مسئله افغانستان و دست خالی ایران
ديپلماسى ايرانى: هر گاه نشستی بین المللی در خصوص افغانستان و عراق برگزارمی شود در کنار اهمیت آن نشست و موضوعیت آن، مبحثی تحت عنوان چگونگی تعامل ایران و آمریکا در خصوص همکاری جهانی در این دو کشور گشوده می شود و چشمها به دنبال رصد صحنه گفتگوی مابین نمایندگان دو کشور ویا دوربینها مترصد ثبت لبخندی از سوی آنان به سوی یکدیگر است و این موضوع همواره به حاشیه ای پرطرفدار تبدیل می شود.
پس از کنفرانس بن، برگزاری کنفرانس ها و نشست های متعدد در خصوص افغانستان به امری عادی در مجامع بین المللی و دیپلماتیک تبدیل گشت. حداقل دو نشست بین المللی در سال از زمان سقوط طالبان بدین سو خود بیانگر این است که جهان هنوز به تصمیم گری قاطع و جامعی در مورد افغانستان و ریشه کنی تروریسم نرسیده است. پایه گذاری کنفرانس های بین المللی پس از طالبان در خصوص افغانستان از کنفرانس معروف بن که به واقع می توان از آن به عنوان سندی از مصالحه و عزم جهانی در مورد افغانستان نام برد، آغاز شد. حضور و میانجی گری ایران در کنفرانس بن نیز از نکات برجسته هنرمندی دیپلماسی چند جانبه از سوی نمایندگان دستگاه وقت دیپلماسی ایران بود وهرچند گروه های درگیر در افغانستان که متمایل به ایران بودند در روند کنفرانس بن از این کشور گله مند شدند اما نتیجه حاصله بهترین نتیجه برای استقلال افغانستان و مردم مظلوم این کشور بود.
پس از کنفرانس برلین که در سال 2004 برقرار شد، روند نشست های با موضوعیت افغانستان کم کم از سوی ایران با کم لطفی و عدم توجه مواجه شد تا بدان جا که سه سال گذشته را کم رنگ ترین سالهای بازی گری ایران در عرصه تحولات افغانستان در صحنه بین المللی و همکاری جهانی می توان نام برد. در همه این نشستها اصلی ترین بازیگر این عرصه امریکا بوده و به نوعی زعامت وی در افغانستان قابل توجه است و این در حالی است که پس از سالها تنش در افغانستان کارشناسان حوزه سیاسی در این عقیده مشترکند که "افغانستان پرتنش تهدیدی برای ایران است" و از طرفی نفوذ ایران در افغانستان نیز غیر قابل انکار و چشم پوشی است و شاید ایران را نقطه تعادل امنیت در افغانستان بتوان به شمارآورد. دولت مرکزی ضعیف ، رکود اقتصادی که در افزایش ناامنی تشدید می شود، درگیری های قومیتی و بسیاری دیگر از این دست هنگامی که بر افغانستان سایه می گستراند.
افزایش قاچاق مواد مخدر، قدرت یافتن اشرار و قاچاقچیان بین المللی به دلیل عدم توانایی دولت ضعیف شده افغانستان در حراست از مرزهای آن کشور، هجوم مهاجران و آورگان افغان که در قبال مشکلات چاره ای جز پناه جستن به کشورهای ایران و پاکستان ندارند و دیگر مشکلات امنیتی، اقتصادی و اجتماعی را برای ایران به همراه دارد.
در این بین یکی دیگر از خواسته های همیشگی دولت ایران خاتمه دادن به حضور نیروهای خارجی نظامی در افغانستان است مشکلی که با توجه به جهت گیری های اخیر غرب نسبت به ایران و مواضع سخت و پُرتنش بین ایران و غرب از هر زمانی قابل تعمق تر است و برای ایران برخلاف سالهای ابتدایی پس از سقوط طالبان دیگر حضور نظامیان امریکایی و ناتو به دغدغه ای جدی تبدیل شده است.
در حالی که دولت مردان ایران از تریبون های داخلی و خارجی مرتباً حضور امریکا در افغانستان را عامل نا امنی آن کشور اعلام می کنند، برگزاری نشست "گروه بین المللی تماس افغانستان" فرصتی شد برای به کارگیری توانمندی های دیپلماسی ایرانی. فرصتی که ظاهرا شاید به دلیل عدم توجه و برنامه ریزی حرفه ای وکارشناسی به سادگی از دست رفت. البته با توجه به عدم تحرک ایران در دو سه سال اخیر در مورد مسئله افغانستان از قبل مشخص بود که این نشست دست آورد چندانی برای خواسته های منطقی ایران نخواهد داشت.
این نشست در روم با حضور، نمایندگان 46 کشور و نمایندگان ناتو، اتحادیه اروپا، سازمان ملل متحد، نماینده ایران وبرای اولین بار نماینده ای از سازمان کنفرانس اسلامی (متشکل از 57 کشوراسلامی ) تشکیل یافت و یکی ازعمده مسایل مورد بحث، سپردن امنیت افغانستان از نیروهای خارجی به نیروهای افغان تا سال 2014 میلادی بود. دقیقا محوریتی که ایران می توانست با توجه به فضای ضد آمریکایی که درحال حاظر بر افغانستان و پاکستان حاکم است و همچنین خواست دولت آقای کرزی مبنی بر تعیین وعمل به تاریخ خروج مشخص نیروهای خارجی از افغانستان، به شکلی فراگیر ابتکار عمل را در دست بگیرد.
بستر این کار نیز فراهم بود اظهارات "هالبروک" نماینده ویژه آمریکا در افغانستان و پاکستان نیز به طور ضمنی نقش ایران را به عنوان عنصری تاثیر گذار و غیر قابل انکار در سیاست و امنیت افغانستان یادآور شده بود. هرچند که آمریکا همواره از جمهوری اسلامی ایران به عنوان همسایه تاثیر گذار افغانستان یاد کرده و در زمانهای سخت و سرنوشت ساز، طرفین اشارات ابرویی در ایجاد ثبات در افغانستان به هم آمده اند. اما این بار ایران بود که با دستی خالی دراین کنفرانس شرکت جست، تا با فرصت سوزی، باز چشم به زمان های واپسین داشته باشد.
نظر شما :