ایران اهداف ایالات متحده در منطقه را خنثی می کند

نویسندگان: رابرت اسپرینگبورگ (استاد بازنشسته امور امنیت ملی و پژوهشگر موسسه امور بین المللی ایتالیا)، اف. سی. «پینک» ویلیامز (ژنرال بازنشسته که در سال های 2008 تا 2011 به عنوان رئیس دفتر همکاری های نظامی و ارتباط دفاعی با سفارت ایالات متحده در قاهره خدمت کرده)، جان زاواژ (استادیار امور امنیت ملی در دانشکده تحصیلات تکمیلی نیروی دریایی که در سال های 2017 تا 2018 به عنوان رئیس همکاری های نظامی و ارتباط دفاعی سفارت ایالات متحده در یمن مشغول به کار بوده)

دیپلماسی ایرانی: در ادامه، استراتژی ها و تاکتیک های مساعدت امنیتی سه بازیگر و رقیب اصلی در منطقه مِنا یعنی ایالات متحد، روسیه و ایران بیشتر مورد بررسی قرار خواهد گرفت. لازم است که شرایط و اهداف هر یک از این کشورها ارزیابی شوند.

ابزار ایران در ارائه مساعدت امنیتی - باور عمده بر این است که مساعدت امنیتی مالی ایران در مقایسه با ایالات متحده و روسیه بسیار ناچیز است؛ اما در حقیقت، ارزش پولی ایران در کشورهای دریافت کننده مساعدت امنیتی یعنی لبنان، سوریه، عراق و یمن بالاست. طبق گزارش خدمات تحقیقاتی کنگره آمریکا، ایران سالانه نزدیک به 700 میلیون دلار کمک اقتصادی و نظامی به حزب الله ارائه می دهد که این مبلغ خیلی بیشتر از 200 میلیون دلار میانگین سالانه کمک های اقتصادی و نظامی ایالات متحده به دولت لبنان و نیروهای مسلح آن از سال 2006 تاکنون است. گزارش ها همچنین از این مساله حکایت دارند که ایران احتمالا سالانه حدود 6 میلیارد دلار به دولت اسد کمک می کند. با توجه به ارقام مشخص کمک های نظامی به عراق، برخی شواهد نشان می دهند که حمایت ایران از گروه های شبه نظامی و احزاب شیعه از سال 2014 سالانه نزدیک به 1 میلیارد دلار بوده است. حمایت ایران از حوثی ها در یمن در نقض قطعنامه 2216 شورای امنیت سازمان ملل متحد صورت می گیرد و از این رو، امکان به دست آوردن رقمی قابل اعتماد دشوارتر از دیگر موارد است؛ اگرچه تحقیقات توماس جونو نشان می دهد که ارزش پولی کمک های ایران به یمن کمتر از مساعدت آن به لبنان، سوریه و عراق است. به طور خلاصه، ارزش پولی کمک های امنیتی ایران به نزدیکانش در خاورمیانه قابل توجه، اما خیلی کمتر از کمک های ایالات متحده به شرکای آن است و این مساله نشان می دهد که مبلغ کمک های امنیتی معیار خوبی برای ارزیابی تاثیرگذاری این کمک ها نیست.

دیگر ابزار ایران در ارائه کمک امنیتی انواع تجهیزات نظامی را شامل می شود که ایران فراهم می کند. تمرکز عمده این نوع کمک ها بر توسعه توانایی های نامتقارن است که تاثیری استراتژیک بر شرایط موجود می گذارد. این ترجیح دادن قابلیت های نامتقارن بعضا در تاریخچه سازمانی سپاه پاسداران ریشه دارد که این قابلیت ها را در پیشبرد اهدافش حیاتی می داند و به کمک های موثر به نیروهای متحد خود ادامه می دهد.

محوری بودن ابزار نامتقارن برای سپاه پاسداران و دریافت کنندگان کمک های امنیتی ایران تا اندازه ای در اتقای مستمر موشک های بالستیک و ظرفیت استقرار آنها انعکاس یافته است. برای نمونه، پشتیبانی ایران از حزب الله در قالب موشک های دفاع هوایی این امکان را برای این گروه فراهم آورد تا در جنگ سال 2006 دستاوردهای نظامی قابل توجهی به دست آورد و خسارت زیادی بزند؛ بدین ترتیب، ایران توانست موقعیت استراتژیک حزب الله را در مقابل اسرائیل و در کشور لبنان بالا ببرد. کمک های ایران به حوثی ها به شکل قابلیت های موشکی بود که آنها را قادر ساخت ریاض و جده را از صنعا تهدید کنند و تامین تجهیزاتی گروه های شبه نظامی عراقی توسط ایران ایالات متحده را به طور استراتژیک برای پایان دادن به اشغال نظامی عراق تحت فشار قرار داده است. 

بدین ترتیب، ابزاری که ایران برای مساعدت امنیتی برگزیده به طور موثر از تاثیرگذاری مساعدت امنیتی ایالات متحده کاسته و به طور همزمان، ظرفیت های کشورهای عربی که نیروهای متحد ایران در آن فعالیت می کنند و همچنین عربستان سعودی و برخی از دیگر کشورهای خلیج فارس را تضعیف کرده است. به عبارت دیگر، کمک های ایرانی با تمرکز بر توسعه قابلیت هایی که بیشترین اهرم فشار را در برخی صحنه های خاص درگیری ایجاد می کنند، ضمن پیشبرد اهداف ایران بر ابزار استراتژیک منابع نظامی دریافت کنندگان این مساعدت ها تاثیر حداکثری می گذارند.

به طور خلاصه، اهداف، شیوه ها و ابزار مساعدت امنیتی ایران به دریافت کنندگان در لبنان، سوریه، عراق و یمن به طور جمعی نشان می دهد که این کمک ها چطور بر ظرفیت دولت های دوست و رقبای ایران تاثیر می گذارند. از آنجایی که هدف اصلی کمک های نظامی ایران حمایت از آرمان ها و عملکردهای انقلابی ایران است، این مساله ناگزیر ماهیت نهادی رقبای آن را به چالش می کشد. به علاوه، روش ایران در ارائه مساعدت امنیتی با تمرکز بر پشتیبانی نظامی و اصل استقلال عمل، حمایت از روحانیون اسلام و تعهد به گسترش انقلاب اسلامی در خارج از مرزها همگی تهدیدی برای نهادها در کشورهای عربی به شمار می روند. و در حالی که به نظر می رسد ارزش پولی برنامه های مساعدت امنیتی ایران ملاک مستدلی برای ارزیابی تاثیرگذاری این کمک ها نیست، ارزش این کمک ها را هم نمی شود انکار کرد. با این حال، بیشتر نوع تجهیزات ارائه شده توسط ایران و ادغام آنها در دکترین استراتژیک است که به دریافت کنندگان امکان دستیابی به اهرم های فشار تاکتیکی در حمایت از اهداف گسترده تر می دهد. (این مطلب ادامه دارد.)

منبع: کارنگی اهدا برای صلح بین المللی / مترجم: طلا تسلیمی