بریتانیا هیچ وقت خلیج فارس را ترک نکرده بود

دیپلماسی ایرانی: اوایل ماه جاری اعلام شد که بریتانیا اولین پایگاه نظامی دائمش پس از دهه 1970  در خاورمیانه را احداث خواهد کرد. این پایگاه در بندر مینا سلمان بحرین احداث خواهد شد. احداث این پایگاه دریایی یک مزیت برای تلاش نیروی دریایی سلطنتی به منظور ایجاد پلیس استراتژیک و تجاری بودن خط دریایی مهم خلیج فارس است. در حالی که این اقدام معنادار است، اما نباید درباره پیامدهای آن اغراق کرد. با این وجود، خبر بازگشت بریتانیایی ها به خاورمیانه می تواند موجب تعجب برخی شود.

در سال 1968 دولت هارولد ویلسون که متعلق به حزب کارگر بود اعلام کرد که از «شرق عدن» (در حقیقت نیروهای بریتانیایی در سال 1967 مجبور شدند به خاطر تحولات محلی از عدن خارج شوند) خارج می شوند. این اقدام تبعات افول نفوذ جهانی بریتانیا و مشکلات مالی وخیم این کشور بود. همزمان با این عقب نشینی استراتژیک، انگلستان بیشتر بر روی همکاری با کشورهای مشترک المنافع و البته ایالات متحده برای اطمینان یافتن از امنیت اقیانوس هند و خلیج فارس تا تنگه مالاکا، تمرکز کرد. رویکرد جدید لندن در رابطه با ایجاد پایگاه دائم در منطقه، به معنای تجدید حیات نفوذ بریتانیا در منطقه است؟

در واقع بریتانیا هیچ وقت به طور کامل از امور منطقه، حداقل از لحاظ نظامی، دور نبوده است. به طور مثال مناطق آکراتاری و داکیلیا در جزیره قبرس از سال 1960 در کنترل نظامی بریتانیا بوده است. منطقه ای که نقشی حیاتی برای نیروهای هوایی، دریایی و زمینی که مشتاقانه چشم به تحولات منطقه ی شرق مدیترانه، اطراف کانال سوئز و حتی خلیج فارس داشتند، ایفا می کرد.

در دریا، نیروی دریایی سلطنتی که همچنان یکی از بزرگترین و قدرتمندترین نیروهای دریایی جهان است همیشه حضوری فعال در منطقه داشته است: در دهه 1980 و 1990، گشت آرمیلا، توسط لندن برای امنیت دریایی خلیج فارس و دریای عرب ایجاد شد اما این تعهد فقط در طول جنگ افغانستان و عراق تقویت شد. بریتانیا همچنین نقش فعالی در زمینه مبارزه با دزدان دریایی شاخ آفریقا ایفا کرد. این گونه اقدامات ترکیبی از منافع ملی و حفظ تجارت دریایی با استفاده از یک تعهد بین المللی است که به حفظ منافع کل جهان هم کمک می کند.

نیروی دریای سلطنتی بریتانیا به طور خاص در زمینه حفظ امنیت دریایی از طریق تجهیز متحدینش در خلیج فارس و ایجاد گشت زنی در منطقه برای جلوگیری از اختلال ترافیکی از سوی هر قدرت منطقه ای، مهارت دارد. کشتی های مین روب سال هاست که قسمتی از کمک بریتانیا به امنیت منطقه ای هستند، این کمک می تواند به متحدین بریتانیا، بازیگران منطقه ای و یا هر کشوری که مشغول به تجارت در این منطقه است، صورت بگیرد.

بریتانیا از بسیاری از جهات هیچ وقت از خاورمیانه خارج نشده بود. تنها تفاوت، نقش لندن در منطقه بوده است که در دوران امپراتوری در اوج خود بود و امروز به سطح صحبت با شرکا رسیده است. یکی از این شرکا بحرین است. در حالی که وضعیت حقوق بشر و آزادی در بحرین ممکن است موجب انتقاد عده ای شود، ولی این رژیم غرب گرا یک متحد استراژیک نسبتاً قابل اعتماد در طرح های امنیتی غرب برای خاورمیانه بوده است. بحرین در حال حاضر میزبان ناوگان پنجم ایالات متحده و عضو شورای همکاری خلیج فارس است که اخیراً در اقدام نظامی علیه داعش هم مشارکت کرده است.

پادشاهی بحرین تاکنون دستاوردهای زیادی از همکاری های امنیتی با غرب داشته است. بحرین به طور سنتی از قدرت منطقه ای ایران هراس دارد و با توجه به این که اکثریت جمعیت این کشور شیعه هستند، به همین دلیل حاضر شده است تا میزبان نظامیان غربی شود. به این ترتیب پایگاه نظامی ایالات متحده و پایگاه جدید بریتانیا همانند دعوت نامه ای است که رژیم آل خلیفه برای این کشورها فرستاده تا بتواند امنیت خارجی و داخلی اش را تامین کند.

بنابراین نباید در زمینه بازگشت بریتانیا به بحرین و خلیج فارس مبالغه شود. پایگاه نظامی مینا سلمان، هزینه های بریتانیا در زمینه انتقال و جابجایی نیروها در خلیج فارس را کاهش خواهد داد، اما به معنای تغییر قابل ملاحظه در زمینه نقش بریتانیا در منطقه نیست و اساساً موجب تغییر قابل ملاحظه در ژئوپولیتیک خاورمیانه نخواهد شد. در عوض این پایگاه یکی از جدیدترین اقدامات برای کنترل نفوذ ایران – هم در زمان حال و هم در آینده – و حفظ امنیت دریایی در یکی از حیاتی ترین مناطق دنیا است.

منبع: نشنال اینترست/ مترجم: حسین هوشمند