ارزیابی سفر آقای احمدی نژاد به زیمبابوه و اوگاندا

سفر محمود احمدی نژاد به دو کشور آفریقایی زیمبابوه و اوگاندا از سوی برخی تحلیل‌گران با انتقاداتی مواجه می‌شود. در این میان باید پرسید که این کشورهای آفریقایی دارای چه مزیت‌هایی برای سیاست خارجی ایران هستند؟

گفتاری از جاوید قربان اوغلی، سفیر سابق ایران در آفریقای جنوبی و تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی:

دستگاه دیپلماسی کشور در طول فعالیت دولت نهم و اکنون در دولت دهم شعار دیپلماسی آفریقایی را در دستور کار خود داشت اما در این روند چندان موفقیتی را شاهد نبودیم. در واقع دیپلماسی آفریقایی دولت نهم و دهم بویژه در قبال کشورهای عمده و مهم آفریقا در بعد سیاسی به دلیل شرایط جدید این قاره بعد از تاسیس اتحادیه آفریقا و تبعیت از ساز و کارهای بین المللی توسط اکثریت کشورهای قاره سیاه از توفیق چندانی که مد نظر آقای احمدی نژاد بود،برخوردار نشد. در بعد اقتصادی نیز به دلیل برخوردهای شعاری ،ضعف‌های ساختاری در ایران و اکثریت کشورهای آفریقایی،نیاز به سرمایه گذاری و عدم توفیق بخش‌های دولتی برای اینکار و نهایتا عدم حضور نیرمند بخش خصوصی در روابط اقتصادی و تجاری با این قاره ،شاهد موفقیت چشم گیری  در این عرصه نیز نبودیم و به جرات می‌توان گفت که حتی دستاوردهای دولت‌های قبلی (بخصوص دوران آقای خاتمی )نیز حاصل نشد که بدلیل تمرکز بر تحرک اخیر دیپلماتیک در قاره آفریقا و سفر آقای احمدی نژاد به دو کشور زیمبابوه و اوگاندا بحث در این باره را به مجالی دیگر واگذاشته و به ارزیابی این سفر می‌پردازیم.

از جمله کشورهای مورد بازدید در دیپلماسی آفریقایی دولت دهم، کشور زیمبابوه است؛ این کشور به لحاظ سابقه مبازراتی با سیستم آپارتاید و قرار گرفتن در منطقه جنوب آفریقا مورد توجه است اما باید در نظر داشت که زیمبابوه از نظر اقتصادی کشوری کاملا ورشکسته و از نظر سیاسی به دلیل ناسالم بودن انتخابات گذشته و استمرار ابهام انگیز حکومت موگابه در هاله‌ای از عدم مشورعیت سیاسی قرار دارد. همچنین این کشور به دلیل تحریم‌های بین المللی (نوعا کشورهای غربی) تحت انزوای سیاسی غیر متعارفی است که متاسفانه دود این موارد به چشم مردم این کشور می‌رود که تحت وخیم ترین شرایط اقتصادی زندگی می کنند.

موگابه به دلیل اصرار در ماندن در منصب رییس جمهور علیرغم کبر سن (84 سال)و مخالفت نخبگان حزب حاکم (زانو پی اف) فرایند انتخاباتی ناسالم را رقم زد که این فرایند مجددا او را در راس حکومتی  قرار داد که علیرغم میانجیگری‌های منطقه‌ای (آفریقای جنوبی) و پذیرش مورگان چانگرای رقیب انتخاباتی آقای موگابه- که در دور اول انتخابات آرای او بیشتر از موگابه بود-هنوز از استقرار و ثبات برخوردار نیست. لجاجت غیر قابل قبول آقای موگابه در استمرار حکومت نهایتا ورشکستگی اقتصادی ، انزوای سیاسی  وعدم مشروعیت حکومت زیمبابوه را به دنبال داشت.

در این شرایط سفر یک مقام ارشد ایران به این کشور نوعی سرپوش گذاشتن بر عدم مشروعیت سیاسی حکومتی است که حتی مردم نیز از استمرار آن ناخشنود بوده و رنج مضاعفی را تحمل می‌کنند مضافا اینکه درشرایط ورشکستگی اقتصادی این کشور هیچگونه منفعتی در عرصه اقتصادی نیز برای کشورمان متصورنمی‌باشد و لذا سفر در سطح رییس جمهور به این کشور فاقد توجیه سیاسی و اقتصادی است.

یکی دیگر از کشورهای هدف در دیپلماسی آفریقایی آقای احمدی نژاد اوگانداست. این کشور به لحاظ سیاسی کشوری باثبات و تاثیر گذار در منطقه شرق آفریقاست. از نظر اقتصادی نیز این کشور  بدلیل اتخاذ ساز و کارهای خصوصی سازی رو به رشد بوده و بدلیل اکتشاف نفت از چشم انداز اقتصادی نسبتا روشنی برخوردار است.

 از نظر بین المللی نیز با توجه به حضور اوگاندا به عنوان عضو غیر دائم شورای امنیت  این کشور می‌تواند محلی برای رایزنی های دیپلماتیک کشورمان در مساله هسته ای باشد.با توجه به این موارد سفر به این کشور از سوی مقام‌های سیاسی ایران قابل توجیه است. مضافا اینکه آقای موسوینی رییس جمهور اوگاندا نیز سال گذشته به کشورمان سفر کرد.

با این حال با توجه به سفر آقای لاریجانی، رئیس قوه مقننه به اوگاندا برای شرکت در کنفرانس بین المجالس اسلامی دربهمن ماه سال گذشته و همچنین سفر  وزیر امور خارجه  به این کشور بفاصله یک ماه پس از سفر لاریجانی ( اسفند ماه سال قبل) که به منظور رایزنی با مقامات اوگاندا به عنوان عضو غیر دائم شورای امنیت انجام شد، به نظر می‌رسد که انجام چند سفر از مقامات کشورمان در یک فاصله کوتاه از منظر سیاسی توجیهی نداشته و سفر آقای احمدی نژاد در زمانی مناسب و با فاصله‌ای معقول از سفر رییس مجلس هم  از توجیه بیشتری برخوردار بوده و هم می توانست از نظر سیاسی مثمر ثمر باشد. باید توجه داشت که اوگاندا در آستانه انتخابات است و در این شرایط سفر یک مقام رسمی به این کشور نوعی اعلام حمایت از رئیس جمهور فعلی تلقی می‌شود که از سال 1986 بر این کشور حکومت می‌کند.