لاوروف به اسد هشدار داد؟

 وتوی قطعنامه علیه سوریه توسط روسیه و چین چه تاثیری در وضعیت داخلی سوریه خواهد داشت؟

وتوی قطعنامه علیه سوریه برای روسیه بسیار سنگین بود. حتی سیاستمداران نزدیک به کرملین نیز این تصمیم را بسیار منفعلانه ارزیابی کردند و فکر می کردند بعد از اصلاحاتی که در قطعنامه از سوی اتحادیه عرب و غربی ها اعمال شده، حداقل روسیه باید رای ممتنع می داد. چرا که در این قطعنامه هم بحث ممنوعیت صدور اسلحه را برداشتند و هم محکومیت یک طرفه دولت را برداشتند و هم این که صریحا به کناره گیری بشار اسد اشاره نشده بود. تنها راه حل اتحادیه عرب را در این قطعنامه گنجانده بودند و این حداقلی بود که مد نظر غرب بود. به همین دلیل به نظر می رسد که روسیه در حالت انفعال قرار گرفته است.

گرچه حکومت سوریه از این وتو بسیار خوشحال شده است اما به نظر می رسد این وتو نمی تواند منجر به تغییر روند شرایط به نفع بشار اسد شود. به خصوص این که هر روز ابعاد گسترده تری از کشتار حمص روشن می شود و بر تعداد کشته ها افزوده می شود. لاوروف وزیر خارجه روسیه و هم چنین وزیر اطلاعات روسیه روز سه شنبه عازم دمشق شدند تا هشدارهای آخر را به سوریه منتقل کنند.

مهم ترین مسئله ای که در بحران سوریه منجر به تشدید مشکلات شده این است که اذعان نکرده است که این مشکل، یک مشکل داخلی است و آن را به توطئه خارجی نسبت داده و بنابراین در پی حل آن نیست. اگر بشار اسد این مسئله را به عنوان یک مشکل داخلی قبول می کرد، شکی در این نیست که امکان داشت راه حل مناسبی برای آن پیدا شود. اما در حال حاضر با وضعی که سوریه منشا بحران را خارجی می داند و با توجه به این که اعتراضات هر روز سنگین تر می شود، به نظر می رسد چشم انداز آینده نظام اسد چندان روشن نیست.

صحنه سوریه در حال حرکت است. معترضان در سوریه در حال ادامه مسیر خود هستند. هرچند این مسیر با موانعی از سوی دولت نیز مواجه شود. هر روز بر تعداد آن چه به عنوان ارتش آزاد شناخته می شود، افزوده می شود و هر روز تعداد بیشتری از ارتش سوریه جدا می شوند. بنابراین، این صحنه در حال حرکت خود، راه حل ها را پیش می آورد. آیا راه حل آینده از درون شورای امنیت می گذرد؟ طرفداران روسیه به شدت تبلیغ می کنند که حتی معارضین سوریه نباید از روسیه جدا شوند و باید همواره ارتباط خود را با روسیه به عنوان یک قدرت بزرگ حفظ کنند. ولی معارضه بسیار از وتوی روسیه خشمگین است.

طرح های مختلفی در چشم انداز آینده سوریه وجود دارد. یکی از آن ها، تشکیل کشورهای دوست سوریه است که از طرف فرانسه و خارج از سازمان ملل پیشنهاد شده است. البته تجربه های مختلفی از این طرح وجود دارد؛ هم چنان که می دانیم در یوگوسلاوی سابق و صربستان، وتوی روسیه مانع از حرکت شورای امنیت بود ولی کشورهای اروپایی و امریکایی اقدام کردند. اما بیشتر خشم معارضین سوری از این بابت بوده که قبلا لاوروف خود گفته بوده است که چرا فقط راه حل لیبی روی میز قرار دارد و راه حل یمن در پیش گرفته نمی شود. اگر قطعنامه راه حل یمنی را پیشنهاد کرده است احتمال بازگشت روسیه به طرح های سازمان ملل و موافقت با آن ها بیشتر بود.

