توصیه آصفی به ظریف: از خوش بینی کم کن

تجارت فردا نوشت: با پدیدار شدن رگه هایی از بهبود روابط ایران با جامعه بین الملل برخی از دولت های منطقه ای و فرا منطقه ای به تکاپو افتاده اند تا با ایجاد تعارض در یگانگی خواسته ها، عادی سازی مناسبات تهران با قدرت های بزرگ را با چالشی اساسی مواجه سازند. اظهارات بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در زیر سؤال بردن حسن نیت ایران برای حضور در پای میز مذاکرات و همچنین ابراز ناخشنودی بندر بن سلطان، رئیس دستگاه اطلاعات پادشاهی سعودی از نزدیکی تهران و واشنگتن در همین راستا قابل ارزیابی است. با حمید رضا آصفی که سال ها در کسوت سخنگوی دستگاه سیاست خارجی کشورمان و سفیر ایران در امارات فعالیت داشته است، در رابطه دلایل این برخورد ها به گفت وگو نشسته ایم و او نیز در خلال این مصاحبه مکرراً تکرار می کند در صورت اجماع داخلی کشور های منطقه ای و فرا منطقه ای نمی توانند برای روابط ایران و آمریکا خط ونشان بکشند اما میوه مناسبات تهران و واشنگتن هنوز کال است. 

آمریکایی ها می گویند برای مذاکره با ایران حسن نیت دارند و حاضرند در قبال اعتماد سازی ما، اموال بلوکه شده ایران را آزاد کنند. این موضوع را یکی از مقامات ایالات متحده در گفت وگو با روزنامه نیویورک تایمز بیان کرده بود. 

آنها می خواهند آنچه به ما متقل دارد و جزو حقوق ایران است را به صورت قسطی به ما بازگردانند. می خواهد در ازای وجهی که از جیب مان برداشتند به ما پول بدهند. بعد از ما می خواهند اعتماد سازی هم داشته باشیم. این دیدگاهی توهین آمیز است. اگرچه ممکن است به لحاظ روانی مقداری تأثیر گذار باشد. یعنی مردم احساس کنند وضعیت اقتصادیشان بهبود پیدا می کند و مشکلات کشور حل و فصل می شود اما من اینطور فکر نمی کنم. به لحاظ فنی، آزادی اموال بلوکه شده ایران موضوع چندان جالبی نیست چراکه خود آمریکایی ها گفتند ما این پول را می دهیم چون نمی توانیم تحریم ها را متوقف کنیم و تمایلی هم به انجامش نداریم. خانم وندی شرمن، آقای جان کری و وزیر خزانه داری آمریکا هم و همه در این رابطه اظهار نظر کرده اند. 

عدم توقف اعمال تحریم ها به دلیل فشار های لابی صهیونیست است یا مقامات آمریکایی خود تمایلی به کاهش آن ندارند. 

آنها اگر به این نتیجه برسند که باید تحریم های ایران کاهش پیدا کند راساً اقدام می کنند چراکه سیاست های کلان و تصمیم گیری هایشان مستقل از خواست کشور دیگری است اما مشکل اینجاست که سیاست آمریکا اسرائیل محور است یعنی حتی اگر خودش هم بخواهد به گونه ای متفاوت عمل کند مجدداً به همان تمایلات اسرائیلی غش می کند. به همین دلیل است که گفتم موضوع رابطه ما با آمریکا بسیار پیچیده است و متأسفانه بعضی از مسائل پیش پا افتاده قابل حل نیست.

مطمئناً حتی در صورت حل و فصل مشکلات پرونده هسته ای کشور، آمریکایی ها موضوعات دیگری چون حقوق بشر، تروریسم و مساله صلح خاورمیانه را به میان می کشند. چقدر امکان دارد که آمریکایی ها پرونده این موضوعات را هم راستا با بحث هسته ای به میان آورند و خواستار پاسخ ایران در تمامی جهات باشند.

من هم معتقدم رابطه ما با آمریکا خیلی پیچیده تر از این حرف هاست. از زمان ریاست جمهوری کلینتون تا به همین حالا سه موضوع حقوق بشر، صلح خاورمیانه و سلاح های کشتار جمعی که امروزه همان بحث هسته ای است به عنوان موضوعات مورد مناقشه ایران با آمریکا عنوان شده است. قطعاً مشکل ما با آمریکا در زمینه استفاده از فناوری صلح آمیز هسته ای یک موضوع صوری و روبنایی است و ریشه آن اساساً در موضوعات دیگر است. البته فعلاً که آنها با جدیت بر سر میز مذاکرات هسته ای با ایران حاضر شده اند و ما هم بر سر حفظ حقوق و منافع کشور جدی هستیم.

