پیام تحرکات اخیر ضد ایرانی واشنگتن چیست؟

دیپلماسی ایرانی: تنش در روابط میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده امریکا بعد از آن که مقام های امریکایی از صدور روادید برای حمید ابوطالبی، نماینده جدید ایران در سازمان ملل خودداری کردند، تشدید شده است. امریکایی ها مدعی اند که حمید ابوطالبی در جمع گروگان گیرهای سفارت امریکا در سال 1979 بوده است و برای همین نمی توانند به او ویزای ورود به خاک امریکا بدهند. این در حالی است که نگرانی ها از سایه این تنش بر مذاکرات هسته ای میان ایران با 1+5 نیز افزایش یافته است.

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، تهران اتهام های امریکا را رد کرده است و بر معرفی ابوطالبی به عنوان نماینده جدید خود در سازمان ملل اصرار می کند. تهران همچنین اعلام کرده است که هیچ جایگزینی را به جای ابوطالبی معرفی نمی کند و بر معرفی وی برای این سمت اصرار دارد.

از آن جا که عدم صدور ویزا برای نمایندگی کشوری در سازمان ملل کم سابقه بوده است، تحلیلگران سیاسی بر این اعتقادند که امریکا تلاش می کند به این ترتیب به ایران در تمامی زمینه های دیپلماتیک برای پایان دادن به فعالیت های هسته ای اش به رغم توافق 1+5 با تهران فشار بیاورد چرا که از این می ترسد که کاهش تحریم ها و پایان یافتن بحران هسته ای با ایران تلاش های تهران را برای نفوذ بیشتر در مناطق دیگر افزایش دهد.

به اعتقاد کارشناسان بحران دیپلماتیک میان ایران و امریکا تنها با صرف نظر تهران از معرفی حمید ابوطالبی به سازمان ملل پایان نمی یابد به ویژه که واشنگتن به خوبی می داند که تهران نمی تواند از معرفی وی صرف نظر کند چرا که این کار به مثابه عقب نشینی ایران در قبال امریکا تعبیر خواهد شد و این چیزی است که جمهوری اسلامی ایران قویا رد می کند اما واشنگتن تلاش می کند با این وسیله به عنوان حربه ای برای رویارویی با برنامه هسته ای ایران استفاده کند تا به این ترتیب تهران را وادار به توقف کامل برنامه های هسته ای اش کند.

در عین حال برخی از تحلیلگران سیاسی نیز بر این باورند که این اقدام امریکا تلاشی برای کسب موفقیت در مسیر تعاملات دیپلماتیک این کشور با ایران محسوب می شود به ویژه که در آستانه پایان یافتن مذاکرات هسته ای و رسیدن به توافق نهایی میان قدرت های بزرگ با تهران این ایران است که در نهایت بیشترین دستاورد را از این مذاکرات به دست آورده در حالی که امریکا نتوانسته به بسیاری از مواردی که در طول مذاکرات بر آنها تاکید می کرده است، برسد.

به رغم این که ایالات متحده امریکا می گوید که عدم صدور روادید برای ابوطالبی تاثیری بر سیر مذاکرات هسته ای با ایران نمی گذارد اما نگرانی ها نسبت به تاثیر سلبی این اتفاق بر مذاکرات همچنان وجود دارد. در همین رابطه عبدالله الاشعل، کارشناس روابط بین المللی می گوید: «ایالات متحده امریکا نسبت به ورود هر شهروندی که در هر گونه فعالیت تروریستی در هر کجای دنیا نقش داشته باشد، حساس است و اجازه نمی دهد که چنین فردی در هر حالتی وارد خاک امریکا شود. در قانونی که در همین رابطه در امریکا به تصویب رسیده است هر گونه برخورد خشونت آمیز با وکلا و نمایندگان بین المللی مثل دیپلمات ها نیز در همین چارچوب تعریف شده است و دقیقا همین ماده قانونی دستاویز لازم به امریکا برای عدم صدور ویزا به ابوطالبی برای ورود به ایالات متحده و فعالیت در سازمان ملل را داده است.»

اشعل همچنین می گوید: «بحران دیپلماتیک سبب می شود تا قدرت های بزرگ دوباره همه چیز را از صفر با تهران آغاز کنند. اما در عین حال این نگرانی را نیز نزد ایرانی ها به وجود می آورد که کنگره اقدام به اعمال تحریم های اقتصادی شدیدتر علیه ایران کند. اما این نگرانی ها دو جانبه است چرا که از آن سو غربی ها نیز نگران توقف همکاری های ایران بر سر برنامه هسته ای اش با قدرت های بین المللی که پیش از این بر سر آن توافق شده بود، هستند.»

با این حال مساله ابوطالبی باعث نگرانی کاخ سفید نیز شده است. به گونه ای که خود را گرفتار در وضعیت سختی می بیند و وکلای آن در حال بررسی عواقب قانونی چنین تصمیمی هستند.

درباره تاثیرگذاری این تصمیم امریکا بر روند مذاکرات هسته ای ایران با 1+5 که واشنگتن می گوید نمی تواند تاثیرگذار باشد، نظرات مختلفی بیان می شود. عده ای می گویند که خودداری امریکا از صدور ویزا برای ابوطالبی نمی تواند بر مذاکرات هسته ای با ایران تاثیر بگذارد چرا که قدرت های دیگر جهانی مثل روسیه و چین و بریتانیا و فرانسه و آلمان نیز در این مذاکرات شرکت دارند و آنها بر تکمیل مذاکرات تاکید دارند. کما این که مواضع باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا که با مواضع کنگره در خصوص پرونده ایران متفاوت است نیز بر پیشبرد رو به جلوی مذاکرات تاثیر می گذارد.

از این دیدگاه عمرو الشوبکی، کارشناس مسائل بین المللی در مرکز مطالعات سیاسی و استراتژیک الاهرام می گوید: «یکی از اهداف سیاست خارجی اوباما رسیدن به توافق با ایران بر سر برنامه هسته ای اش است. به ویژه که ایالات متحده امریکا و هم پیمانانش تاکید دارند که ایران درصدد ساخت سلاح هسته ای است. مساله ای که تهران همواره رد کرده است. برای همین بحران پیش آمده بر سر ابوطالبی صرفا برگه فشاری از سوی واشنگتن علیه تهران محسوب می شود که به ایران این پیام را دهد که همچنان تحت تیغ گیوتین امریکا است تا به این ترتیب به روند مذاکرات جاری بر سر برنامه هسته ای ایران سرعت ببخشد.»

وی تاکید می کند، بعید است که بعد از گشایشی که در روابط دیپلماتیک امریکا و ایران بعد از دهه ها بی اعتمادی به وجود آمده این روابط تحت تاثیر مساله ابوطالبی قرار بگیرد و بر مذاکرات هسته ای تاثیر بگذارد. آن هم در سایه افزایش تنش های موجود در خاورمیانه که می تواند به جنگی جدید یا رقابت تسلیحاتی هسته ای تبدیل شود.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11