تاثیر مذاکرات؛ از بازار ایران تا انتخابات امریکا

این نگرش وجود دارد که حل و فصل قضایا میان ایران و 1+5 بر بنیاد طرح روسی گام به گام بنا شده و اگر چنین باشد، بطور قطع مذاکرات بغداد نیز هدفمند و سودمند پیش خواهد رفت و هر دو طرف را از سوءتفاهم و بدبینی نسبت به یکدیگر خارج خواهد کرد.

روس ها از ماه ها پیش این پیشنهاد را مطرح کرده بودند که آنچه معضل هسته ای ایران خوانده می شود، با شیوه ژنو و استانبول قابل رفع نیست و در صورت ادامه این روند، هیچ پیشرفتی در مذاکرات عاید نمی شود. آنها مبتکر طرحی شدند که "گام به گام" یا "مرحله به مرحله" نام داشت. بر اساس این طرح، اعتمادسازی میان دو طرف اینگونه شکل می گیرد که ایران به پرسش ها و ابهام های موجود آژانس و نمایندگان 1+5 پاسخ می دهد و طرف مقابل نیز برای برداشتن تحریم ها و فشارهای چند لایه از ایران گام برمی دارد.

اکنون این گمانه مطرح شده است که احتمالا این پیشنهاد که پیشتر نیز با استقبال ایران مواجه شده و آن را کارشناسی کرده و در چند مقطع درباره آن با مقام های روسی رایزنی کرده بود، از سوی دو طرف مقبول واقع شده و با توافقی که بر سر آن وجود دارد، قدمی بلند به سوی مذاکرات بغداد برداشته شده است. حسن این طرح این است که دو طرف به خوبی می توانند سود و زیان خود را در جریان مذاکرات بسنجند و به شیوه ای برابر پیش بروند و امتیازات را به طور مساوی نصیب ببرند. این شیوه همچنین امکان یکجانبه گرایی و خودمحوری را سد می کند.

وزیر خارجه کشورمان در مصاحبه با یکی از شبکه های برون مرزی ایران گفته که "به هر حال تمهیدات لازم اندیشیده شده بود. حضور در چنین نشست هایی مستلزم هماهنگی های فراوانی در داخل کشور است و این گونه نیست که ما [به صورت] لحظه ای تصمیم بگیریم در یک نشست شرکت بکنیم و مثلا فی البداهه بخواهیم در آنجا اظهارنظر بکنیم. [بنابراین] از قبل طراحی شده و درباره شیوه کار و مسائل قابل طرح، بحث شده است."

پس از انجام 11 ساعت مذاکره فشرده در استانبول، کاترین اشتون رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز نسبت به حل گام به گام گره هسته ای و سیاسی موجود ابراز امیدواری کرد و آن را محور مذاکرات کنونی خواند. این روش یعنی اعتمادسازی متقابل، رفع شدن یک به یک ابهام ها از یکسو و برداشته شدن یک به یک فشارها در سوی دیگر.

هرچند گفته می شود روسیه تضمین هایی درباره جنس و ماهیت فعالیت های هسته ای ایران به غرب داده و این موضوع در اعتمادسازی متقابل تاثیر داشته است، با این حال به نظر می رسد مهم ترین اتفاقی که در جریان مذاکرات اخیر رخ داده، رسیدن به همان روش و نگاه مشترک برای حل بحران بی اعتمادی بوده است. تا پیش از این ایران با دیدگاه اصولی خود و 1+5 با خواسته های حداکثری اش در مذاکرات حاضر می شد و این قسم تضادها دستیابی به ادبیات و روشی مشترک را برای شکل گیری گفتگو میان طرفین دشوار و بلکه ناممکن می کرد.  

حالا در شرایطی که متدی مشخص و مرضی الطرفین برای گفتگوها اتخاذ شده است، دو طرف می توانند به طرح محتوای موردنظر خود در نشست بغداد بیندیشند و جدا از روش ها و نگرش ها، به موضوعات اصلی یعنی خواسته ها و پرسش هایشان بپردازند.

با پیدا شدن یک زبان مشترک برای گفتگو، اولین تاثیرات آن به اشکال متفاوت ظاهر شده است. حتی در فضای عمومی ایران نیز صحبت از تاثیر نشست استانبول بر بازار ارز و سکه بر سر زبان هاست که می گویند چند ساعت مذاکره کافی بود تا بهای ارز و سکه روند نزولی به خود بگیرد و امید به بهبود روابط و تغییر در شرایط اقتصادی کشور را افزایش دهد.

حسین ابراهیمی یکی از اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز گفته است که پیگیری لغو تحریم‌ها علیه ایران، محور اصلی مذاکرات آینده با 1+5 خواهد بود. این مساله موجب شده است که احتمال پیشرفت مذاکرات و دستیابی به راه حل های کوتاه یا درازمدت در بحران موجود، به جای بن بست سابق بنشیند و برخی معادلات و پیش بینی ها را برهم بریزد. از جمله این معادلات و پیش بینی ها می توان به روند نظامی گری و تهدیدهای رژیم صهیونیستی اشاره کرد که در چند ماه اخیر به طرز بی سابقه ای افزایش یافته بود.

فضای مذاکرات استانبول آب سردی بود بر پیکر اسرائیل و حامیان افراطی اش که مخالف اعطای فرصت به ایران بودند. بنیامین نتانیاهو از فرصت پنج هفته ای تا برگزاری نشست بغداد به یک هدیه به ایران تعبیر کرده و گفته است که این کشور فرصت خواهد داشت کماکان بدون هیچ محدودیت و ممنوعیتی به غنی سازی اورانیوم ادامه دهد. اسرائیلی ها همچنان خواهان تشدید محدودیت ها بر ایران هستند تا ضمن توقف غنی سازی کامل و خارج کردن تمام اورانیوم های غنی شده از ایران، تأسیسات هسته ای فردو را نیز برچیند.