وقتی امریکایی‌ها عمدا بن لادن را نگرفتند

دیپلماسی ایرانی: واقعه 11 سپتامبر را می توان مهم ترین واقعه هزاره سوم تاریخ بشریت تا کنون دانست. چه از این بابت که ابعاد فاجعه آمیز آن بسیار بالا بود و چه از این بابت که زمینه ساز ایجاد و اعمال سیاست های بعدی جامعه جهانی شد. حادثه ای که حمله به افغانستان و عراق را به دنبال داشت و بسیاری از نگرش ها و سیاست های کلان جامعه بین المللی را تغییر داد. اتفاقی که تبعات آن به رغم گذشت بیش از یک دهه همچنان ادامه دارد و پیش بینی می شود که همچنان نیز ادامه داشته باشد. بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران آن حادثه را ابزار و وسیله ای برای انجام فجایع بزرگ تر مثل حمله به افغانستان و عراق که جان صدها هزار نفر را گرفت، می دانند.

این در حالی است که ابعاد وقوع آن حادثه بزرگ همچنان سوال برانگیز و برای بسیاری مشکوک است. از جمله این که هنوز برای عده ای عوامل به وجود آورنده حوادث 11 سپتامبر مجهول باقی مانده است. اگر چه شمار بسیاری به دلیل دست داشتن در آن حادثه کشته یا حبس شدند و زندان مشهور گوانتانامو نیز به همین دلیل برای آنها ساخته شد و اسامه بن لادن، رهبر القاعده پس از نزدیک به 15 سال تحت پیگرد بودن کشته شد.

شبکه خبری الجزیره در سلسله برنامه تلویزیونی مفصلی تحت عنوان "بی نهایت سری" برنامه ای را تهیه کرده که در آن به دلایل و ابعاد 11 سپتامبر پرداخته و نظرات شماری از کارشناسان و صاحب نظران بین المللی را نیز جویا شده است. همچنین نگرش ها و سوال های بسیاری را که در این زمینه وجود دارد، مورد واکاوی قرار داده و تلاش کرده است که به بسیاری از پرسش ها پاسخ دهد. طبیعتا نمی توان بسیاری از این پاسخ ها را پاسخ نهایی این پرسش ها دانست ولی واکاوی و بررسی آنها می تواند نوری به زوایای تاریک حوادث 11 سپتامبر بتاباند. دیپلماسی ایرانی در نظر دارد هر هفته به طور مرتب این برنامه ها را ترجمه و منتشر کند. اکنون پنجمین بخش از سلسله برنامه های "بی نهایت سری" در ارتباط با حوادث 11 سپتامبر پیش رویتان قرار می گیرد. تهیه کننده، مجری و مدیریت برنامه نیز بر عهده یسری فوده است. میهمانان این بخش از برنامه، عبدالله النفیسی، نویسنده کتاب جنگ منهتن، مایکل السنر، عضو هیئت وکلای موتلی رایس،  نوام چامسکی، نویسنده و دانشمند مشهور دو نویسنده کتاب 11 سپتامبر، سیمون هرش، روزنامه نگار و نویسنده کتاب سلسله رهبران و جک کلونان، عضو سابق مرکزی تحقیقات فدرال امریکا.

یسری فوده: در راهشان برای جنگ منهتن ]11 سپتامبر[ رمزی بن الشیبه و برادرانش در یکی از مناطق اطراف هامبورگ خانه ای اجاره کردند و به طور رسمی همان طور که محمد عطا، بانکدار آنها می گوید، آن را خانه انصار نامدیدند. چند سال قبل از آن اسامه بن لادن نیز خانه ای را در پیشاور پاکستان اجاره کرده بود و همین نام خانه انصار را به آن داده بود. کالبدشان در قرن بیست و یکم بود ولی ارواحشان به صدر اسلام بازگشته بود.  