 طرحی که اتحادیه عرب داده و در شورای امنیت مبنا قرار گرفته است، ‌چه مسائلی را در بر می گیرد و تا چه اندازه قابل اجرا است؟

آخرین اطلاعیه اتحادیه عرب در حال حاضر این است که اعلام کرده است که ما بر راه حلی که داده ایم پابرجا هستیم و کوشش می کنیم این راه حل پیگیری شود. روز یکشنبه آینده هم وزرای خارجه اتحادیه عرب در مصر جمع خواهند شد. روز سه شنبه هم ملاقات لاوروف با اسد بسیار سرنوشت ساز است. به نظر می رسد که راه حل اتحادیه عرب فعلا تنها راه حلی است که از طریق انتقال مسالمت آمیز قدرت در دمشق در پی حل بحران است. به نظر می رسد که اگر حرکت به این سمت صورت گیرد، تا حدی از خونریزی جلوگیری خواهد شد. اما اگر این راه حل استفاده نشود، چشم انداز تاریکی در انتظار سوریه است. به نظر می رسد در صورت فقدان راه حل مسالمت آمیز، احتمال بروز جنگ داخلی در سوریه بیشتر خواهد شد.

 خود طرح و بحث واگذاری قدرت به معاون بشار اسد، تا چه حد قابل اجرا است؟

البته اجرای این طرح هم مشکل است. به این دلیل که معاونین بشار اسد تا کنون به بشار اسد وفادار مانده اند. از این جهت قبولاندن مسئله به مخالفان دچار مشکل است. بر خلاف معاون علی عبدالله صالح در یمن که چهره میانه و وسطی داشت، معاونین بشار اسد، به او وفادار هستند. اما اگر این طرح به عنوان مقدمه کناره گیری بشار اسد مورد توجه قرار گیرد، یقینا به این معنی است که موازنه های قدرت در سوریه به هم می خورد و ممکن است تظاهرات حتی دمشق و حلب را هم فراگیرد. مطرح کردن معاون بشار اسد برای قبول مسئولیت برای یک مرحله انتقالی است که در آن با نظارت بین المللی بتوانند انتخابات آزاد و قابل قبولی انجام دهند.

جلسه شورای امنیت در مورد سوریه به طور علنی و باز برگزار شد. به نظر شما این مدل برگزاری جلسه شورای امنیت چه تاثیری در افکار عمومی جهان عرب نسبت به مسئله سوریه و موضع روسیه در این مورد خواهد داشت؟

شکی در این نیست که افکار عمومی در دنیای عرب شدیدا نسبت به مسئله سوریه حساس شده است. باز برگزار شدن جلسه شورای امنیت هم باعث شد تا فشار شدیدی از نظر تبلیغاتی به روسیه وارد شود. به خصوص این که در شورای امنیت هم هند و هم افریقای جنوبی و هم پاکستان به عنوان کشورهایی که نسبتا با مسئله سوریه معتدل تر برخورد می کردند، به قطعنامه رای مثبت دادند. این مسئله بسیار مهم بود که قطعنامه تنها با وتوی روسیه و چین از دستور کار خارج شد. یعنی اکثریت مردم دنیا و کشورهایی که در شورای امنیت جمع شده بودند، محتوای قطعنامه را معتدل ارزیابی کردند و به آن رای مثبت دادند. به همین دلیل به نظر می رسد فشار افکار عمومی بر روسیه بسیار بالا رفته و همین مسئله دیدار بشار اسد و لاوروف را سرنوشت ساز می کند.

شاهد مورد حمله قرار گرفتن سفارت های سوریه و تحت کنترل مخالفان قرار گرفتن آن ها در کشورهای مختلف هستیم. کنترل سفارت خانه های سوریه توسط مخالفان در کشورهای مختلف چه تاثیری در آینده بحران سوریه خواهد داشت؟

دو کشور مهم عربی یعنی تونس و لیبی، معارضه را به رسمیت شناختند و سفیر دولت بشار اسد را اخراج و سفارت را به مخالفان تحویل داده اند. برخورد با سفارت خانه های سوریه در کشورهای عربی دیگر مانند اردن یا مصر و یا برخی از کشورهای اروپایی به این دلیل است که بیشتر سوری تبارهایی که خارج از کشور هستند، با دولت بشار اسد مخالف هستند و نسبت به کشتار حمص واکنش نشان داده اند. اما در عین حال به نظر می رسد که با این که حکومت سوریه انسجام خود را حفظ کرده،‌ ارتش دچار تزلزل است و احتمال دارد هم چنان که در مورد برخی وزرای سابق اتفاق افتاد،‌ بعضی از شخصیت های مهم و کلیدی ارتش نیز به انقلاب بپیوندند.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی