بررسی دلایل ترور مرد وحشت اسرائیل

با گذشت یک هفته از ترور عماد مغنیه، یکی از رهبران کلیدی حزب­الله، که هفته گذشته در محله­ای امن و مهم در دمشق پایتخت سوریه ترور شد، تحلیل­ها درباره چگونگی ترور وی همچنان ادامه دارد. تا بدین لحظه سر نخی قابل اطمینان که مورد تائید گروه­های تحقیقاتی باشد، اعلام نشده اما با این حال حرف­های ضد و نقیض بسیاری در این زمینه مطرح می­شود.

 

نخستین پرسشی که ذهن بسیاری از کارشناسان را به خود مشغول کرده، محل حادثه ترور است. منطقه­ای که در آن مقام­های عالی­رتبه دولتی و امنیتی سوریه سکونت دارند، دستگاه امنیتی سوریه در آن مسقر است و همچنین مدرسه ایرانی­ها در آن دایر است. یعنی این که انفجار دقیقا در مقابل مکان­هایی رخ داده که از لحاظ امنیتی نهایت مراقبت­ها از آنها می­شود­.

 

این مسئله باعث شده که این پرسش برای کارشناسان به وجود آید که آیا با وجود چنین تدابیر امنیتی شدیدی، دولت سوریه در ترور مغنیه دست داشته است یا خیر؟ اگر حتی غفلتی از سوی دستگاه امنیت سوریه صورت گرفته باشد، آیا می توان پذیرفت که این غفلت تعمدی نبوده است؟ بویژه این که بنا به گزارش­ها، دستگاه امنیتی سوریه همانند دیگر کشورهای عربی یکی از مجرب­ترین و کارکشته­ترین دستگاه­های امنیتی منطقه است.

 

شبهات، زمانی به دولت سوریه افزایش یافت که گفته شد، دمشق تشکیل گروه ویژه برای تحقیق درباره چگونگی ترور عماد مغنیه را رد کرده است.

 

منابع خبری ایرانی گزارش دادند، دولت ایران، حزب الله و دولت سوریه توافق کردند برای انجام تحقیقات بیشتر برای ترور عماد مغنیه و یافتن جزئیات بیشتر درباره چگونگی ترور و عوامل آن گروه مشترکی تشکیل دهند. این خبر زمانی مخابره شد که " منوچهر متکی " وزیر امور خارجه ایران، در دمشق به سر می­برد.

 

اما هنگامی که منوچهر متکی به ایران بازگشت، وزارت امور خارجه سوریه اعلام کرد، نیازی به تشکیل چنین گروهی نیست و دولت سوریه خود به تنهایی از آمادگی لازم برای بررسی ترور عماد مغنیه و کشف جزئیات و عوامل آن برخوردار است.

 

این موضع­گیری دولت سوریه بدون اعلام دلایل آن، شائبه دست داشتن دمشق در ترور مغنیه را تقویت کرد. به گونه­ای که اکنون اکثر طرف­های سیاسی به دیده ظن به دولت سوریه می­نگرند.

 

اما آیا واقعا دولت سوریه یا اشخاصی در نظام این کشور در ترور مغنیه دست داشته­اند؟

 

اظهارات خدام و تحلیل­های پیرامون آن  

" عبدالحلیم خدام " که در گذشته­ای نه چندان دور از ارکان مهم رژیم بعث سوریه به حساب می­آمد، عدم دخالت سازمان یا جناحی در درون سوریه در ترور عماد مغنیه را بعید می­داند.

 

وی که بيش از دو دهه از مشاوران ارشد حافظ اسد، رئیس جمهوری سابق سوریه، بوده و اکنون نیز رهبری گروه مخالفان نظام سوریه یعنی جبهه نجات سوریه را بر عهده دارد، در گفتوگو با خبرگزاری ايتاليايی " کرونوس اينترناسيونال"گفت:" شکی نیست که اسرائيل در ترور عماد مغنيه دشت داشته است. اما یقینا این کار نمی­تواند بدون همکاری جناحی از نيروهای سوری در درون سوریه انجام شده باشد."

