تحریم ها ایران را به تعلیق غنی سازی وامی دارد؟

دیپلماسی ایرانی: در پی ناکامی جمهوری اسلامی ایران و گروه موسوم به ١+٥، مرکب از آلمان و ٥ عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد (آمریکا، چین، روسیه، انگلیس و فرانسه) در مسکو برای دستیابی به یک توافق در مورد برنامه هسته ای ایران، لوران فابیوس، وزیر امورخارجۀ فرانسه، با صدور بیانیه ای خواستار تشدید تحریم های بین المللی علیه ایران شد. او معتقد است که اعمال فشار بر ایران را باید از این پس افزایش داد تحریم نفتی ایران از سوی اتحادیۀ اروپا را باید از اول ژوئیه (10 روز دیگر) به طور کامل اجرا کرد. در مورد مذاکرات ایران و 1+5 در مسکو و رویکردهای آینده دو طرف با دکتر علی بیگدلی، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل بین المللی به گفتگو نشستیم که در زیر می خوانید:

 ارزیابی کلی شما از مذاکرات مسکو چیست؟

هرچند مذاکرات مسکو دستاوردی به همراه نداشت ولی این مذاکرات با شکست مطلق نیز روبرو نشد چرا که  قرار بر این شد که در پانزده روز آینده اجلاس کارشناسی در استانبول برگزار شود. اگرچه مذاکرات مسکو به طور مشخص منتشر نشده است اما بر اساس آنچه به طور جسته و گریخته در رسانه ها منتشر شده می توان دریافت که گروه 1+5 سه شرط یا سه خواسته داشته اند که ایران با پذیرش مشروط یکی از آنها موافقت کرده است. غرب از ایران می خواهد که غنی سازی با غلظت 20 درصد را متوقف کند. مقداری که از اورانیوم 20 درصد غنی شده در اختیار دارد تحویل دهد و در مقابل آن سوخت رآکتور تهران دریافت کند و در نهایت اجازه بازدید از پارچین را به بازرسان آ‍ژانس بین المللی انر‍ژی اتمی بدهد. از این سه شرط، همانطور که در مصاحبه آقای احمدی نژاد هم آمده،‌ ایران آمادگی پذیرش توقف غنی سازی با غلظت 20 درصد را داشته و دارد. تصور می شود که ایران در مذاکرات مسکو با متوقف کردن غنی سازی در حد 20 درصد موافقت کرده است اما این موافقت را مقید و مشروط به مدت زمانی محود کرده است. یعنی ایران موافقت کرده که به عنوان مثال 2 سال غنی سازی 20 درصد را متوقف کند و در قبال آن غرب بخشی از تحریم های اعمال شده علیه ایران را لغو کند. به عنوان مثال آخرین  قطعنامه شورای امنیت را لغو کند. به نظر می رسد گروه 1+5 با مقید کردن این تعلیق به محدوده زمانی خاص موافقت نکرده است.

پس می توان گفت که غرب چندان تمایلی به توافق نداشته است؟

همانطور که در بیان آقای هاشمی رفسنجانی در روز گذشته بود به نظر می رسد کشورهای غربی مقداری زور می گویند و به دنبال اهداف و خواست های بیشتری هستند. در واقع سطح انتظارات آنها از امکانات ما زیاد تر رفته است. به هر حال ایران به لحاظ الزامات داخلی نمی تواند از چارچوب هایی بیشتر نمی توند فرا رود. در واقع در اثر تبیلغات داخلی چند سال گذشته دولت در مورد برنامه هسته ای و این که شعار انرژی هسته ای حق مسلم ماست به کرات در هر مراسم و برنامه ای تکرار شده،‌ این دستاوردها به یک جایگاه و حق ملی تبدیل شده است که عقب نشینی از آن هم تا حدی برای مقامات ما مشکل است.