اسامه بن لادن در این باره گفت: «پیامبر ما محمد (ص) 13 سال در مکه مردم را به دین دعوت کرد که در نتیجه آن صدها مهاجر به او پیوستند تا این که کشور کوچکی تاسیس کرد و به مبارزه با فارس ها و رومی ها و قبایل خضم عبس و زیبان و غطفان و قبایل عرب مجاور و اعرابی که خواهان فروپاشی دولتش بودند برخواست و خیر و برکت را به ارمغان آورد.»

در اواخر دهه هشتاد بخش کمی از مومنین از بخش بزرگی از ملحدین جدا شدند و به افغانستان که تازه از دست اتحاد جماهیر شوروی خلاص شده بود، آمدند. امریکایی ها آمدنشان را با آغاز همکاری های امنیتی با آنها و پاکستانی ها به یمن این که بعد از آن می توانند به واسطه آنها طالبان را بسازند، جشن گرفتند،عربستانی ها نیز پول صرف آنها کردند در حالی که همه آنها فراموش کردند که این اقلیت کوچک فقط خود را رستگار می داند و فقط راه خود را راه رسیدن به الله تصور می کند، یک دسته از آنها گمان می کردند که بازویی اسلامی برای نجات دادن کشورش از جنگ داخلی هستند و دسته ای دیگر از آنها تصور می کردند که پس از آن به کشورشان همچون قهرمان باز می گردند.

عبدالله النفیسی، نویسنده کتاب جنگ منهتن: آنها سراغ همسرت می آمدند و او را در برابر دیدگانت عرضه می کردند، منظورم را می فهمی؟ یعنی همان رفتاری که در زندان های کشورهای عربی و در رفتار با افغان های عرب انجام می دهند، برای همین وقتی انسان به آنها می رسید احساس امید تازه ای می کرد، بدین ترتیب چنین شبکه ای ایجاد شد که از خارج حمایت می شد که به جای آن که کسی بتواند بر آن مستولی شود، هر کس که بر آن تمرکز می کرد و آن را به سخره می گرفت و حمایتش می کرد، بر آن مستولی می شد. آن

یسری فوده: پس از حملات خُبر در سال 1995 عربستانی ها و دستگاه امنیتی فرانسه تلاش کردند که بن لادن و یارانش را بخرند تا توجه او را به خارج جلب کنند.

مایکل السنر، عضو هیئت وکلای موتلی رایس: آنها تصمیم گرفتند که در سال 1996 در یکی از هتل های پاریس جلسه ای تشکیل دهند، سازمان امنیت فرانسه بر تشکیل این جلسه تاکید داشت، در آن جلسه خاشقچی و فکر می کنم خالد بن محفوظ به همراه فهرست کاملی از دعوت شدگانی از جده و مسئولان حکومت عربستان شرکت داشتند.

نوآم چامسکی، نویسنده کتاب 11 سپتامبر: کدام کشور اسلامی بیش از همه تندرو است؟ قطعا عربستان سعودی، آیا تا به حال این کشور دشمن محسوب شده؟ خیر بلکه کشورهایی مثل امریکا دائما از آن حمایت کرده اند و آن را جزئی از بازی های خود دانسته اند، بازی ای که در آن غربی ها با استفاده از شهروندان شرقی منافع خود را تامین می کنند.  

سیمور هرش، روزنامه نگار و نویسنده کتاب سلسله رهبری: شما منابع گسترده نفتی دارید، همین مساله باعث شده است تا هر مقام امریکایی را که می بینید وقتی با عربستانی ها صحبت می کند در نهایت به یک حقیقت برسد، 25 درصد نفت جهان در آن کشور است، امریکایی ها هیچ وقت به طور جدی برای تغییر رفتار عربستانی ها کاری نکردند، خاندان حاکم به همین ترتیب در عربستان در راس حکومت خواهند ماند تا انقلابی رخ دهد، باغ های اشرافی ای در اختیار دارند در حالی که مردم کشورشان آب آشامیدنی ندارند، به همین سادگی.  