 

خدام در ادامه میافزايد:" قتل عنصری امنيتی و شناخته شده چون عماد مغنيه که می دانست دهها سرويساطلاعاتی به دنبالش هستند و مامورين امنيتی سوری حفاظت از او را در جريان اقامت­هايش در دمشق عهده دار بودند کار ساده و آسانی نيست. بدون شک کسانی داخل حکومتيا از دستگاه امنیتی سوريه اطلاعات لازم را برای ترور مغنیه در اختيار اسرائيل يا يک کشور خارجی ديگر قرار داده­اند."

وی در ادامه می افزايد:" ۲۵ سال است که صدها نفر درجستجوی ردپای عماد مغنيه که آمريکا برای دستگيری اش ۲۵ ميليون دلار جايزه تعيينکرده، بودند اما نتوانستند ردی از او بيايند. تنها ماموران نظامی سوری و عناصر حزب الله می توانستند اطلاعات اين چنين دقيقی را در اختيار سازمان دهندگاناين ترور قرار دهند. بنابر این چگونه می­توان باور کرد که این عملیات بدون دخالت دستگاه یا جناحی در درون نظام سوریه صورت نگرفته باشد."

 

خدام درباره تاثیر ترور مغنیه بر روابط ایران و سوریه می­گوید:" ترورعماد مغنيه نه در ماه های آينده بلکه در ميان مدت روابط تهران و دمشق را تيره خواهد ساخت. زيرا ايرانی ها نيز معتقدند حداقل جناحی از حکومت سوريه در اين قتل شرکت داشتهاست."

 

پرسشی که در این جا بوجود می­آید، این است که در صورتی که ثابت شود، دولت سوریه یا بخشی از دولت سوریه یا حتی گروهی وابسته به دولت سوریه، اما خودسر در ترور مغنیه دست داشته است، چه انگیزه­ای برای انجام این ترور وجود دارد؟

 

پاسخ دادن به این پرسش در وضعیت کنونی چندان آسان نیست. بویژه این که هنوز جزئیات بیشتری از ترور عماد مغنیه منتشر نشده است. اما با این حال برخی کارشناسان معتقدند، در صورتی که ثابت شود دولت سوریه در ترور مغنیه دست داشته، این بدان معنا است که دمشق پذیرفته تغییری در سیاست­های خود درقبال ایران و حزب­الله ایجاد کند. بویژه این که فشارهای بین­المللی علیه دمشق بسیار بالا است و سوریه تلاش دارد خود را از این فشارها رها کند.

 

به اعتقاد این کارشناسان روند سیاسی سوریه پس از اجلاس آناپلیس که در ماه نوامبر سال گذشته میلادی در فلوریدا ایالات متحده برگزار شد، با فشار شدید حاضران از جمله کشورهای عربی علیه آن تغییر یافته و این باعث شده تا به دبنال فرصتی برای کاستن از این فشارها باشد.

 

علاوه بر آن، دولت سوریه اکنون با پیشنهادهای بسیار چشمگیر و رنگینی از سوی واشنگتن و تل­آویو رو به رو است که شرط اعطای آن را دوری از جمهوری اسلامی ایران و قطع حمایت از حزب­الله و حماس دانسته­اند.

 

در همین حال برخی کارشناسان وجود اختلاف در درون نظام سوری را نیز در وقوع این حادثه محتمل می­دانند. گرچه نظام بعث سوریه به گونه­ای است که تمام تصمیم­گیری­ها زیر نظر بشار اسد رئیس جمهوری کشور و افراد نزدیک به وی و خانواده­اش اتخاذ می­شود، اما این باعث نمی­شود که بگوییم اختلاف­های خانوادگی در خانواده بشار اسد وجود ندارد.

 

نفوذ خانواده بشار اسد در برخی از ارکان نظام سوریه به گونه­ای است که ممکن است تصمیم­هایی کاملا منطبق با احساسات خانوادگی اتخاذ شود. از این رو برخی از کارشناسان وجود اختلاف خانوادگی در ترور مغنیه را چندان دور از ذهن نمی­دانند. 

 

آنچه در این میان بر احتمال دست داشتن دولت سوریه در این ترور می­افزاید، این است که دولت سوریه اکنون بر سر دخالت در امور لبنان، ارسال تروریسم به عراق، مسائل حقوق بشر، سرکوب آزادی بیان و مخالفان نظام به شدت تحت فشار است و به هر دری می­زند تا از میزان این فشارها بکاهد.