اگرچنین است و غرب تمایلی به توافق ندارد چه دلیلی وجود دارد که ایران مذاکره کند؟

با توجه به شرایط اقتصادی که تحت تاثیر مجموعه تحریم های اعمال شده علیه ایران شکل گرفته ایران باید راهی برای کاهش تحریم ها و جلوگیری از گسترده شدن آنها بیابد. کمتر از  ده روز دیگر تحریم های بانکی و نفتی اتحادیه اروپا علیه ایران اجرایی می شود. بنابراین به نظر می رسد که تمام راه های ما بسته شده است و راهی برای چانه زنی نداریم. لذا به نظر می رسد که ما باید به شکل و صورتی و شاید با قید شروطی با سه پیشنهاد آنها موافقت کنیم. یعنی بپذیریم غنی سازی 20 درصد را متوقف کنیم و 140 کیلو اورانیوم با غنای 20 درصد تولیدی را تحویل دهیم و به همان اندازه اورانیوم غنی شده برای مصرف در رآکتور تهران به ما بدهند. ما در در زمان خاتمی نیز این کار را کردیم  و می توان دوباره این مسئله را تکرار کرد یعنی برای مدتی توقف فعالیت های غنی سازی 20 درصدی خود را قبول می کنیم تا گامهایی از سوی آنها در راستای کاهش تحریم ها برداشته شود.

تا چه اندازه این مسئله را در چشم انداز مذاکرات آینده می بینید؟

به احتمال زیاد ما به همان نقطه می رسیم که باید دست به یک تعلیقی بزنیم. حال این که به چه شکل و در چه محدوده زمانی این تعلیق اتفاق بیفتد معلوم نیست. ولی می توان گفت که به دلیل شرایط اقتصادی که آنها برای ما ایجاد کرده اند و فشار تحریم ها ما تاحدی در موضع ضعف قرار گرفته ایم و بنابراین آنها در موضع تهاجمی قرار گرفته اند.

ایران انتظار دارد که امتیازی در قبال تعلیق به دست آورد. این امتیازات دربرگیرنده چه مسائلی می تواند باشد؟

زمانی بسته پیشنهادی غرب مطرح بود که در آن مسائلی از جمله قطعات هواپیما،‌ همکاری های اقتصادی و .. آمده بود ولی الان آن هم مطرح نیست. در حال حاضر ما به دنبال آن امتیازات نیستیم بلکه به دنبال کاهش فشار تحریم ها هستیم.

کدام تحریم ها؟‌

اگر تحریم های وضع شده علیه ایران را دسته بندی کنیم دو دسته تحریم علیه ایران وضع شده است تحریم های بین المللی که از سوی شورای امنیت سازمان ملل توسط چهار قطعنامه تصویب شده اعمال شده و تحریم های یکجانبه که آمریکا و کشورهای اروپایی اعمال کننده اصلی آن بوده اند و تلاش می کنند که کشورهای دیگر را نیز با خود همراه کنند. از جلمه تحریم های بانکی و نفتی آمریکا و اروپا. به نظر می رسد که ما به این نتیجه رسیده ایم که تحریم های یکجانبه  فشار بیشتری بر اقتصاد ما کرده است. باید توجه داشت که آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم  به دنبال این بوده اند که در تمام شبکه های اقتصادی دنیا سهمی داشته باشند تا بتواند در مواقع ضروری کشورهای مخالف خود را دچار مشکل کند. الان یکی از آن مواقع است که آمریکا را تحریم ایران عملا سیستم های بانکی و بیمه و ... جهانی را بر روی ما بسته است. بنابراین به نظر من اگر غرب به ایران تعهد کند که تحریم های نقتی و بانکی را نادیده بگیرد و به عنوان مثال آخرین قطعنامه شورای امنیت را لغو کند ایران حاضر خواهد بود با بخشی از خواسته های آنها موافقت کند.  

لغو قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل تا چه اندازه در شرایط کنونی امکان پذیر است؟

قطعنامه های شورای امنیت علیه ایرا بر اساس هفتم منشور تصویب شده است و روسیه و چین هم به آنها رای داده اند. اگر همه اعضای دائم شورای امنیت تصمیم بگیرند که قطعنامه ها را لغو کنند امکان این وجود دارد. ولی این نیازمند این است که توافقی با اجماع در گروه 1+5 صورت گیرد. چرا که اگر یکی از اعضای دائم هم مخالف این روند باشند امکان لغو قطعنامه وجود نخواهد داشت.

تا چه اندازه مسکو در این مذاکرات موفق عمل کرد؟

قبلا این تصور در بین تحلیل گران وجود داشت که که چون این کنفرانس در مسکو برگزار می شود و مسکو ارتباط نزدیکی با ایران دارد می تواند از یک سو غرب را به توافق راضی کند و از سوی دیگر بر ایران فشار بیاورد که طرح گام به گام اعمال شود ولی گویا این طرح مورد قبول دو طرف واقع نشده است و این ناکامی به پرستیژ روسیه هم صدمه ای وارد کرده است.