برای حفظ آرامش منطقه، شاید دیر شده باشد

نویسنده: ایشان تارور Ishaan Tharoor

دیپلماسی ایرانی: در یک هفته، بیش از ۱۰۰۰ نفر در لبنان، از جمله حداقل ۸۷ کودک، در حملات اسرائیل کشته شده‌اند. یک میلیون نفر – تقریباً یک‌پنجم کشور – از خانه‌هایشان آواره شده‌اند. بخش‌هایی از جنوب بیروت به دهانه‌های بزرگی از آوار و ویرانی تبدیل شده است. کارکنان امدادرسانی هشدار می‌دهند که یک فاجعه انسانی دیگر در این منطقه در حال شکل‌گیری است.

اما برای بسیاری از راهبردگران اسرائیلی و نخبگان سیاست‌گذاری غرب، این گونه به نظر می رسد که رنج لبنان در مقایسه با موفقیت تاکتیکی چشمگیر اسرائیل در کارزار بی‌رحمانه علیه حزب‌الله، به موضوعی فرعی تبدیل شده ؛ حزب الله یک گروه قدرتمند شیعه لبنانی است که توسط ایران حمایت می‌شود و در بسیاری از کشورهای غربی به عنوان سازمان تروریستی شناخته شده است.

اسرائیل با زنجیره ای از حملات خیره کننده شامل انفجار پیجرها و واکی‌تاکی‌ها و همچنین بمب‌های عظیم ساخت آمریکا که از جت‌های اسرائیلی پرتاب می‌شدند، موفق به فرو بردن حزب‌الله در آشفتگی و حذف رهبری آن شده است. این عملیات شامل حمله هوایی بزرگی در روز جمعه بود که به کشته شدن سید حسن نصرالله، رهبر سایه‌وار حزب‌الله، انجامید.

یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل، روز شنبه گفت که قتل نصرالله "تداوم رشته‌ای از اقدامات اخیر است که در سراسر خاورمیانه پژواک دارد و پیامی روشن به کسانی است که علیه ما اقدام کرده‌اند و کسانی که اکنون قصد دارند اقدام کنند: هر کس که جنگی علیه دولت اسرائیل آغاز کند و بخواهد به شهروندان آن آسیب بزند، بهای بسیار سنگینی خواهد پرداخت." وی افزود: "جنگ متوقف نمی‌شود."

روز یکشنبه، حملات بیشتری از سوی اسرائیل به اهداف حزب‌الله در بیروت، اهداف حماس در غزه و حوثی‌های یمن که موشک‌های بالستیکی را شلیک کرده بودند که آژیرها را در سراسر مرکز اسرائیل به صدا درآورد، انجام شد. این سه جناح به درجات مختلف بخشی از شبکه‌ای از نیروهای نیابتی ایرانی هستند که در سراسر خاورمیانه آرایش یافته‌اند؛ "محور مقاومت" که توجه دستگاه امنیتی اسرائیل را به خود جلب کرده و نسل جدیدی از تحلیلگران را در واشنگتن به خود مشغول کرده است.

اکنون اتحاد تحت حمایت ایران در حال عقب‌نشینی است. توانایی نظامی حماس در طول یک سال جنگ ویرانگر به طور پیوسته کاهش یافته، در حالی که به نظر می‌رسد دستگاه جاسوسی اسرائیل به عمق ایران نفوذ کرده و از جمله قادر شد ترور رهبر سیاسی حماس، اسماعیل هنیه، را در یک مهمان‌خانه در تهران انجام دهد. سپس، اسرائیل اقدامات خود علیه حزب‌الله را، که مدت‌ها قوی‌ترین متحد ایران در منطقه و تهدید دائمی در جناح شمالی اسرائیل است، تشدید کرد.

گزارشگران واشنگتن پست می گویند: "این حملات جسورانه حزب‌الله را شوکه کرده و گروهی را که دلیل وجودی اش، مبارزه با اسرائیل بود، تحقیر کرده اما این حملات همچنین گواه سال‌ها آمادگی اسرائیل است که شامل جمع‌آوری اطلاعات، تمرینات نظامی، برنامه‌های دقیق نبرد و سیستم دفاع هوایی چندلایه می‌شود."

این گزارشگران می گویند: اکنون، اسرائیل در حال آماده‌سازی برای یک تهاجم زمینی احتمالی برای بهره‌گیری بیشتر از این مزیت است. آنها می گویند: "حزب‌الله در طول سال‌ها یک زرادخانه شامل حدود 150 هزار راکت و موشک ایجاد کرده بود اما اکنون مشخص نیست که چگونه می‌تواند به طور مؤثر از آن‌ها استفاده کند، با توجه به اینکه رهبری این گروه از میان رفته و هزاران نفر از عواملش کشته یا زخمی شده‌اند."

