مرد نامرئی مذاکرات هسته ای

دیپلماسی ایرانی: شب قبل از مذاکرات هسته ای با ایران، باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا به کارمندان اش گفت مطمئن است تیم خوبی را در این زمینه گرد هم آورده است. اشاره اوباما به تیم مذاکره ای علنی اش نبود که ریاست آن را وندی شرمن بر عهده دارد، یا حتی جان کری، وزیر خارجه که ناگهان برنامه سفر خود را در تل آویو تغییر داد و به ژنو رفت تا به مذاکرات هسته ای ملحق شود.

دنیس مک دوناف، رئیس بخش کارمندان کاخ سفید به یاد می آورد که اوباما در مورد یک تیم محرمانه سخن می گفت که بیل برنز، معاون کری، ریاست آن را بر عهده داشت.  در زمانی که از هواپیمای ارتش آمریکا، درهای پشتی هتل ها و آسانسور بخش خدمات برای محرمانه نگاهداشتن ماموریت برنز استفاده می شد، او توانست حساس ترین ماموریت دیپلماتیک در دوران ریاست جمهور اوباما را به سرانجام برساند: گفت و گو های محرمانه با ایران به منظور مجاب کردن این کشور برای محدود کردن برنامه های هسته ای اش.

اوباما با انتخاب این دیپلمات که به زبان های عرب، فرانسوی و روسی مسلط است و همکاران اش می گویند با استعدادترین دیپلمات آمریکایی نسل خود است، شانس تعدیل خصومت های 30 ساله بین ایران و آمریکا را  پدید آورد. در صورتی که توافق هسته ای با ایران تضمین کند که تهران به سلاح هسته ای دست نمی یابد او احتمالا مهمترین ماموریت دیپلماتیک خود را انجام داده است.اما در صورت شکست مذاکرات، احتمال اقدام نظامی اسرائیل علیه ایران و تحت فشار قرار گرفتن هر چه بیشتر واشینگتن از سوی تندروها وجود دارد.

به گزارش رویترز، مقامات سابق و کنونی آمریکا شامل چهار دستیار وزارت خارجه، برنز را  فردی مطلع در مورد ایران توصیف می کنند که می کوشد پرسپکتیو ایران را ببیند و از معامله بر سر منافع آمریکا پرهیز دارد. هنری کیسینجر، وزیر خارجه اسبق آمریکا می گوید: او قابل اعتماد، باهوش با شخصیت قوی و تاثیرگذار است. به گفته کیسینجر،نظریه های او شنیدنی  و آموزنده است. کیسینجر به یاد می آورد که برنز چگونه با تبحر و هوشمندی محتوای گفت و گو های محرمانه وی و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه را به واشینگتن انتقال داد. کیسینجر می گوید:می خواستم مطمئن باشم که محتوای این گفت و گو ها به بیرون درز نمی کند و برنز نیز این کار را با مهارت زیادی انجام داد. حتی ایرانیانی که با برنز سر یک میز می نشینند نیز به خوبی در مورد او صحبت می کنند. یک مقام  عالی ایرانی در این زمینه اظهار داشت: او به خوبی ایران را می شناسد و فرهنگ و توقع و انتظار ایران از منطقه را درک می کند. گاهی در طول مذاکرات ایرنیان عصبانی می شوند و به او فشار وارد می کنند اما او همواره آرامش و صبوری خود را حفظ می کند.

روند بروکراتیک دشوار

برنز 57 ساله، مهمترین ماموریت های واشینگتن را بر عهده داشته است. او در سال 2003، ریاست بخش خاورمیانه وزارت خارجه را بر عهده داشت. زمانی که حمله آمریکا به عراق انجام شد. او از سال 2001 تا 1005 نیز مسئول امور خاور نزدیک وزارت خارجه آمریکا بود. مقامات می گویند برنز در سال های اخیر نقش رابط بین اوباما در کاخ سفید – که سیاست خارجی را هدایت می کند – و وزارت خارجه – جایی که مقامات رده متوسط اغلب از باقی ماندن در فضای مبهم گلایه دارند – ایفا می کند.  

