بازگشت ترکیه به دامان آمریکا؟
دیپلماسی ایرانی: ترکیه امروز با ترکیه دیروز تفاوت دارد. مصداق این جمله کردار دستگاه دیپلماسی ترکه در چند روز گذشته است. گویا با سومین پیروزی پیاپی حزب عدالت و توسعه در انتخابات سراسری در این کشور فصل جدیدی در دستگاه دیپلماسی این کشور گشوده شده است. رجب طیب اردوغان امروز با مرد یک ماه پیش بسیار تفاوت دارد. سیاست رهبران عدالت و توسعه در این سالها همواره بر مدار به صفر رساندن مشکلات با همسایگان هم مرز استوار بوده است با اینهمه ظاهرا ترک ها در دنیای امروز منطقه، سهم بیشتری را مطالبه می کنند. رجب طیب اردوغانی که همزمان با آغاز خیزش های عمومی در مصر بازی را در دست گرفته و از حسنی مبارک خواست که دست خود را به خون هموطنان خویش آلوده نکند در خصوص لیبی ابتدا درست مانند روس ها موضعی منفعل را اتخاذ کرد. ترکیه ای که عضو ناتو است در برابر همراهی با این نهاد در طرابلس تا دقیقه نود مقاومت کرد.
جنگنده های ناتو که با همراهی نیروی هوایی ایالات متحده به طرابلس حمله کردند در ترکیه سکوت کامل سیاسی حکمفرما بود. ترک ها آنگاه هم که زبان به اظهار نظر گشودند تاکید داشتند که حمله به لیبی و معمر قذافی که هنوز قدرت را در اختیار دارد اشتباهی بزرگ است. در همین بازه زمانی بود که کشور دوست و همسایه سوریه بر هم ریخت. دومینوی انقلاب به دمشق رسید و دامان بشار اسدی را گرفت که سالها بود رفیق گرمابه و گلستان دولت اسلامی ترکیه بود. در خصوص سوریه ، تعلل ترک ها چندان به درازا نکشید و البته به نوعی وزنه موضع گیری به افراط هم متمایل شد. برگزاری نشست مخالفان اسد در خاک ترکیه موجی از اعتراض ها را از سوی دمشق و البته تهران که ضلع دیگر این مثلث دوستی بود به راه انداخت.
هنوز ترک ها جواب قانع کننده ای به این استراتژی جدید نداده بودند که آوارگان سوری پشت درهای مرز مشترک با ترکیه صف کشیدند. ترکیه نیز مرزها را گشود و آوارگان را جا داد. تیر خلاصی به دوستی که خاندان اسد بسیار بر روی آن سرمایه گذاری کرده بودند. در نهایت هفته پیش همین نسخه برای معمر قذافی رهبر لیبی هم صادر شد. ترک ها شورای ملی انتقالی را به رسمیت شناختند و بدین ترتیب به اروپایی ها نشان دادند که ما هنوز بخشی از قاره سبز هستیم .
شاید همین موضع گیری ها بود که اتحادیه اروپا را بر آن داشت تا در نشست بیست و چهار ساعت گذشته خود از ترکیه قدرانی کند. پارلمان اروپا که پیش از این از عملکرد ترک ها در قبال لیبی به شدت دلگیر شده و عضویت ترکیه به عنوان بخشی از ناتو را زیر سوال برده بود اکنون در گردشی 180 درجه ای از دولت اردوغان برای موضع گیری هایش در قبال سوریه قدردانی هم می کند. اروپایی ها اکنون به این فکر می کنند که آنکارا را همزمان از دمشق و تهران دور کرده اند.
در بیانیه صادره از سوی پارلمان اروپا در همین راستا از باز شدن مرزهای ترکیه بر روی پناهجویان سوری و سرعت عمل در زمینه ارائه خدمات از سوی هلال احمر ترکیه به این عده قدردانی شد.