گِرِگ کارلستروم Gregg Carlstrom از اکونومیست مقایسه‌ای با میراث جنگ سال ۱۹۶۷ دارد، جنگی که برای رئیس‌جمهوری مصر جمال عبدالناصر و پان‌عربیسم او به لحاظ سیاسی فاجعه‌آمیز بود. اکنون هم چه بسا یک توهم مشابه در حال محو شدن باشد. کارلستروم نوشت: نصرالله «سال‌ها درباره 'محور مقاومت' صحبت می کرد، گروهی از شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران که به مبارزه با اسرائیل و آمریکا متعهد بودند. او گفت که آن‌ها قوی و متحد هستند. سپس اسرائیل قوی‌ترین شبه‌نظامی را در عرض چند هفته از بین برد، در حالی که ایران به نظاره نشست."

هنوز پیچ و خم‌های بیشتری در این داستان وجود دارد. اسرائیل در دهه‌های گذشته چندین بار به لبنان حمله کرده است، حملاتی که خشونت ها و در برخی موارد جنایاتی را به همراه داشت که تا حدی به تشکیل حزب‌الله منجر شد. صنم وکیل از اندیشکده چتم هاوس در لندن یادآور می شود که دولت اسرائیل به رهبری نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو ممکن است "حریفان خود را کیش و مات کرده باشد، با این حال، تاریخ نشان داده که پیروزی نظامی هرگز امنیتی را که اسرائیل به دنبال آن است، فراهم نکرده است."

با این حال، جناح شیعه لبنان در شرایط دشواری قرار دارد. وکیل می گوید: "اگر حزب‌الله به مرگ نصرالله پاسخ ندهد، روحیه و مشروعیت آن بیشتر تضعیف خواهد شد. این جنگ مطمئناً نسل دیگری از مبارزان را بسیج خواهد کرد، اگر آن‌ها را رادیکالتر نکند." در تهران، مقامات با ضربه ای پس از ضربه روبه رو می شوند. ایران به کشتن هنیه پاسخ چندانی نداده است. اوایل امسال، ایران یک سری موشک و پهپاد را به سمت اسرائیل شلیک کرد که بیشتر آن‌ها توسط دفاع هوایی اسرائیل و آمریکا سرنگون شد.

ولی نصر، استاد امور بین‌الملل و مطالعات خاورمیانه در دانشگاه جان هاپکینز می گوید: "اولویت ایران، انتقام از کشته شدن نصرالله نخواهد بود، بلکه حفظ جایگاه خود در لبنان است. همان‌طور که ایران زمانی که بشار اسد در آستانه سقوط بود تصمیم گرفت جای پای خود را در سوریه رها نکند، به همین ترتیب تمام تلاش خود را خواهد کرد تا پایگاه خود را در لبنان هم حفظ کند."

نصر افزود: "فروپاشی حزب‌الله می‌تواند لبنان را به جنگ داخلی بکشاند، زیرا شبه‌نظامیان دیگر با یا بدون تشویق یا کمک اسرائیل، سعی خواهند کرد از خلأ نبود آن بهره‌برداری کنند."

رهبران غربی، از جمله رئیس‌جمهور جو بایدن، همچنان امیدوارند که از یک جنگ تمام‌عیار در لبنان جلوگیری کنند و خواستار خویشتنداری هستند اما ممکن است که دیگر برای جلوگیری از وقوع این جنگ دیر شده باشد. لبنان در بحران عمیقی قرار دارد، دولت نتانیاهو از موفقیت‌های اخیر خود جسور شده و آماده است تا دامنه درگیری را گسترش دهد و ایران ممکن است برخی از محاسبات پایه راهبردی خود را بازنگری کند.

رهبری در تهران به شدت تحت تأثیر کشتن نصرالله قرار گرفته، مئیر جاویدانفر، کارشناس ایرانی مقیم اسرائیل، می گوید که مقامات ایران ممکن است با یک واقعیت تلخ روبه‌رو شوند که هیچ «خط قرمزی» نیست که اسرائیل در جنگ سایه خود با ایران، حاضر به عبور از آن نباشد.

راه‌های پاسخ ایران ممکن است شامل یک گزینه به‌ویژه خطرناک باشد. هالی داگرز Holly Dagres، پژوهشگر غیرمقیم در شورای آتلانتیک می نویسد: ؛آیا محور مقاومت به همراه ایران به طور مستقیم به اسرائیل پاسخ خواهد داد یا ایران صبر استراتژیک را تمرین خواهد کرد؟ آنچه روشن است اینکه: با توجه به اینکه رژیم مذهبی احساس می‌کند در معرض خطر است و پروکسی‌هایش در لبنان و نوار غزه ضربات شدیدی را متحمل شده‌اند، احتمال اینکه ایران به تکمیل برنامه هسته‌ای خود بپردازد، روز به روز بیشتر می‌شود."

در لبنان، غزه و دیگر میادین نبرد، آتش جنگ هنوز شعله‌ور است. دومینیک ادDominique Eddé ، ناولیست لبنانی می گوید: «مقابله با این دشمن به سادگیِ بیرون کشیدن یک تربچه از زمین نیست، دوباره رشد خواهد کرد. چالش واقعی این است که به طور سیستماتیک، دلایلی را که آن‌ها ادعا می‌کنند یک حرکت مقاومت هستند، از بین ببریم. این به معنای تلاش برای دستیابی به صلح است.» اما این تلاش‌ها به طرز ناامیدکننده‌ای متوقف مانده اند.

منبع: واشنگتن پست / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