فرانسه، از اعلام جرم تا اعلام برائت

دیپلماسی ایرانی: در دو روز اخیر موضع گیری مشترک واشینگتن و پاریس در قبال ایران ، اظهارات پاتریک میسوناوه،سفیر فرانسه در اسرائیل و اکنون روایت سوزان رایس از مذاکرات هسته ای اخیر ایران و گروه 1+5 که می گوید قراردادی آماده امضاء بود و تهران آن را قبول نکرد، و همچنین اظهارات مقامات تهران، به شفاف تر شدن فضای پس از مذاکرات هسته ای کمک کرده است. اکنون با فرونشستن هیجان ها، نقش جنجالی فرانسه نیز قابل هضم تر می شود.نقشی که در هیاهوی مذاکرات بیش از اندازه پررنگ شد و اکنون با گذر زمان، بازتعریفی منطقی از آن انجام می شود.

پنجشنبه گذشته مذاکراتی بین تیم ایرانی و نمایندگان آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان در ژنو شروع شد که در آغاز بنا بود دو روزه باشد اما ناگهان به مذاکراتی چهار روزه با حضور وزیران خارجه شش کشور تبدیل شد. ارتقاء سطح کمی و کیفی مذاکرات به طور غیر منتظره ای امیدواری ها را در مورد نتیجه این نشست افزایش یافت اما نمودار سینوسی میزان امیدواری ها در آخرین ساعات سیر نزولی پیش گرفت و سرانجام با اعلام زمان دیگری برای مذاکرات، به پایین ترین سطح رسید.

هرچند اظهارات روز شنبه لورن فابیوس، آسان ترین و در دسترس ترین توجیه برای به نتیجه نرسیدن مذاکرات بود، اما به خوبی روشن بود که وزیر خارجه فرانسه به تنهایی مقصر نیست. با ابراز بدبینی فبیوس در مورد توافق هسته ای با ایران، آن گروهی که می خواستند فرانسه را مقصر جلوه دهند برای توجیه دیدگاه خود راه دشواری پیش رو نداشتند، چرا که به اعتقاد آنها فبیوس یک یهودی حامی اسرائیل است که در عین حال به قراردادهای تسلیحاتی هنگفت خود با عربستان می اندیشد. آنها از تنها رها شدن فرانسه پس از اعلام حمایت از حمله آمریکا به سوریه، به عنوان توجیحی برای موضع سرسختانه فبویس در مذاکرات هسته ای اشاره کردند. اما در مقابل یک پرسش مهم مطرح بود: آیا فرانسه به راستی آمریکا را غافلگیر کرده یا اینکه نقش پلیس بد را در استراتژی معروف پلیس خوب- پلیس بد بر عهده دارد.

اکنون با اظهارات اخیر سوزان رایس به نظر می رسد که فرانسوی ها آنچنان هم که القاء می شد، در موضع اپوزیسیون در گروه 1+5، قرار نداشتند. مشاور امنیت ملی آمریکا که از حامیان مذاکره با ایران به شمار می رود و در هفته های اخیر بارها به کنگره رفت و آمد داشته تا از تحریم های بیشتر علیه ایران جلوگیری کند، می گوید، اخباری که در مورد مذاکرات با ایران منتشر می شود، صحیح نیست. در واقع قراردادی مورد توافق گروه 1+5 وجود داشت و این ایران بود که آن را نپذیرفت.از سوی دیگر سفیر فرانسه در اسرائیل نیز مدعی شد فرانسه با هماهنگی دیگر اعضای گروه 1+5، سه نکته شامل راکتور آب سنگین اراک، ذخایر اورانیوم غنی شده در ایران و انجام غنی سازی در ایران را به عنوان مواردی که جمهوری اسلامی باید در مورد آنها تضمین عینی بدهد، مطرح کرده است. به گفته وی گروه 1+5، در این مورد به طور کامل هماهنگ بود.

این درحالی است که مقامات تهران از اختلاف نظر بین گروه 1+5 سخن می گویند. آنها بر این باورند که طرف های مذاکره کننده با ایران خود دچار اختلاف هستند و همین نکته موجب به نتیجه نرسیدن مذاکرات شد.  برخی مواضع تند نیز در روزهای اخیر مطرح شده است که طیف آنها از اشغال سفارت فرانسه تا تصویب لایجه ای در مجلس برای کاهش سطح روابط با این کشور، گسترده است. البته برخی گزارش ها نیز حاکی از آن است که در ساعات پایانی مذاکرات ژنو، گروه 1+5، روی پیش نویس توافقنامه ای اجماع کرده اند که برای تهران قابل پذیرش نبوده و از سوی دیگر هیات مذاکره کننده ایرانی برای تغییر آن وقت کافی نداشته است.

