بحران (نقد اقتصاد سیاسی سرمایه داری نئولیبرال)

بحران (نقد اقتصاد سیاسی سرمایه داری نئولیبرال)

محمد قراگوزلو

222 صفحه

انتشارات نگاه

نویسنده در مقدمه کتاب آورده است: کتاب بحران از منظر به چالش کشیدن ابعاد مختلف نظری و عملی بزرگ ترین پوست اندازی سرمایه داری در سی سال گذشته (ریگانیسم – تاچریسم) از ظرفیت تبیینی و تجویزی برخوردار است.

قراگوزلو معتقد است، نئو لیبرالیسم به عنوان ایدئولوژی سیاسی اقتصادی سرمایه داری مقررات زدایی شده در سه دهه پیشین از سوی اصحاب مکتب وین (فون میسز – فون هایک) مکتب شیکاگو (میلتون فریدمن) و کسانی همچون کارل پوپر تئوریزه شده و به چهره جنبش های کارگری و معیشت فرودستان چنگ و دندان کشیده است.

این کتاب با نگاهی انتقادی نسبت به اصول سیاسی و اقتصادی لیبرالیسم به نقد عملکرد دولت امریکا و اقتصاد جهانی در سال های گذشته پرداخته و در این نقد، از سویه ای چپ گرایانه تغذیه کرده است.

نویسنده حامیان اقتصاد بازار آزاد در ایران را نیز بی نصیب نگذاشته و پیکان تیز انتقاد خود را علیه ایشان نشانه رفته است.

او می نویسد: اگرچه منتقدان سرمایه داری هیچ گاه از ابزار و امکانات لشک کولاکوفسکی ها، واسلاو هاول ها، فون هایک ها و میلتون فریدمن ها برخوردار نبوده و به همین سبب نیز همواره در منازعات نظری دست پایین داشته اند – و این فرودستی بعد از فروپاشی دیوار برلین فزون تر نیز شده است – اما بحران اقتصاد جهانی و سقوط نئولیبرالیسم در سال 2008 با دامنه هایی گسترده تر از بحران 1929 فرصتی تاریخی برای نقد شیوه تولید سرمایه داری فراهم آورده است.

درواقع دستاویز کتاب برای حمله به لیبرالیسم و اقتصاد آزاد، بحران مالی سال گذشته است که از ایالات متحده آغاز و به سایر کشورها گسترده شد.

نویسنده فصل اول را به ظهور نئولیبرالیسم اختصاص داده و این عناوین را بررسی کرده است: رویزیونیسم روسی، دموکراسی لیبرال از مسیر پایان تاریخ، از لیبرالیسم به نئولیبرالیسم، ظهور نئولیبرالیسم با ریگانیسم تاچریسم، دو روایت از رکود اقتصاد سیاسی نئولیبرالیستی، هایک و پوپر تئوریسین های دموکراسی نئولیبرال.

فصل دوم با عنوان "تنگناهای نئولیبرالیسم" به برزخ استالینیسم یا دوزخ نئولیبرالیسم، رکود بزرگ و صعود کینزیسم، طرح های جایگزین رکود اقتصاد سرمایه داری، راه حل امپریالیستی (جنگ افغانستان و عراق)، خشونت ضد دموکراتیک نئولیبرالیسم، اصلاح طلبی یا لابی گری پرداخته است.

فصل سوم "نئولیبرالیسم در چالش با سوسیالیسم" را بررسی می کند که ذیل آن می خوانیم: نئوکنسرواتیسم در محلول نئولیبرالیسم، ظهور چپ بورژوایی، کینزیسم مرده است!، سرمایه داری دولتی – سوسیالیسم دولتی، دولت بورژوایی، بازگشت سوسیالیسم یا سوسیالیسم آینده؟

و در فصل پایانی که "سقوط نئولیبرالیسم" نام دارد به سرنوشت مشابه وال استریت و منهتن، احیای دولت دخالت‌گر و مرگ بازار آزاد، دلایل تاریخی بحران سرمایه داری، بحران مسکن و... پرداخته شده است.

این کتاب تلاش می کند همنوا با سایر منتقدان امریکا نظام سیاسی این کشور را مورد حمله قرار داده و پایه های فکری اقتصاد جهانی را که منبعث از اصول لیبرالیسم است، پایان یافته و مضمحل معرفی کند.