پیشنهاد احتمالی جدید گروه ۱+۵ به ایران

در آستانه برگزاری مذاکرات هسته ای ایران در آلماتی قزاقستان، گمانه زنی ها درباره پیشنهادات احتمالی مطرح در این مذاکرات، مهمترین موضوعی است که توجه رسانه های بین المللی را به خود جلب کرده است. در این میان، خبرگزاری «آسوشیتدپرس» از پیشنهاد جدیدی سخن گفته که احتمال دارد در مذاکرات فردا به ایران ارائه شود.

به گزارش «تابناک»، خبرگزاری «آسوشیتدپرس» با انتشار مطلبی درباره مذاکرات هسته ای فردا در آلماتی، مکان برگزاری این مذاکرات را دارای نوعی اهمیت نمادین می داند؛ زیرا قزاقستان که پس از فروپاشی شوروی در سال 1991 هزاران کلاهک هسته ای را از این کشور به ارث برد، تنها چند سال بعد ضمن موافقت با انتقال آن ها به مسکو، خود را به عنوان یکی از پیشگامان موضوع خلع سلاح هسته ای معرفی کرد.

آسوشیتدپرس اشاره می کند که در همین راستا و در تلاش مقامات قزاق برای متعهد نشان دادن خود به ادامه مسیر خلع سلاح هسته ای، این کشور پیشنهاد ایجاد یک ذخیره عظیم اورانیوم غنی شده و یا یک «بانک سوخت هسته ای» را مطرح کرده که می تواند نیاز کشورهای گوناگون به اورانیوم غنی شده را برطرف نماید.

به عقیده این خبرگزاری، احتمال دارد با توجه به برگزاری مذاکرات در قزاقستان، این موضوع یکی از محورهایی باشد که به عنوان بخشی از پیشنهادات کشورهای غربی به ایران ارائه می شود. گفته می شود در صورت تحقق، چنین بانکی با تأمین سوخت رآکتور به میزان لازم، نیاز ایران جهت فعال نگه داشتن رآکتورهای هسته ای را برطرف می نماید.

به هر حال، بر اساس این گمانه، هرچند خود قزاقستان در مذاکرات هسته ای ایران نقشی ندارد و تنها وظیفه میزبانی این گفت و گوها را بر عهده گرفته، اما این زمینه مکانی می تواند بر پیشنهادات غرب به ایران در موضوع هسته ای تأثیرگذار باشد.

اما این گمانه در حالی مطرح می شود که پیش از این نیز در مواردی، در چارچوب مباحثات مربوط به گفت و گوهای هسته ای ایران، مشابه چنین پیشنهادی مطرح شده بود و حتی در مقطعی، خود ایران اعلام کرده بود در صورت تأمین اورانیوم با غنای لازم برای سوخت رآکتورها، می تواند از غنی سازی در آن سطح صرف نظر کند. البته این پیشنهاد در آن زمان با موافقت کشورهای غربی روبرو نشد.

در حقیقت، یکی از مهمترین عواملی که طی سال های اخیر، ایران را به سمت غنی سازی در سطوح بالاتر سوق داده، همین عدم همراهی و مشارکت کشورهای غربی در تأمین نیازهای هسته ای ایران بوده است. به این ترتیب، اینکه در شرایط کنونی و پس از چند سال، این بحث دوباره و این بار از سوی خود غرب مطرح شود، جای تأمل دارد.

در این رابطه، اشاره به این نکته ضروری است که هرچند کشورهای غربی در ابتدا به هیچ وجه تصور اینکه ایران بتواند در مدت کوتاهی سطح غنی سازی خود را از زیر 5 درصد به 20 درصد برساند نداشتند، اما اکنون غنی سازی اورانیوم در این سطح و تأمین کامل سوخت رآکتورهای ایران در داخل، به حقیقتی غیرقابل انکار – و البته نگران کننده برای غرب – تبدیل شده است.

باید توجه داشت پیشنهاد مشارکت کشورهای غربی و یا تشکیل به اصطلاح «بانک سوخت هسته ای» زمانی مورد توجه و حمایت ایران بود که این امکان وجود داشت در صورت تضمین غرب به همکاری، در هزینه های اقتصادی ارتقای تأسیسات هسته ای و تولید اورانیوم 20 درصدی صرفه جویی کرده و به طور همزمان، موارد ادعایی کشورهای غربی را نیز مورد توجه قرار داده و بر طرف کرد.

اما اکنون که ایران با صرف هزینه، زمان و استفاده از نیروهای متخصص داخلی توانسته در زمینه تولید سوخت موردنیاز برای رآکتورهای هسته ای به خودکفایی برسد، ارائه پیشنهاد تأمین این سوخت از خارج چه کشش و جذابیتی می تواند برای ایران داشته باشد؟!

از سوی دیگر، از زمان مطرح شدن این پیشنهاد از سوی ایران تاکنون، چندین دوره تحریم های شدید از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران به تصویب رسیده که نه تنها جنبه های مختلف فعالیت های هسته ای، بلکه همچنین دیگر بخش های حوزه اقتصاد و فناوری ایران را هدف قرار می دهد. در چنین فضایی، محدود کردن پیشنهادات به ایران به صرف تأمین سوخت هسته ای، طبیعتاً نمی تواند رغبتی را در طرف ایرانی ایجاد کرده و زمینه اعطای امتیازاتی به غرب را فراهم نماید.

در مجموع، هرچند برخلاف دوره های پیشین، این بار از محتوای بسته پیشنهادی جدید غرب به ایران اطلاع چندانی در دست نیست، اما واضح است که ارائه مشوق های تاریخ گذشته و محدود و در مقابل، درخواست امتیازات جدید و گسترده، نمی تواند بختی را برای موفقیت مذاکرات فراهم نماید.