ايران؛ سو‍ژه‌اى براى بازى ديگران؟
قبل از ارزیابی دیپلماسی ایران در سال 88 باید گفت که دستگاه سیاست خارجی مسئول اجرای دیپلماسی است و متولی اجرای سیاست خارجی هر کشوری نیز وزارت امور خارجه آن کشور است؛ دیپلماسی ابزاری است برای پیشبرد اهداف ملی هر کشور و باید تقویت کننده روابط آن کشور با محیط جهانی و فضای بین المللی در کلیه ابعاد باشد.
اما نکته مورد توجه دیگر این است که دیپلماسی صرفا بر عهده وزارت امور خارجه هر کشور نیست بلکه مجموعه‌ای از عوامل و دستگاه‌ها باید وزارت امور خارجه را برای توفیق دیپلماسی یاری رساند که این امر ناشی از سیاست‌ها و برنامه ریزی‌ها و دیدگاه و اهدافی است که در چارچوب دیپلماسی دنبال می‌شود.
تحقق اهداف دیپلماسی کشور به دید و برنامه ریزی بلند مدت و همچنین استراتژی در نظر گرفته شده برای دیپلماسی کشور بستگی دارد به این معنا که باید بررسی شود که در قالب سیاست خارجی کدام سیاست از مجموعه سیاست‌های تعاملی مثبت، تنش زدایی و همگرایی منطقه‌ای و ... را قرار است پیگیری شود.
این نکته مهم است که عوامل دخیل در اجرای دیپلماسی کشور توانمندی، دانش و ظرفیت‌های کافی و لازم برای اجرای دیپلماسی را در اختیار داشته باشند که در این ارتباط دستگاه دیپلماسی ایران در گذشته از نیروهای بسیار کارآمد و مجرب بهره مند بوده است.
ارزیابی سیاست خارجی سال 88
برای ارزیابی سیاست خارجی در سال گذشته باید پرسید که دیپلماسی ایران تا چه اندازه موفق به تامین نیازهای کشور در ابعاد مختلف شده است؛ دیپلماسی در مرحله اول در ارتباط با کشورهای پیرامونی معنا و آغاز می‌باید.
در این ارتباط با نگاه به تعاملات دیپلماتیک ایران با کشورهای پیرامونی در سال 88 می‌توان گفت که علی رغم رفت و آمدهای مختلف با کشورهای خاص، دست آورد تلاش‌ها نیازمند بررسی است. مهمترین هدف برای هر کشوری در عرصه دیپلماتیک به ویژه برای ایران که در منطقه حساسی واقع شده است، کشورهای پیرامونی هستند.
در کشورهای پیرامونی ایران اکنون بحران‌ها و جریانات بسیار حساسی پیش می‌رود که در سال گذشته مساله افغانستان، موضوع عراق، بحث یمن و تحولات خاص خاورمیانه و فلسطین از جمله مسائل مهم بود. در بحث منطقه‌ای میزان توفیق ایران در ارتباط با مسائل عراق و افغانستان، ارتقای جایگاه منطقه‌ای ایران، نقش و بازی ایران در عرصه افغانستان، بهره مندی ایران از تحولات خاورمیانه در جهت منافع ملی از جمله فاکتورهای قابل بررسی در ارزیابی توفیق دیپلماسی منطقه‌ای ایران است.
مساله بعدی سازمان‌ها و مجامع بین المللی است؛ باید پرسید که ایران تا چه اندازه توانسته در این سازمان‌ها عضوگیری و یارگیری کند و در کدام نهادها توانسته عضو شود و آیا عضویت ما پذیرفته شده است؟
مساله دیگر ارتباط ایران با کشورهای فراپیرامونی مانند کشورهای اروپایی است؛ در سال گذشته فرصت‌های بسیار زیادی در محیط بین المللی رخ داد که باید بررسی شود ایران توانست از این فرصت‌ها استفاده مناسب را در جهت منافع ملی انجام دهد یا خیر. موضوع دفاع موشکی میان امریکا و روسیه، تحولات میان چین و امریکا فرصت‌هایی است که با یک دیپلماسی هوشمند می‌توان به سادگی منافع کشور را در میان آنها جستجو کرد.
دیپلماسی موفق به جایی این که سوژه‌ای برای بازی دیگران باشد می‌تواند کشور را به بازیگر موثر تبدیل کند. دستگاه دیپلماسی ایران با رفت و آمدهای دیپلماتیک در سال 88 فعالیت‌هایی را دنبال کرد اما باید برآیند نهایی این تلاش‌ها در ارتباط با میزان پیشبرد اهداف کشور مشخص می‌شود.
نظر شما :