اسامه بن لادن در سال 1998 در این باره گفت: «امریکا و برخی از مزدوران منطقه ای اش بیش از ده بار تلاش کردند که مرا ساکت کنند و اجازه ندهند که این زبان کوچک کارهای بزرگ کند، گفتند، ساکت شو تا به تو گذرنامه و اموالت و هویتت را بدهیم، فقط ساکت شو.»

یسری فوده: سندی وجود ندارد که ثابت کند بن لادن از امریکایی ها و عربستانی ها رشوه می گرفته است. شواهد امر چیزی غیر از این را می گویند، زمانی که در سودان بود، جمال احمد الفضل در سال 1995 پس از اختلاس مبلغی کلان از او جدا شد.

جک کلونان، از کارکنان سابق مرکز تحقیقات فدرال امریکا: ما به اطلاعات گرانبهایی از القاعده دست یافتیم در حالی که قبلا از آنها هیچ اطلاعی نداشتیم، از مسائل اساسی تشکیل سازمان تا اشخاصی که در آن فعالیت می کردند، از نیروهای دفاعی آن تا امور مالی همچنین اطلاعاتی درباره بسیاری از عملیات القاعده.

یسری فوده: با دلیل قاطعی می توان گفت که اگر امریکایی ها از ابعاد خطرات بن لادن آگاه بودند و همان طور که می گویند حضور او به ضرر مصالحشان بوده است او را همان اول سر به نیست می کردند، اما به رغم آن در سال 1996 اتفاق عجیبی افتاد که باعث شد امریکایی ها دستانشان را در دستان بن لادن ببینند بدون این که تلاشی در این زمینه کرده باشند.  

جک کلونان: جلسه ای در ویرجینیا برگزار شد که در آن یکی از مقام های سودانی و یکی از مقام های سازمان امنیت مرکزی امریکا حضور داشتند و در آن از حکومت سودان خواسته شد که با امریکا همکاری کند. آنها گفتند: اسامی حقیقی و حرکت های تاییدکننده بن لادن در خارطوم را می خواهیم.

یسری فوده: امریکایی ها محافظه کاری بسیاری در برابر سودان اسلامی آن زمان داشتند، اما سودان اسلامی در لحظاتی که تنش با امریکا در می گرفت خود با قدم هایش به سمت امریکایی ها می رفت و به آنها اطلاعات کاملی می داد که شامل اطلاعات امنیتی و سیاست های تازه ای می شد که ما در این جا  ]در الجزیره[  برای نخستین بار آنها را منتشر می کنیم. حسن الترابی شخصا تلاش کرد که رئیس جمهوری امریکا را راضی کند.

حسن الترابی گفت: «جناب پرزیدنت ما از طرف خودمان تلاش می کنیم که با شما همکاری کنیم تا مرحله تازه ای از درک متقابل و نگرش هایی که نزد عناصری از جهان اسلام چه در سودان چه در دیگر مناطق اسلامی که به مرتبط با مصالح و اهتمامات دو کشور باشد به دست آید.»

جک کلونان: سودانی ها به دولت امریکا فهرست بلندی از اشخاص مورد نظر را دادند و به همه سوال های آنها پاسخ گفتند.  

یسری فوده: به رغم همه اینها و به رغم این که سودان تاریخ طولانی ای در تسلیم افراد تحت پیگرد جامعه جهانی دارد، امریکایی ها از گرفتن بن لادن سر باز زدند و به او این فرصت طلایی را دادند که سودان را ترک کند، حتی در زمانی که هواپیمای او در امارات فرود آمد تا سوخت گیری کند، فرصت طلایی برای امریکایی ها بود که به کمک کشور دوستشان بتوانند او را بربایند، آنها می دانستند که او در حال بازگشت به کشور آرمانی اش افغانستان است، او همیشه برای رسیدن به افغانستان از پاکستان عبور می کرد، اما آنها این کار نکردند. دست پرورده شان طالبان در حال تسلط به سراسر افغانستان بود و در همان وقت در سال 1996 امریکایی ها تصمیم گرفتند که برای حفاظت از منافعشان از نظام طالبان که یک جریان کاملا قرون وسطایی بود، حمایت کنند.