ترکیه و احیای دوستی با رژِیم صهیونیستی ؟
ترکیه ای که با موقعیت استراتژیک و جغرافیایی طلایی خود کوچکترین حرکتش مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد این روزها به فکر بازاحیای رابطه با رژِیم صهیونیستی هم افتاده است . روزنامه های اسرائیلی نظیر هاآرتص از پس از برگزاری انتخابات در ترکیه و مشخص شدن برنده نهایی چندین بار در تحلیل های متفاوت از دولتمردان این رژیم خواستند که به احیای رابطه با ترکیه ای فکر کند که در دیروز ، امروز و فردای منطقه همواره حرف دندان گیری برای گفتن داشته و دارد. به نظر می رسد که در داخل ترکیه هم رهبران حزب عدالت و توسعه به فکر بازاحیای این رابطه افتاده اند. شاید به نظر ترک ها، اسرائیلی ها پس از ماجرای ناوگان آزادی و کشته شدن نه شهروند و قطع رابطه اکنون به اندازه کافی تنبیه شده اند. بر همین اساس است که رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه در نخستین نشست کابینه جدید یکی از محورهای جلسه را به تعیین پیش شرط برای اسرائیلی ها جهت احیای روابط اختصاص داد. پیش شرط هایی که عمل کردن به آنها از سوی رژیم صهیونیستی بسیار بعید به نظر می رسد. بر اساس اظهارات آقای اردوغان تنها با تحقق این سه شرط است که رابطه تل آوبو با آنکارا اندکی عادی خواهد شد:
1. عذرخواهی رسمی رژیم صهیونیستی از ترکیه به دلیل کشته شدن نه شهروند صلح طلب ترک در کشتی مرمره .
2. پرداخت غرامت به خانواده بازماندگان
3. پایان محاصره غزه
این نخستین بار است که اردوغان رسما از پیش شرط های ترکیه برای بازاحیای رابطه با تل آویو سخن می گوید. البته از چند ماه پیش تاکنون زمزمه هایی در رسانه های خبری در خصوص مذاکرات محرمانه این دو شنیده شده است.
اشتیاق کاخ سفید برای آشتی با ترکیه !
پس از ماجرای کشته شدن نه شهروند ترک در آب های منتهی به نوار غزه محاصره شده در دستان اسرائیلی ها، کاخ سفید میان دو دوست استراتژیک خود در منطقه معلق ماندند. از یک سو ترکیه ای بود که در جامعه مسلمانان با محبوبیت اردوغان حرفی برای گفتن داشت و از سوی دیگر هم اسرائیلی که حتی شکل گیری خود را هم مدیون واشنگتن و دوستان اروپایی اش است. موج تحلیل های رسانه های غربی در آن زمان حاکی از به آغوش شرق پناهنده شدن ترکیه بود. دم دست ترین تحلیل ها این بود که ترکیه از غرب و امریک فاصله می گیرد و به شرق نزدیک می شود. هرچند اردوغان این ادعا را تکذیب می کرد اما زمانی که اسماعیل هنیه رهبر حماس در نوار غزه نام نوه خود را به عنوان قدردانی از اردوغان هم نام وی برگزید و در کوچه و خیابان های پایتخت های کشورهای عربی عکس اردوغان هم طراز با سید حسن نصرالله لبنانی نصب شد همگان فهمیدند که وی دیگر یک رهبر معمولی کشوری نیست که پایی در اروپا دارد و دستی در خاورمیانه.
اکنون پس از گذشت یک سال از روزهای تیره گی در روابط تل آویو – آنکارا و سردی در رابطه ترکیه با کاخ سفید نشین ها به نظر می رسد که باراک اوباما باز هم برای روزهای بحرانی انقلاب های پیاپی در منطقه به دوستی با ترک ها نیازمند شده است. اواخر هفته گذشته بود که خبر رسید کاخ سفید از ترکیه خواسته است در ماجرای صلح خاورمیانه به واشنگتن کمک کند. داووداغلو تاکنون چندین بار با وزیر امور خارجه امریکا خانم هیلاری کلینتون در خصوص حوادث منطقه از ماجرای مصر تا داستان سوریه و روایت امروز و فردای لیبی سخن گفته است . با این همه گویا تماس های تلفنی آنچنان که باید و شاید دو دوست قدیمی را به هم نزدیک نکرده است و بر همین اساس خبرگزاری فرانسه از سفر احتمالی هیلاری کلینتون به ترکیه در هفته آتی خبر داد. البته یونان و هند هم دیگر مقصدهای خانم وزیر خواهند بود.
هیلاری کلینتون در طول اقامت خود در ترکیه در تاریخ پانزدهم تا شانزدهم ژوئن در جلسات گروه تماس در مورد لیبی متشکل از 40 کشور که در مأموریت ناتو علیه معمر قذافی، حاکم بلند مدت لیبی نقش دارند یا از این مأموریت حمایت می کنند، شرکت خواهد کرد.
کلینتون همچنین با 'عبدالله گل' رییس جمهوری، 'رجب طیب اردوغان' نخست وزیر و 'احمد داود اوغلو' وزیر خارجه ترکیه برای مذاکره در باره لیبی، سوریه و دیگر موضوعات مورد علاقه دو طرف ملاقات خواهد کرد.
نظر شما :