سطح مذاکرات پایین تر آمد

دیپلماسی ایرانی: مذاکرات در سطح عالی بین ایران و 6 قدرت جهانی پس از شکست دو روز گفت و گو در مسکو به منظور غلبه بر اختلافات بر سر آینده برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی، متوقف شد. هرچند اکنون ارتباط ها به سطح پایین تر کارشناسی و ماموران اداری دو طرف تنزل پیدا کرده است، هنوز مشخص نیست که چگونه این بحث های فنی می تواند به فائق آمدن بر شکاف سیاسی اساسی کمک کند.

کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از خاتمه مذاکرات مسکو اظهار داشت مواضع ما به طور طبقه بندی شده و جدی مطرح شد اما همچنان آشکار است که شکاف های مهمی بین مواضع اصلی دو طرف وجود دارد. وی ادامه داد: اکنون انتخاب بر عهده ایران است و انتظار داریم تهران تصمیم بگیرد دیپلماسی عمل کند و بر دستیابی به توافق روی گام های اعتمادساز جامع و تعدیل نگرانی های بین المللی تمرکز کند.

حالا پس از سه دور مذاکره در ایستگاه های مختلف از استانبول گرفته تا بغداد و مسکو، بنا شده بار دیگر استانبول در تاریخ سوم جولای میزبان گفت و گو ها در سطح کارشناسی باشد تا میزان درک از موضع ایران را افزایش دهد. البته پس از این نشست نیز ارتباط هایی بین معاونان مذاکره کنندگان از ایران و دفتر اشتون و بین سعید جلیلی، مذاکره کننده ارشد ایران و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برقرار خواهد شد تا دو طرف تصمیم بگیرد آیا از سرگیری گفت و گو ها بین تهران و گروه 1+5 ( آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) ارزش دارد یا خیر. این در حالی است که تحریم های نفتی اتحادیه اروپا علیه ایران تا کمتر از دو هفته دیگر از راه می رسند و فشار اقتصادی سنگینی را بر این تحمیل خواهند کرد. تهران امیدوار بود در نشست مسکو بتواند علاوه بر به رسمیت شناخته شدن حق غنی سازی در ایران از امتیاز لغو این تحریم ها نیز بهره مند شود که گروه 1+5 با آن موافقت نکرد.

با این حال باید گفت به عقیده مقامات کشور های حاضر در مذاکرات مسکو، کاهش سطح مذاکرات از عالی به کارشناسی لزوما به معنی شکست دیپلماسی نیست، اما می تواند تهدید اسرائیل در زمینه اقدام نظامی علیه ایران را جدی تر کند. تصمیم برای برگزاری یک دور مذاکره کارشناسی پس از 11 ساعت مذاکره در مسکو به گمان برخی نوعی حفظ وجه مذاکرات است تا اینگونه در جامعه بین المللی تعبیر نشود که نشستی که با نظارت دولت روسیه برگزار شده بود به شکست انجامیده است. به بیان دیگر شماری از تحلیلگران بر این عقیده اند که با توجه به ملاحظه های سیاسی، مسکو نباید مکانی باشد که مذاکرات در آن شکست می خورد .

البته اشتون این نگرش را که مذاکرات کارشناسی تنها مذاکراتی به منظور مذاکرات است را رد کرده و خاطرنشان می کند ایران برای نخستین بار پیشنهاد گروه 1+5 در خصوص تعلیق غنی سازی 20 درصدی در برابر دریافت برخی کمک های هسته ای را بررسی کرده است. البته وی این نکته را خاطرنشان می کند که راهی بسیار بسیار طولانی پیش رو است. با این وجود ویلیام هیگ، وزیر امور خارجه انگلیس نظر دیگر دارد و با انتشار بیانیه ای مدعی شده ایران برای مذاکرات جدی بر سر تعلیق غنی سازی 20 درصدی برای تعدیل نگرانی های جامعه بین المللی آمادگی ندارد. به گفته هیگ، این یک فرصت از دست رفته برای پایان دادن به نگرانی های جدی جامعه بین الملل است.

این در حالی است که جلیلی که در نخستین روز مذاکرات مسکو 90 دقیقه پس از زمان تعیین شده در نشست حاضر شده بود، در گفت و گو با خبرنگاران در مسکو، توافق برای برگزاری مذاکرات کارشناسی را یک موفقیت برای ایران توصیف کرد. پیش از نشست مسکو تهران درخواست نشست های کارشناسی را مطرح کرده بود اما دفتر اشتون در پاسخ یادآور شده بود اکنون زمان مذاکره در خصوص موضوعات اساسی است و نیازی به برگزاری نشست های مقدماتی نخواهد بود. مقامات هیات هسته ای جمهوری اسلامی نیز در واکنش به این پاسخ دفتر اشتون اعلام کردند احتمالا تعویق یا لغو نشست مسکو وجود دارد اما اندکی بعد اعلام شد جلیلی و اشتون در خصوص بررسی پیشنهاد گروه 1+5 در مذاکرات مسکو توافق کرده اند.

در شرایط کنونی هرچند مذاکره کنندگان ایرانی موضع خود را روشن تر کرده و پاسخی به طرح مصالحه ای 6 قدرت جهانی داده اند اما مقایسه نشست مسکو با نشست بغداد نشان می دهد که همچنان اختلافات عمیقی بین دو طرف وجود دارد . جلیلی ابراز امیدواری کرده است که نشست کارشناسی به نتایج قابل قبولی برسد و پیشنهاد هایی را به دو طرف ارائه کند که بتوانند در مورد زمان و مکان دور بعدی مذاکرات تصمیم گیری کنند.

بسیاری از تحلیلگران بر این باورند با وجود کاهش سطح مذاکرات؛ هیچ یک از طرف ها نمی خواهند پایان روند دیپلماسی را اعلام کنند و به خصوص در زمانی که تهدید اقدام نظامی اسرائیل وجود دارد، به زنده نگهداشتن گفت و گو ها تمایل نشان می دهند. به این ترتیب با وجود جدی تر شدن تهدید نظامی اسرائیل، امکان انجام آن کاهش می یابد.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10