در مورد چین که بخشی از سؤال شما به آن اختصاص داشت نیز باید گفت کشور چین چون بیشتر اقتصاد محور است چندان در موضوعات سیاسی وارد نمی شود. البته مطمئناً چین تمایل به حفظ و حتی شاید افزایش مناسبات اقتصادی اش با ما دارد. بر همین اساس هم مایل نیست با بهبو روابط ایران و آمریکا کشور دیگری جایگیزین او در روابط اقتصادی اش با تهران شود اما عملکرد تخریبی هم ندارد.

ما می دانیم که لایه های قدرت در آمریکا بسیار پیچیده تر از خواست رئیس جمهور و کنگره است. یعنی تمامی نهاد های تصمیم گیر و تصمیم ساز این کشور تنها آنچه که می بینیم نیست. دستگاه سیاست خارجی کشور در دوره ریاست جمهوری آقایان هاشمی و خاتمی چقدر در شناسایی این لایه ها و منابع قدرت آمریکا وارد عمل شد و چه کار هایی انجام داد؟

ما در وزارت خارجه میزی مخصوص بررسی بررسی تحولات آمریکاداریم که از کارشناسان زبده و برجسته ای استفادهمی کند اما در هر صورت تمام شناخت های ما از این کشور هم نسبی است در دستگاه های مختلف تصمیم ساز کشور چون شورای عالی امنیت ملی بخش هایی برای ارزیابی عملکرد آمریکا وجود دارد که بایک سازوکار ویژه به فعالیت می پردازد.

پرسش من این است که آیا آقای ظریف در مذاکره با طرف آمریکایی از پشتوانه قوی کارشناسی برخوردار است؟

حتماً همینطور است. بالاخره تیمی که در وزارت خارجه است کار کارشناسی هم انجام می دهد. نیرو های وزارت خارجه که تنها ژست دیپلماتیک نمی گیرند، کار هم انجام می دهند.

اما آقای میر محمود موسوی که از سفرای سابق ایران است تأکید می کند که در 34 سال گذشته بررسی موضوع آمریکا همواره یک تابو بوده است و نباید در مورد آن مطالعه صورت می گرفت. برخی از مسئولان اعتقاد داشتند این موضوعی محرمانه و امنیتی است که باید از دسترس دور نگه داشته شود.

این نظر شخصی ایشان است و شاید در واقع اینطور نبوده باشد.

چقدر امکان دارد که با مذاکرات ایران و آمریکا و حل شدن ابهامات پرونده هسته ای، تحریم های یکجانبه و جهانی ایران متوقف شود؟

تحریم ها فعلاً قبال توقف نیست اما به آن اضافه هم نمی شود و در همین وضعیت فعلی اش باقی می ماند.

اینکه علاوه بر تعلیق روند اجرای آن هم توقف شود امکان پذری است؟

دوست دارم امیدوار باشم اما فکر نمی کنم اینطور باشد.

شما پروسه چند ساله ای را برای آن متصور هستید؟

نمی دانم پروسه چند ساله اما به این زودی ها نیست.

اما آقای روحانی فرصت شش ماهه ای را برای لغو تحریم ها در نظر گرفته اند.

این دیدگاه خوش بینانه ای است.

آمریکایی ها بعد از 12 سال از حمله به عراق به توقف اعمال تحریم ها علیه این کشور رضایت دادند. یعنی ما هم باید منتظر پروسه یک دهه ای باشیم.

راه خروج از وضعیت فعلی، راه دشوار، پیچیده و نسبتاً طولانی است. مهم ترین موضوعی که ما باید بتوانیم به طرف مقابل انتقال بدهیم این است که بدانند علاوه بر مذاکره برای تأمین منافع ملی مان بدون آنها هم می توانیم امورمان را بگذرانیم.

اگر می خواستید نصیحتی به وزیر خارجه بکنید بر چه موضوعاتی تأکید می کردید؟

می گفتم از خوش بینی اش کم بکند به واقع بینی اضافه کند.

خوش بینی یا دیدگاه های پوپولیستی؟ برخی معتقدند ظریف به شدت در حال تبدیل شدن به یک چهره پوپولیستی است.

چون رفیق هستیم نمی خواهم این تعبیر را به کار ببرم. اما یک خرده ذوق زدگی در وزارت خارجه وجود دارد.

اما گفته می شود این ذوق زدگی برای مهیاسازی افکار عمومی از بعد رابطه با آمریکاست.

رابطه با آمریکا با این مسائل حل نمی شود. علاوه بر این افکار مشکلی ندارد. ما نیازمند اجتماعی ملی هستیم.

یعنی اجماع ملی امکان پذیر است. اصولگرایان که از همین حالا پرچم های مخالفت شان را در دست گرفته اند.

شاید علت این رفتار ها آن باشد که دوستان ما یک مقدار تند رفتند. اندازه نگه دار که اندازه نکوست.