 

از این رو برخی تحلیلگران بر این باورند که دولت سوریه ممکن است بصورت مستقیم یا غیر مستقیم در ترور عماد مغنیه دست داشته باشد تا شاید بتواند از شدت فشارهای غرب علیه خود بکاهد.

 

جزئیات تازه از ترور عماد مغنیه  

با این حال منابع خبری عربی تلاش دارند جزئیات بیشتری را از این ترور پر رمز و راز کشف کنند. به گزارش همین منابع، آنچه اکنون در رابطه با ترور عماد مغنیه در جریان است، نشان می­دهد که نتایج آن می­تواند همچون زلزله­ای عرصه سیاسی منطقه را بلرزاند.

 

گزارش­های اولیه نشان می­دهد که عماد مغنیه قبل از آن که سوار خودرو شود، در حالی که به نزدیکی آن

رسیده بوده، خودرو منفجر شده و وی به قتل رسیده است.

 

پیش از این گفته می­شد، این حادثه با قرار دادن بمبی در زیر خودروی عماد مغنیه انجام شده است.

 

این نشان می­دهد که مغنیه در لحظه حادثه از راه دور تعقیب می­شده و تا لحظه انفجار به طور کامل تحت کنترل بوده است. علاوه بر آن، زمان حادثه هنگامی بوده که کمترین شاهد عینی غریبه در محل حضور داشته است.

 

بر اساس گزارش­ها با وجود این که گفته شده گروه مشترکی توسط ایران، سوریه و حزب­الله برای بررسی پرونده ترور عماد مغنیه تشکیل نمی­شود، اما ایران، سوریه و حزب­الله درباره این پرونده با یکدیگر همکاری­های نزدیکی دارند.

 

روزنامه " صدی لبنان " چاپ بیروت، در این باره نوشت:" با توجه به موقعیت حادثه و با توجه به تحقیقات اولیه­ای که توسط مقام­های سوریه انجام شده و به تائید ایران و حزب­ الله نیز رسیده است، موقعیت امنیتی مکان به اندازه­ای بالا بوده که محال است چنین حادثه تروریستی ­ای بدون دخالت یک دستگاه امنیتی انجام شده باشد."

 

یکی از منابع امنیتی سوریه که نخواست نامش فاش شود در مصاحبه با این روزنامه لبنانی گفت:" تحقیقات به مراحل حساس خود رسیده و قرائن و شواهد نشان می­دهد که یکی از دستگاه­های امنیتی منطقه و احتمالا یکی از سازمان­های امنیتی عربی در اجرای این ترور دست داشته است."

 

وی درباره زمان اعلام نتایج تحقیقات گفت:" زمان اعلام نتایج بسیار نزدیک است و به زودی پس از تایید مقام­های ایرانی و حزب الله اعلام می­شود."

 

این مقام امنیتی همچنین گفت:" در صورتی که اتهام متهمان سوری این حادثه تایید شود، بی­درنگ محکومان اعدام خواهند شد."

 

وی در ادامه، درباره دیگر اتباع دستگیر شده در این رابطه گفت:" بلافاصله پس از ترور مغنیه دولت سوریه دستور داد مرزهای کشور با کشورهای همسایه بسته شود و تدابیر امنیتی شدیدی در آن مناطق حاکم شد که در نوع خود استثانیی بود. نتیجه این کار دستگیری چند مظنون غیر سوری بود."

 

خبرگزاری­های عربی روز شنبه گزارش دادند، مقام­های سوریه چند تبعه خارجی را که گمان می­رفت در حادثه ترور عماد مغنیه دست داشته باشند، دستگیر کردند که غالب آنها افراد فلسطینی بودند.

 

وی همچنین گفت:" هر آنچه تحقیقات نشان دهند به اطلاع سران حزب الله می­رسانیم تا آنها هر آنچه خود صلاح می­دانند برای اجرای حکم علیه دیگر متهمان اتخاذ کنند."

 

در همین حال دیگر منابع عربی گزارش دادند، دستگاه امنیتی سوریه تلاش دارد تا قبل از 22 فوریه نتایج تحقیقات خود را به اطلاع مقام­های ارشد حزب­الله از جمله سید حسن نصرالله برسانند تا آنها بتوانند بر اساس آن سیاست­های آتی خود را طرح­ریزی و اجرا کنند.

 

در همین حال گفته می­شود احتمال همکاری گروه­های امنیتی رسمی یا شبه رسمی لبنانی هم­پیمان با دولت کنونی لبنان در ترور عماد مغنیه نیز وجود دارد.

