پارچین بهانه جدید آژانس برای خرید زمان است
امیدواری غرب به تاثیرگذاری تحریم ها
یوکیو آمانو اعلام کرده است که با توجه به تصاویر ماهواره‌ای که بدست آمده، ایران در حال پاکسازی پارچین است و همین امرسبب می‌شود که ما نتوانیم گزارش درستی از این منطقه داشته باشیم. تا چه اندازه از نظر فنی اظهارنظر آمانو قابل بررسی است؟
همانطور که می‌دانید اگر در منطقه‌ای آزمایش هسته ای صورت گیرد، با برداشتن خاک و یا جابجایی، اثر آن از بین نمی‌رود. بدین معنا که اثرات آن بر پیرامون باقی می‌ماند. به عنوان مثال آثار آن بر گیاهان، ساختمان‌ها و حتی مناطق دوردست نیز باقی خواهد ماند. بنابراین بازرسان آژانس به راحتی و با نمونه‌برداری در مناطق نزدیک آن می‌توانند اثرات ماده اصلی را در آن ردیابی کنند. در نتیجه اگر مساله آزمایش‌های هسته‌ای در پارچین مطرح باشد، قابل محو نیست،به ویژه با تجهیزات بسیار پیشرفته ای که وجود دارد حتی اگر سال‌ها نیز از آزمایشی بگذرد بازهم اثرات مواد رادیواکتیو خود را نشان می‌دهد.
اگر چنین ادعایی از سوی آمانو مطرح شده، مربوط به آزمایش‌های غیرهسته‌ای در منطقه است.آزمایش‌های غیرهسته‌ای نیز هیچ ارتباطی به آژانس ندارد و حق ندارد تا درباره آزمایش‌های غیرهسته‌ای و یا انفجارهایی که در سایت‌های نظامی رخ می‌دهد اظهارنظر کند، چراکه چنین موضوعی در دستور کار آنها قرار ندارد. اختلافی که میان ایران و آژانس وجود دارد نیز بر سر همین امر است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مجاز به تخطی و یا اظهارنظر در زمینه‌های غیرهسته‌ای نیست.
آیا تصاویر ماهواره‌ای که حاکی از پاکسازی در پارچین بوده است می‌تواند با عنوان مدرکی در دست آژانس باشد؟
اگر پارچین سایت نظامی است هر فعالیتی هم که در آنجا صورت گیرد جزو اسرار نظامی کشور بوده و مجاز است که بدون اطلاع آژانس و یا هر ارگان دیگری فعالیت کند.
از سوی دیگر اینکه افرادی که به عنوان ناظر معرفی می‌شوند چه کسانی هستند، کاملا مشخص نیست. برخی از آنها ممکن است افراد متخصص فنی نبوده و صرفا با دلایل سیاسی انتخاب شوند. با توجه به این تجربه‌ها ایران نیز اجازه بازدید از سایت پارچین را نمی‌دهد. همچنین ممکن است که از طریق ماهواره تصاویری هم دیده شود، حتی جابجایی‌های عظیمی مشاهده شود، اما این تصاویر بدین معنا نیست که پاکسازی و یا آزمایش‌های هسته‌ای انجام می‌دهند، چرا که ممکن است حتی تمامی این تحرکات مربوط به فعالیت‌های نظامی باشد.
در نتیجه باید گفت که آژانس بین‌المللی در زمینه مسائل غیرهسته ای حق دخالت نداشته و بر اساس ضوابط آژانس تنها مواردی که ایران گزارش می‌کند که در حال انجام فعالیت‌های هسته‌ای است، حق بازدید دارند. در غیراینصورت حقی ندارند، مگر آنکه ایران پروتکل الحاقی را امضا کرده باشد. درست است که ماهواره‌ها فعالیت‌هایی را نشان می‌دهند،اما تا زمانی‌که از نزدیک بازدید عینی صورت نگیرد، ادعاهای ماهواره نمی‌تواند تایید یا رد شود. بنابراین آنها ناگزیرند بر روی زمین هم آزمایش‌هایی انجام دهند تا اطلاعات ماهواره‌ای را تائید یا رد کنند. حال این امر می‌تواند هم فعالیت‌های نظامی هسته‌ای باشد و هم نباشد،اینکه ایران موظف است تمامی سایت‌های نظامی خود را برای بازدید باز نگه دارد و یا هر تردیدی که در آژانس بوجود آمد موظف باشد تا در آن موارد همکاری کند، روند بدین شکل نیست. اختلاف اصلی ایران و آژانس نیز بر سر همین مساله است.
آیا این بیانیه جدید آمانو به معنای تشدید روابط ایران و آژانس است؟
این مساله جدیدی نیست و در گذشته بارها تکرار شده است. ایران در گذشته اعلام آمادگی کرده بود که به شکل مشروط از سایت پارچین بازدید کنند. شرط ایران هم این است که اگر اجازه بازدید داده شد، دوباره پس از مدتی درخواست بازدید نکنند، چراکه در گذشته هم بازدید کرده‌اند و هیچ مدرکی دال بر آزمایش‌های غیرصلح آمیز پیدا نشده و دوباره درخواست بازدید داده‌اند. در نتیجه چنین اختلافی وجود داشته و مساله تازه‌ای نیست. به نظر می‌رسد که چنین اظهارنظرهایی بیشتر انگیزه سیاسی دارد.
ایران مدعی است که در پارچین فعالیت‌های هسته‌ای صورت نمی‌گیرد، بر چه اساسی آژانس می‌تواند خواستار بازدید از این مرکز شود؟
تنها برای جلب اعتماد متقابل می‌توانند، بدین معنا که اعلام کنند ما بایداعتمادسازی کنیم و یکی از مراحل اعتمادسازی میان ایران و آژانس بازدید از پارچین است. بنابراین تنها به بهانه اعتمادسازی و به شرط قبول ایران می‌توانند درخواست بازدید کنند، در غیراینصورت نمی‌توانند چنین درخواستی کنند.
مذاکرات مسکو را چگونه ارزیابی می‌کنید، آیا تاثیری بر روند گفتگو میان ایران و آژانس داشته است؟
مذاکرات موفق نبوده و شکست خورده است و در حقیقت راه باریکی در سطح مذاکرات کارشناسان قرار داده‌اند تا از این روزنه بتوانند درآینده راه را برای مذاکره در سطح بالاتر بازکنند. البته نفس این موضوع که در ابتدا کارشناسان مذاکره کرده و پس از بررسی مسائل برای مذاکره مقامات بالاتر آماده شود، اقدام درستی به نظر می‌رسد. باید از ابتدا نیز چنین روندی دنبال می‌شد تا پس از بررسی کارشناسان و ابلاغ آن به مقامات بالاتر آنها در مقام تصمیم‌گیری قرار بگیرند. این موضوع می‌تواند نکته مثبتی محسوب شود،اما اینکه نه زمان و نه مکان مذاکرات در سطح عالی مشخص نشده، نشان دهنده آن است که مذاکرات مسکو مثبت نبوده و غربی‌ها به دنبال این هستند تا تحریم‌ها اثر خود را بگذارد. اگر امروز قبول کردند که مذاکرات به تاخیر بیفتد بیشتر به این دلیل است تا مشاهده شود آیا این تحریم‌ها به ویژه تحریم‌های نفتی اثر خود را گذاشته است یا خیر. که در هر صورت به نفع ایران نیست که به تاخیر بیندازد و اگر مسائل سوریه و بحرین در دستور کار قرار بگیرد مذاکرات را بی‌نتیجه کرده و یا احتمال موفقیت آن را کم خواهدکرد.
تهیه‌کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/14
نظر شما :