در 9 ماه اخیر برنز به همراه جیک سالیوان، معاون جوبایدن که مشاور امنیت ملی اوباماست، بارها با مقامات ایرانی مقالات کرده است. دست کم 5 بار در عمان و سوئیس. نقش آنها زمانی علنی شد که توافق هسته ای مقدماتی بین ایران و گروه 1+5 در ژنو امضاء شد. توافقی در 24 نوامبر که در مقابل تعلیق بخشی از برنامه های هسته ای ایران، بخشی از تحریم ها را لغو می کند. این در حالی است که منتقدان بیشتر از این توافق انتقاد می کنند تا برنز. برخی می گویند ارزش تحریم هایی که قرار است لغو شوند، بیش از امتیازهایی است که آمریکا از ایران دریافت می کند.

به گزارش رویترز، در گذشته مقامات دولت جورج بوش در مورد گفت و گوی مستقیم با ایران بر سر مساله هسته ای دچار تردید بودند. در سال 2008، در آخرین سال ریاست جمهوری بوش، برنز ماموریت ملاقات با ایرانیان را بر عهده گرفت. او به همراه نمایندگانی از انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان با ایرانیان ملاقات کرد. کاندولیزا رایس ، وزیر خارجه اسبق آمریکا می گوید: در برخی زمان ها در دولت بوش، بدبینی زیادی وجود داشت. اما زمانی که به رئیس جمهور گفتم بیل برنز می تواند این کار را انجام دهد، او گفت بله.

رایس در پاسخ به اینکه آیا هیچ اشتباهی را در کارنامه برنز به یاد می آورد، گفت: بله یک اشتباه و آن هم رفتار او بود. او به قدری بی سر و صدا عمل می کرد که اغلب نمی توانست سرتیترهایی را در رسانه ها ایجاد کند که به نفع دستور العمل دولت باشد. شیوه کار برنز در تضاد با دیگر دیپلمات عالی آن دوران بود. ریچارد هولبروک، به مبالغه گویی و خود نمایی معروف بود. رایس می گوید: گاهی فکر می کنم اگر برنز اندکی خودنماتر بود می توانست موثر تر باشد.

ذهن باز

شخصیت خوددار و کم سر و صدای برنز در دوران دانشجویی وی در دانشگاه فیلادلفیا نیز نمایان بود. جورج استو، استاد تاریخ در این دانشگاه به یاد می آورد که او همواره ته کلاس می نشست و معمولا به زمین نگاه می کرد. من گمان می کردم او از عهده نخستین امتحان هم بر نمی آید. اما زمانی که امتحان برگزار شد او من را شگفت زده کرد. او پاسخ سئوال ها را با ذکر منابعی می آورد که حتی من نیز به آنها بر نخورده بودم و سر کلاس به آن اشاره نکرده بودم. به گفته این استاد تاریخ، برنز ذهنی باز دارد. استو سپس از برنز برای بورس تحصیلی مارشال حمایت کرد تا برای ادامه تحصیل به بریتانیا برود.

پس از آن برنز به دست راست کالین پاول، مشاور امنیت ملی دولت ریگان و مادلین آلبرایت، وزیر خارجه اسبق آمریکا تبدیل شد. پاول می گوید ، برنز با اعتماد به نفس و ملایم و آرام سخن می گوید و در پشت درهای بسته توصیه های خوبی دارد.

ریچارد آرمیتاژ، معاون پاول می گوید: برنز بخشی از وزارت خارجه بود که چندان با حمله به عراق مخالفتی نداشتند اما خواستار رویکردی بودند که کمتر یکجانبه باشد.

جیم جفری، مشاور امنیت ملی بوش می گوید: برنز در جریان مخالف جمهوریخواهانی شنا کرد که در دولت مخالف تعامل با ایران بودند. او در سال 2008 به سختی تلاش کرد تا با ایرانیان ارتباط برقرار کند. به گفته جفری، تلاش هایی که از سال 2008 آغاز شد راه را برای توافق هسته ای مقدماتی 24 نوامبر هموار کرد. به بیان دیگر تلاش های برنز در آن زمان موجب شد که ایرانیان به او اعتماد کنند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10