 

در همین رابطه گفته می­شود، در نتایج اولیه انگشت اتهام به سوی " هشام انیس ناصرالدین " رئیس گروه امنیت ویژه ولید جنبلاط، رهبر دروزی­های لبنانی، رئیس حزب سوسیالیست پیشرو و یکی از رهبران اصلی جناح 14 مارس نشانه رفته است. بدین ترتیب وی با موساد سازمان امنیت ملی اسرائیل در ترور مغنیه همکاری داشته است.

 

ولید جنبلاط پیش از این دو بار مغنیه را به دست داشتن در ترور رفیق حریری متهم کرده و گفته بود:" سید حسن نصرالله، عماد مغنیه را برای انجام عملیات تروریستی تربیت کرده است."

 

ایراد چنین اتهام­هایی باعث شده تا سوء ظن­هایی نسبت به جنبلاط در ترور مغنیه به وجود آید.    

 

برخی از تحلیلگران اسرائیلی نیز اظهار داشته­اند که ترور عماد مغنیه نمی­توانسته توسط یک سازمان امنیتی به تنهایی صورت گرفته باشد و حتما با همکاری چند سازمان امنیتی صورت گرفته است. به اعتقاد آنها طرح ترور عماد مغنیه پروژه­ای بوده که حداقل شش ماه زمان صرف آن شده است.  

 

اما در کنار منابع خبری عربی، منابع خبری بریتانیایی نیز به بررسی ابعاد ترور مغنیه پرداخته و تلاش کرده­اند، سرنخ­هایی از کسانی که در ترور وی دست داشته­اند، ارائه دهند.

 

روزنامه " ساندی تایمز " چاپ لندن به نقل از مقام­های امنیتی اسرائیلی نوشت، بمبی که در حین سوار شدن مغنیه به داخل خودرو منفجر شده در پشت صندلی وی جا سازی شده بود.

 

برخی مسئولان امنیتی اسرائیلی نیز گفته­اند، قبل از رسیدن مغنیه به خودرو، خودرویی بمب­گذاری شده دیگری با مهارتی خاص و با همان مشخصات جایگزین آن شده بود.

 

این در حالی است که مقام­های امنیتی حزب­ الله معتقدند، خودرویی بمب­گذاری شده در کنار خودروی مغنیه قرار داشته و هنگامی که وی به خودرواش نزدیک شده عوامل اسرائیلی از طریق ماهواره آن را منفجر کرده­اند.

 

اما درباره واکنش حزب­ الله نسبت به ترور عماد مغنیه نیز اظهار نظرهایی متفاوتی می­شود.

 

" انیس نقاش " یکی از دوستان نزدیک مغنیه و سران حزب­الله در این باره می­گوید:" یقینا انتقام حزب الله بسیار جدی و بزرگ خواهد بود. من کاملا اطمینان دارم که حزب­ الله انتقامی را خواهد گرفت که خود مغنیه قبلا برای ترور رهبران حزب الله طراحی کرده بود."

 

روزنامه ساندی تایمز درباره جزئیات طرح مغنیه می­نویسد، پس از پایان جنگ 33 روزه حزب الله با اسرائیل مغنیه برنامه­ای را طراحی کرد که بر اساس آن حزب­ الله به 110 موشک پیشرفته که قادر است کلاهک­های شیمیایی و بیلوژیکی با خود حمل کند و برد آن تا تل­آویو نیز می­رسد، دست می­یابد.

 

مقام­های اسرائیلی نیز اعلام کردند، مغنیه پس از بمباران منطقه " دیر الزور " که در اواخر سپتامر گذشته به ظن وجود فعالیت­های هسته­ای در آن توسط جنگنده­های اسرائیلی بمباران شده بود، عملیات تلافی جویانه­ای را به همراه مسئولان نظامی و امنیتی سوریه طرح­ریزی می­کرده است.

 

وحشت در اسرائیل  

در همین حال به نظر می­رسد پس از ترور عماد مغنیه و اعلام جنگ بدون مرز از سوی سید حسن نصرالله دبیر کل جنبش حزب الله ترس و وحشت سراسر اسرائیل را فرا گرفته است.

