چشم انداز توافق هسته ای در ابهام

گروه سیاسی: باوجود پیشرفت غیر قابل انتظاری که در مذاکرات هفته گذشته ایران با گروه 1+5، بر سر برنامه های هسته ای اش شاهد بودیم، کارشناسان و مقامات آمریکایی هشدار می دهند که دولت های آمریکایی و اروپایی در راه توافق احتمالی با ایران با دشواری هایی مواجه خواهند بود، چرا که سیاست ها و بی اعتمادی عمیق دوجانبه پیش از این نیز توافق های نسبی را تهدید کرده است.

تنها چند روز پس از اینکه مذاکره کنندگان هسته ای ایران ، این گفت و گو ها را نقطه عطفی در بحران هسته ای توصیف کرده اند، دیپلمات ها و تحلیلگران به برآورد های خود از موانعی اشاره می کنند که در داخل ایران بر سر توافق محدود هسته ای وجود دارد.

تازه ترین شواهد روز جمعه به دست آمد، زمانی که مقامات ایرانی اظهار نظرهای جنجال برانگیزی در خصوص مذاکرات و نحوه برخورد ایران با محدودیت های مورد درخواست غرب ، داشتند. خطیب نماز جمعه تهران در همین زمینه با تاکید بر حق غنی سازی اورانیوم در ایران هشدار داد که سطح غنی سازی اورانیوم به کسی مربوط نیست. حجت الاسلام کاظم صدیقی که روابط نزدیک با مقام معظم رهبری دارد، تصریح کرد: هرگونه پیشنهادی که حقوق مردم را نقض کند از سوی آن کشور رد می شود و هیچ مقامی نباید در این مورد تن به مصالحه بدهد.

این در حالی است که مذاکره کنندگان هسته ای ایران و گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) ، سه شنبه و چهارشنبه هفته گذشته در آلماتی پایتخت قزاقستان تا پس از 8 ماه بار دیگر بررسی پرونده هسته ای را از سر بگیرند. این مذاکرات که با پایین ترین سطح توقع ها از سرگرفته شده بود با نتیجه تعیین زمان و مکان دو مذاکره در سطح کارشناسی و عالی در استانبول و آلماتی ، پایان یافت.

به گزارش روزنامه واشینگتن پست، گروه 1+5، تلاش کرد با یک پیشنهاد جدید به ایران شامل تعدیل برخی تحریم ها و انعطاف پذیری در مورد درخواست ها از ایران برای محدود کردن بخش هایی از برنامه های هسته ای اش، راهی برای برون رفت از بن بست چندین ماهه بیابد. این پیشنهاد با پاسخ مثبتی از جانب دیپلمات های ایرانی درآلماتی و دیگر مقامات در تهران همراه بود. علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران که منهدس دانش آموخته دانشگاه ام آی تی است و فردی میانه رو به شمار می رود ، در این زمینه اظهار داشت: مذاکرات هسته ای در مسیر صحیحی قرار دارد و در جهت درستی حرکت می کند.  وی افزود: مساله ما مانند کره شمالی یا لیبی نیست. این مساله حل خواهد شد و هیچ چیز محرمانه ای وجود ندارد.

این در حالی است که مقامات آمریکایی نیز روز جمعه با اظهار نظر های مثبت خود، اظهارات صالحی را تایید کردند. البته آنها به اندازه مقامات تهران با خوش بینی بیش از اندازه سخن نگفتند و مثبت ترین موضع گیری را یک مقام عالی آمریکایی داشت که مذاکرات را سازنده توصیف کرده بود. یک مقام همراه جان کری ، وزیر امور خارجه آمریکا در جریان سفر وی به اروپا در جمع خبرنگاران گفت: نمی خواهم بیش از اندازه اظهار خوش بینی کنم اما مذاکرات برای ما ترغیب کننده بوده است. بنا بر ادعای وی به نظر می رسد که تحریم ها توجه تهران را جلب کرده باشد.

با این وجود مقامات آمریکایی این نکته را خاطرنشان می کنند که ایران به صورت رسمی به پیشنهاد گروه 1+5 که درآلماتی مطرح شد، پاسخ نداده و اعلام نکرده که حتی یک سانتریفوژ را غیر فعال می کند. مقامات کنونی و سابق آمریکایی با اشاره به یک دهه نا امیدی در مورد مذاکرات بر سر برنامه های هسته ای ایران این نکته را یادآور می شوند که تمامی تلاش ها در گذشته برای حل مسالمت آمیز مساله هسته ای ایران به شکست انجامیده است. کلیف کاپچان، مقام سابق وزارت خارجه آمریکا و تحلیلگر امور خاورمیانه در موسسه اوراسیا ادعا می کند که سابقه ایران در شسکت مذاکرات و تغییر مسیر آن طولانی است.

به گزارش واشینگتن پست، ایران در تابستان اعلام کرد که به توافق با آژانس بین المللی انرژی اتمی نزدیک است و مقامات عالی آژانس نیز از احتمال دسترسی قریب الوقوع به پارچین خبر دادند. اما پیش از اینکه مذاکرات در زمینه دسترسی به این سایت به نتیجه برسد، طرف ایرانی ایده خود را تغییر داد. به این ترتیب چنین رویکرد هایی در دیپلماسی ایران این تردید را به وجود آورده که تهران از تاکتیک خرید زمان استفاده می کند. به همین دلیل، نئومحافظه کاران آمریکایی از هم اکنون نقد سیاست های مذاکره کنندگان در آلماتی را آغاز کرده اند و می گویند خیلی زود است که سخن از تعدیل تحریم ها به میان آورده شود.

یکی از مواردی که برای تعدیل تحریم ها پیشنهاد شد، ممنوعیت تجارت طلا با ایران است. با این حال مقامات آمریکایی و اروپایی در خصوص جزئیات بسته پیشنهادی به ایران اظهار نظری نمی کنند. مارک کیرک، از کنگره آمریکا ادعا می کند که ارایه مجوز به تهران برای تجارت طلا، راه مفری وسیع در روند اعمال تحریم ها علیه ایران ایجاد می کند. با این حال دیگر تحلیلگران بر این باورند که برای موفقیت دیپلماسی، هر گونه توافق با تهران مورد نیاز است.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 10