ایران در برابر فشارها کوتاه نمی‌آید

دییپلماسی ایرانی: در روزهایی که همگان در خصوص کارآیی آخرین دور از تحریم ها بر ایران سوال می کنند، نباید سوال کنیم که آیا این تحریم ها تاثیرگذار هستند یا خیر؟ بلکه پرسش اساسی این است که آیا این تحریم ها ابزار مناسب برای رسیدن ما به هدفی که در سر داشتیم هستند یا نه؟ تحریم های ایران چه آنها که از کانال شورای امنیت عبور کردند و چه آنها که از کانال کنگره ایالات متحده و اتحادیه اروپا تصویب شدند، همگی یک هدف را دنبال می کردند و آن هم متقاعد کردن تهران به دست برداشتن از غنی سازی اورانیوم و زانو زدن در برابر مطالبه های غرب است. ایران باید به جهانیان اثبات کند که برنامه هسته ای صلح آمیزی را دنبال می کند. هیچ دلیلی وجود ندارد که باور کنیم تحریم ها همان نتیجه مد نظر ما را به بار خواهند آورد.

سیاست خارجی ایران بر مبنای برخی اصول است. هرگونه سیاستی در این دستگاه بر یک پایه استوار است: ایران کشوری مستقل است. شعار جمهوری اسلامی هم همین بود: نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی . این شعار در روزهایی مطرح شد که هر کدام از کشورهای عضو جامعه بین المللی، خود را به بلوک یا طیفی وابسته کرده بودند. در آن روزها همگان یا در آغوش ایالات متحده بودند و یا در صف هواداران اتحاد جماهیر شوروی.

انقلاب ایران که با حمایت اکثریت در این کشور به ثمر نشست با وجود آنکه مخالفتی با غرب نداشت، به این دلیل در دل مردم جای گرفته بود که همگان معنی این شعار را احساس کرده بودند. این شعار برای ایرانی ها که چند دهه تسلط غرب و امریکا را بر سیاست داخلی احساس کرده بودند بسیار پرمعنا بود. در تمام آن سالها ایرانی ها نمی توانستند اهداف خود را در خارج از چهار چوب متحد غربی که برگزیده بودند معنا ببخشند.

ایران کشوری متکی به نفس با تاریخچه ای قوی است. کشوری با سابقه تاریخی و بازمانده از امپراطوری پارسی ها. ایرانی ها حتی آنها که با دولت محمود احمدی نژاد هم مخالف هستند اعتقاد دارند که غرب به معنای ایالات متحده و کشورهای اروپایی به دنبال برخورد با ایران در جامه بخشی از اعراب و یا برده و مطیع خود است. حساسیت ایرانی ها به این موضع گیری غربی ها در حقیقت چرایی مقاومت انها در برابر فشارهای خارجی و تحریم ها را به تصویر می کشد. غرب گاهی اوقات از این مطالبات با عنوان سیاست چماق و هویج یاد می کند. همان سیاستی که در حقیقت برده داری و سالارمداری است. گاهی اوقات هم از لفظ تحریم های فلج کننده در صورت عدم کارآیی تحریم ها عادی استفاده می شود. تهدید نظامی ایران هم مبحثی متفاوت و البته بی تاثیر است.

همانگونه که سفیر سابق ایران در سازمان ملل، جواد ظریف می گوید: ایران به تهدیدها و درخواست های نابه جا آلرژی دارد.

ایران سه دهه است که سختی ها را به دلیل ساختار سیاست داخلی متفاوتی که دارد تحمل می کند. با این همه هنوز هم ایرانی ها از بحث دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته ای حمایت می کنند. این حمایت هم تنها در غرور ایرانی ها به قول باراک اوباما آمریکایی نهفته نیست بلکه به این دلیل است که این مساله تبدیل به نماد استقلال ایرانی ها شده است. استقلال از غرب و شرق. این مقاومت در حقیقت نماد رویارویی ایران با مطالبه های غربی است.

دولت ایران چند سال تلاش کرد تا به هموطنان خود بفهماند که معاهده منع تکثیر تسلیحات هسته ای چه الزاماتی را در بر می گیرد. این دولت تلاش کرد تا به ایرانی ها بفهماند که پنج قدرت در دنیا هستند که تسلیحات هسته ای را در اختیار دارند و خلع سلاح را هم نمی پذیرند. به این جمع اسرائیل را هم اضافه کنید که حتی حاضر به پیوستن به ان پی تی هم نیست. ایرانی ها در این سالها بسیار شنیده اند که قدرت های بزرگ آنها را از داشتن حق طبیعی خود محروم کرده اند. جمهوری اسلامی ایران از زمان تاسیس تا کنون همواره زیر بار فشار و تحریم بوده است. حتی پیش از وجود برنامه هسته ای هم ایرانی ها تحریم را مزه مزه کرده بودند. بسیاری از ایرانی ها هم اعتقاد دارند که این مساله به خاطر این است که غربی ها چشم دیدن استقلال ایران را ندارند و دلیل تحریم ها هم تنها و تنها این است و به هیچ وجه به دلیل خطای ایران نیست.

غرب چگونه می تواند ممانعت از تجهیز سیستم هوایی ایران را توجیه کند؟ ایران در حال حاضر به دلیل عدم همکاری غربی ها از ناامن ترین خطوط هوایی برخوردار است. چرا ایالات متحده قطعنامه دال بر محکومیت حمله شیمیایی صدام حسین به ایران را وتو می کند؟

نکته تاسف بار ماجرا اینجاست که همواره پیش فرض ها بیش از حقایق در دنیای سیاست تاثیرگذار هستند. ایران تا آن حد و اندازه که ما خیال می کنیم هم در برنامه هسته ای خطرناک بازی نمی کند. شاید محمود احمدی ن‍ژاد در صحن مجمع عمومی شورای امنیت یازدهم سپتامبر را زیر سوال برده است اما وی این استدلال ها را هم برای نخستین بار در رسانه های امریکایی خواند. با این همه وی در همان نطق تاکید می کند که راه برای توسل به دیپلماسی هم هموار است. وی از احترام متقابل سخن می گوید و حذف فشارها.

روانشناسی رفتارهای دولتمردان ایرانی و رهبری این کشور نشان می دهد که شاید غربی ها استدلال می کنند که بقای جمهوری اسلامی در وابستگی از ایالات متحده و برائت از این کشور است، اما در حقیقت کافی ست تا واشنگتن به ایران به چشم اعراب نگاه نکند تا مسیر هموار شود. این رهبری ایران بود که تاکید کرد که اگر واشنگتن تغییر رویه دهد ما هم تغییر خواهیم کرد. وی به صراحت تاکید کرد که تهدید و تحریم و مطالبه های نا به جا کاری از پیش نمی برد. این جملات بدین معنا نیست که ایران بر سر برنامه هسته ای خود حاضر به مذاکره نیست بلکه بدین معناست که ایران نمی خواهد در جایگاه ضعیف تلقی شود. مساله این نیست که ایران در برابر تحریم ها تعظیم نمی کند، بحث بر سر این است که ایران نمی تواند کوتاه بیاید. این کوتاه آمدن بهای سنگینی برای ایرانی ها خواهد داشت.

واشنگتن پست