به هر ترتیب رایس تاکید دارد فرانسه به طور کامل با دیگر اعضای گروه 1+5، هماهنگ بود. این هماهنگی از همان نخستین دقایق پایان نشست ژنو نیز نمایان بود . چرا که نه تنها آمریکا بلکه دیگر اعضای این گروه نیز از عملکرد فابیوس انتقاد نکردند. حتی جان کری، وزیر خارجه آمریکا بامداد روز یکشنبه در کنفرانس خبری ژنو تاکید کرد ایالات متحده به متحدان اش متعهد است و اجازه نمی دهد ایران عضو باشگاه هسته ای شود.

حالا در آستانه دور بعدی مذاکرات هسته ای در ژنو، رایس می گوید، قرادادی آماده امضاء بود اما ایرانیان نمی توانستند آن را امضاء کنند و با بخش هایی از آن مخالف بودند. برخی گزارش ها حاکی از آن است که یکی از موضوعات مورد تاکید ایران در پیش نویس توافقنامه؛ اشاره به حق غنی سازی بود، اما گروه 1+5 آن را در پیش نویس اعمال نکرد.

هرچند هنوز هم ایران و گروه 1+5، بر محرمانه بودن مذاکرات تاکید دارند، اما در واقع دیگر نکته ای در طرح های پیشنهاد نیست که به بیرون درز نکرده باشد. رایس می گوید طرح پیشنهادی به ایران شامل یک مرحله شش ماه است که در آن پیشرفت برنامه های هسته ای ایران متوقف و روند به عقب راندن آن آغاز می شود. در مقابل نیز آمریکا تعدیل محدود و موقتی و برگشت پذیر تحریم های اقتصادی را پیشنهاد می دهد که به طور کل نظام تحریم ها را حفظ می کند. البته این تنها مرحل اول و شش ماهه توافق است و در این مدت مذاکرات ادامه دارد تا طرحی جامع تر و مورد پذیرش تر برای طرفین، تدوین شود.

این در حالی است که کری نیز مانند رایس، ایران را مقصر به نتیجه نرسیدن مذاکرات ژنو می داند. به گفته وزیر خارجه آمریکا، گروه 1+5 در مورد طرح پیشنهادی به ایران متحد بود اما تهران قادر نبود این پیشنهاد را بپذیرد. هرچند که محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران انگشت اتهام خود را به سوی آمریکا نشانه می رود. با این حال، باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا و فرانسوا اولاند، همتای فرانسوی اش نیز در موضعی مشترک اعلام کرده اند ایران باید در مورد صلح آمیز بودن برنامه های هسته ای خود تضمین عینی ارایه کند.

اوباما در گفت و گوی تلفنی با اولاند بر تلاش طرف های مذاکره کننده با ایران به منظور اطمینان یافتن از عدم دسترسی تهران به سلاح هسته ای، تاکید کرد. دفتر اولاند نیز در بیانیه ای اعلام کرده است که اوباما در موضعی مشترک با اولاند خواستار تضمین های عینی در مورد غیر نظامی بودن اهداف هسته ای ایران شده است.

همانگونه که کری در کنفرانس خبری یکشنبه صبح ( بدون اشاره به نام اسرائیل یا فرانسه) از تعهد آمریکا به متحدان اش سخن گفت، اوباما نیز از تعهد کشورش به فرانسه به عنوان عضو پیمان آتلانتیک شمالی – ناتو – صحبت می کند.

حالا در شرایطی که تنها 5 روز دیگر دور سوم مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 ( در دولت روحانی)، موضوع اتهام زنی طرفین به یکدیگر داغ شده است. هر طرفی قصد دارد دیگری را مقصر به نتیجه نرسیدن مذاکرات جلوه دهد و این درحالی است که هنوز مشخص نیست در پشت درهای بسته مذاکرات، چه طرفی از امضاء توافقنامه پا پس کشیده است. در این بین رایزنی های مقامات دولت اوباما با کنگره بر سر جلوگیری از تصویب تحریم های بیشتر علیه ایران ادامه دارد، اما به نظر می رسد سناتورهای تندرو همچنان مواضع تندی در این زمینه دارند. این درحالی است که پس از به نتیجه نرسیدن مذاکرات هسته ای اخیر، چراغ سبز کنگره به بسته تحریمی جدید می تواند چالشی بسیار جدی در روند مذاکرات هسته ای باشد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 10