آیا پرونده ایران به آژانس باز می گردد؟

دیپلماسی ایرانی: پس از مدت ها سکوت در روند مذاکرات ایران با کشورهای 1+5، با نامه نگاری های انجام شده میان جلیلی و کاترین اشتون، سرانجام موافقت های اصولی با انجام مذاکرات از سوی طرفین به عمل آمده است. بر مبنای این توافقات تنها زمان و مکان مذاکرات باید تعیین شود. با توجه به رایزنی های انجام شده، به نظر می رسد که روز جمعه 25 فروردین ماه جاری و مکان استانبول ترکیه مورد توافق طرفین قرار بگیرد.

پیشینه مذاکرات میان ایران و کشورهای 1+5 (اعضای دایم شورای امنیت و کشور آلمان) به زمانی باز می گردد که گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد فعالیت های هسته ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع شد. آن شورا تا کنون با صدور چهار قطعنامه تحریمی، خواستار توقف برنامه غنی سازی اورانیوم ایران شده است. کشور ایران به دلیل واهی دانستن اتهامات مربوط به انحراف فعالیت های هسته ای اش به سوی اهداف نظامی، از توقف غنی سازی سر باز زده است. لازم به ذکر است که آژانس بین المللی انرژی اتمی هم تا کنون به طور مستند مدعی انحراف قطعی برنامه های هسته ای ایران به سوی اهداف نظامی نشده است. کشمکش های سیاسی بر روی برنامه هسته ای ایران نزدیک به یک دهه ادامه یافته است. طی این مدت کشورهای غربی، ایران را به وقت کشی برای پیشبرد اهداف پنهانی نظامی در موضوع هسته ای متهم کرده و با سخت تر کردن تحریم های بین المللی، چندجانبه و یکجانبه فشارهای اقتصادی روز افزونی را بر کشورمان وارد کرده اند.

تهدیدات اسراییل برای حمله یکجانبه به تاسیسات هسته ای ایران، از آخرین تهدیداتی است که موقتا به دلیل مخالفت آمریکا، فروکش کرده است. زیرا آمریکا معتقد است که دریچه دیپلماسی برای حل و فصل مسایل هسته ای ایران هنوز کاملا بسته نشده است. مجموعه این وقایع بر فضای مذاکرات پیش بینی شده  ایران با کشورهای 1+5 سایه افکنده است. کاترین اشتون به عنوان هماهنگ کننده مذاکرات آن کشورها با ایران خواهان انجام بحث های جدی و مشخص برای اعتماد سازی بیشتر بین طرفین شده است.

هرچند که انگیزه رسمی و ظاهری مذاکرات، بررسی برنامه هسته ای ایران است؛ اما قطعا مسایل هسته ای تنها موضوعات قابل طرح در مذاکرات نخواهد بود. مسایل فراوان دیگری، هم از سوی ایران و هم از سوی سایر مذاکره کنندگان در ادامه کار مطرح خواهند شد. راه برون رفت از چالش ها در بخش هسته ای، به رسمیت شناختن حق ایران برای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای، ادامه غنی سازی برای مصارف صلح آمیز (تا سقف پنج درصد برای نیروگاه های هسته ای و تا بیست درصد برای راکتور تحقیقاتی) و در مقابل همکاری ایران برای شفاف سازی بیشتر در مورد فعالیت های گذشته، حال و برنامه های آینده اش می باشد. شفاف سازی های هسته ای ایران می بایست نهایتا انعکاس مثبت و رضایتمندانه ای در گزارش های بعدی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی داشته باشد. چنان گزارش هایی می تواند پرونده هسته ای ایران را از شورای امنیت خارج کرده و به آژانس بازگرداند. بازگشت پرونده هسته ای ایران به آژانس، موفقیت بسیار بزرگی برای ایران خواهد بود. زیرا بازگشت پرونده هسته ای ایران به آژانس به معنی عادی شدن وضعیت پرونده هسته ای ایران، لغو قطعنامه های تحریمی شورای امنیت و در نتیجه نا موجه بودن سایر تحریم ها علیه ایران خواهد بود. بدیهی است که با توجه به قدمت و گستردگی موضوعات مورد سوال از ایران، اجلاس آتی ظرفیت حل و فصل همه آن ها را، دست کم در کوتاه مدت، نخواهد داشت. اما در عین حال این اجلاس می تواند آغازی نو برای مذاکراتی بسیار حساس در همه زمینه های مورد علاقه طرفین باشد. حضور نمایندگان کشورهای روسیه و چین و کشورهای بزرگ غربی در این اجلاس، مسایل قابل طرح در آن را بسیار فراتر از موضوع هسته ای ایران خواهد کرد و برون رفت موفقیت آمیز از چنان موضوعاتی را بسیار مشکل خواهد کرد. اما چنانچه بحث های قابل طرح بخواهد به نحوی با ایران و اتهامات وارده بر آن محدود شود می تواند شامل  مسایل مربوط به امنیت آبراه استراتژیک تنگه هرمز، استاندارد دوگانه در برخورد با خیزش های آزادی خواهانه در کشورهای سوریه و بحرین، تروریسم و نقش برون مرزی سپاه در مناقشات مربوط، ترافیک مواد مخدر و در یک گام وسیع تر طرح خاور میانه بدون سلاح هسته ای باشد./12