 

مقام­های نظامی اسرائیل اعلام کرده­اند، بی­شک حزب الله عملیاتی تلافی جویانه علیه اسرائیل انجام خواهد داد و حتما این عملیات هم­سنگ عملیات ترور عماد مغنیه خواهد بود.

 

آنها هیچ بعید نمی­دانند که حزب­ الله حتی اقدام به ترور " ایهود باراک " وزیر دفاع اسرائیل، که به اعتقاد اسرائیلی­ها هم­سطح مقام مغنیه در حزب الله است، کنند.

 

بنا به گزارش ارتش اسرائیل، قدرت حزب الله نسبت به سال 2006 بسیار افزایش یافته و از لحاظ امنیتی و نظامی به چنان تکنولوژی دست یافته که پیش از این به هیچ وجه از آن برخوردار نبوده است.

 

" ایهود یعاری " کارشناس اسرائیلی مسائل سیاسی، در گفت و گو با شبکه دو اسرائیل در این باره گفت:" یقینا پاسخ حزب الله ترور شخصیتی هم سطح با مغنیه در دولت اسرائیل خواهد بود."

 

در همین حال دیپلمات­های اسرائیلی در گفت و گو با روزنامه " یدیعوت احرونوت " تاکید کرده­اند، اتفاق بزرگی در راه است که کل منطقه را تحت تاثیر خود قرار خواهد داد.

 

یکی از مقام­های عالی­رتبه اسرائیلی که نخواست نامش فاش شود در گفت و گو با این روزنامه در این باره گفت:" به خوبی می­دانیم اتفاق بزرگی در راه است. به همین دلیل باید خود را برای هر اتفاقی آماده کنیم."

 

وی در ادامه افزود:" وقوع یک حادثه تروریستی علیه یکی از سفارتخانه­های اسرائیل در خارج کوچکترین اتفاقی است که می­تواند رخ دهد و یقینا عملیات تلافی جویانه حزب الله به همین ختم نخواهد شد و بسیار بزرگتر از آن خواهد بود."

 

روزنامه " هاآرتس " نیز نوشت، دستگاه­های امنیتی اسرائیلی بیم آن دارند که حزب­ الله توسط جنگنده­های بدون خلبان خود بمباران سنگینی علیه مواضع اسرائیل کند. به همین دلیل ارتش اسرائیل دستور به استقرار سپر دفاع هوایی داده است.

 

این روزنامه همچنین در ادامه نوشت:" ارتش اسرائیل در حال طراحی سناریوهای ممکن در این زمینه است و تلاش دارد خود را برای هر سناریوی احتمالی آماده کند."

 

پس از اعلام جنگ بدون مرز از سوی دبیر کل حزب الله لبنان، ارتش اسرائیل اعم از نیروهای زمینی، دریایی و هوایی به حالت آماده­باش کامل در آمده­اند.

 

دولت ایالات متحده آمریکا و دیگر کشورهای عضو ناتو نیز تدابیر امنیتی در اطراف سفارتخانه­ها و کنسولگری­های اسرائیل را در خاک خود به شدت افزایش داده­اند.

از سوی دیگر دولت کویت، هر گونه تعریف، تمجید و برگزاری مراسم یادبود از عماد مغنیه را ممنوع اعلام کرده است.

 

وزارت کشور کویت معتقد است، مغنیه در ترور " شیخ احمد الصباح " امیر کویت در سال 1988 دست داشته است.

 

" شیخ جابر الخالد " وزیر کشور کویت، با انجام مصاحبه مطبوعاتی در این باره گفت:" هر کس از مغنیه تمجید و تعریف کند، فورا دستگیر شده و مجازات خواهد شد."

 

اما با این حال، حزب الله کویت با رد این اتهام و بی اعتنا به هشدار وزارت کشور این کشور، اقدام به برپایی مراسم عزاداری برای عماد مغنیه کرده که در آن عده­ای از نمایندگان مجلس کویت نیز حضور داشته­اند.

 

یکی از نمایندگان شیعه کویت با رد اتهام­های مطرح شده علیه مغنیه گفت:" تاکنون هیچ سند و مدرکی که نشان دهد مغنیه در ترور شیخ احمد الصباح دست داشته به دست نیامده است."

 

دولت کویت، حزب الله کویت را گروهی ناشناخته می­داند که فعالیت آن، منابع مالی و ارتباطات آن نامعلوم و مشکوک است.