اصرار از آژانس ، انکار از ایران

دیپلماسی ایرانی: هیات فنی آژانس بین المللی انرژی اتمی باز هم سفر یک روزه خود به تهران را بدون برگزاری کنفرانسی خبری به پایان رساند و شبانه رهسپار وین شد تا طبق رویه معمول در فرودگاه این شهر به چند پرسش خبرنگاران پاسخ دهد. علی اصغر سلطانیه، نماینده ایران در آژانس نیز مانند همیشه مذاکرات را مثبت خواند تا به عهد خود برای مثبت اندیشی پایبند بماند. سلطانیه تا کنون هیچگاه از واژه های منفی برای مذاکراتی که با مقامات آژانس داشته استفاده نکرده  و همواره واژه کلیدی مدالیته را به کار برده است. حالا اینکه چرا باوجود این همه خوش بینی ، یک سالی است که ایران و آژانس بدون نتیجه تنها برای دسترسی بازرسان به سایت پارچین تشکیل جلسه می دهند، موضوع دیگری است. فریدون عباسی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران همزمان با سفر بازرسان به تهران به صراحت اعلام کرده بود موضوع بازرسی از پارچین مطرح نیست و بار دیگر ضمن تایید خبر نصب سانتریفوژهای بیشتر در نطنز، آژانس را به نشت اطلاعات محرمانه متهم کرد. به بیان دیگر حتی پیش از آغاز گفت و گو ها مشخص بود مساله اصلی آژانس ، یعنی بازرسی از پارچین از نظر هیات مذاکره کننده هسته ای ایران قابل بررسی نیست.

به هر ترتیب به نظر می رسد این آخرین باری باشد که هیات فنی آژانس در سال جاری به تهران سفر کرده اند ، چرا که تا یک ماه دیگر تعطیلات نوروز فرا می رسد و پس از آن نیز آغاز فصل انتخابات ریاست جمهوری ، فضایی برای پرداختن به دغدغه های سیاست خارجی و حل مساله هسته ای با غرب باقی نمی گذارد. انتخاباتی که در آن محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران که می گوید نقشی در مذاکرات هسته ای ایران و آژانس و بررسی درخواست بازرسی از پارچین ندارد، از قدرت کنار خواهد رفت. پیش از نیز نیز شماری از ناظران بین المللی دستاورد نشست 25 بهمن ماه در تهران را هیچ توصیف کرده بودند. به اعتقاد آنها اختلافات قدیمی همچنان بین ایران و آژانس برقرار است و در شرایطی که هیچ یک از طرف ها حرف جدیدی برای گفتن نداشته باشد، توافق نیز امکان پذیر نخواهد بود. از سوی دیگر به طور کلی توافقی که مورد انتظار ایران است با آنچه آژانس می خواهد به طور کلی متفاوت است. تهران به دنبال مدالیته و به رسمیت شناخته شدن حقوق هسته ای و لغو تحریم هاست. اما آژانس بیش از هر چیز می خواهد مجوز دسترسی به سایت پارچین واقع در جنوب شرق تهران را داشته باشد.

با توجه به تمامی این اختلاف نظر ها، سلطانیه مانند همیشه می گوید بر سر برخی موارد ( که مشخض نیست) توافق شده و پیشنهادهای جدید در نشست بعدی بررسی می شود، اما نگفت این مذاکرات چه زمانی برگزار خواهد شد. از سوی دیگر هرمان نکائرتس، رئیس هیات فنی آژانس بین المللی انرژی اتمی که با ابراز امیدواری نسبت به پیشرفت مذاکرات به تهران سفر کرده بود، هیچ جمله ای در تایید سخنان سلطانیه به زبان نیاورد و او نیز تاریخ مذاکرات بعدی را مشخص نکرد. اینکه دو طرف حتی تاریخی برای مذاکرات بعدی مشخص نکردند، مهر تاییدی است بر پیش بینی های تحلیلگران که مذاکرات چهارشنبه را آخرین فرصت در سال جاری برای پیشرفت در مذاکرات ایران و آژانس توصیف می کردند. می تواند گفت سه دور مذاکره زمستان جاری تنها گامی دیگر در جهت پیشبرد استراتژی آمریکا بود که می کوشد با زنده نگاهداشتن روند گفت و گو ها با ایران از افزایش ریسک اقدام نظامی اسرائیل علیه تاسیسات هسته ای جمهوری اسلامی، جلوگیری کند.

این در حالی است که پیش از این خبرگزاری فرانسه پیش بینی کرده بود در صورتی که مذاکرات ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی به نتیجه ای نرسد، احتمال ارجاع پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت در ماه مارس وجود خواهد داشت. احتمالی که مقامات آمریکایی نیز چندی پیش در مورد آن گمانه زنی کرده بودند. اما رامین مهمانپرست، سخنگوی وزارت خارجه ایران در واکنش به این خبر تنها به ذکر این نکته اکتفا کرده که این گامی اشتباه خواهد بود.

درخواست انعطاف پذیری اشتون از ایران

با به نتیجه نرسیدن مذاکرات ایران و آژانس اکنون همه نگاه ها به نشست 8 اسفند در قزاقستان دوخته شده است که قرار است بین هیات مذاکره کننده هسته ای ایران و نمایندگان گروه 1+5 (آمریکا،انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) برگزار شود. چارچوب این مذاکرات با ساختار مذاکرات ایران و آژانس به طور کلی متفاوت است اما نقطه اشتراک هر دو مذاکره روند چند ساله ای است که هیچ دستاوردی به همراه نداشته است. از سوی دیگر تحلیلگران نیز پیش بینی می کنند مذاکره تهران و گروه 1+5 نیز پیشرفتی نداشته باشد. چرا که نه موضع دو طرف تغییر کرده و نه پیشنهاد های جدیدی برای برون رفت از بن بست 10 ساله ارائه می شود.

در همین حال کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از ایران خواسته در مذاکراتی که حدود دو هفته دیگر در قزاقستان برگزار می شود، از خود انعطاف نشان دهد. به گزارش رویترز، وی ابراز امیدواری کرده که ایران با انعطاف پذیری وارد مذاکرات شود تا پیشرفتی حاصل شود. وی مانند گذشته باز هم بر راهکاری دیپلماتیک برای پرونده هسته ای ایران تاکید کرده و خاطرنشان کرده فشار تحریم ها از جمله ابزار های موثر در بازگرداندن تهران پای میز مذاکره بوده است.

این در حالی است که بسیاری از کارشناسان می گویند دلیل بن بست 8 ماهه بر سر تعیین زمان و مکان گفت و گو های هسته ای این بوده که مقامات تهران می خواستند نشان دهند تحت فشار تحریم ها مذاکره نمی کنند. اما به نظر می رسد این استراتژی ایران در جلوگیری از پافشاری اشتون بر تاثیرگذاری تحریم ها موثر نبوده است.

اما اشتون در حالی سخن از انعطاف پذیری به میان می آورد که دولتیار، یکی از اعضای تیم مذاکره کنندگان هسته ای ایران اخیرا اعلام کرده، ایران در مذاکرات قزاقستان شنونده خواهد بود.

در چنین شرایطی حتی نطق شامگاه سه شنبه باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا که بار دیگر بر راهکار دیپلماتیک در قبال تهران تاکید کرده بود یا اظهارات اخیر جان کری، وزیر امور خارجه وی در حمایت از دیپلماسی و مذاکره با ایران نیز نمی تواند بر اختلافات مشهود در مذاکرات ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی پل بزند./ 10