مجله هفته/ يک خبرساز

ديپلماسى ايرانى: ولاديمير پوتين از جهات مختلف رهبرى موفق و محبوب در کشورش به شمار مى رود. از يکسو اقتدار و جديت او در برخورد با ديپلمات هاى خارجى و از سوى ديگر پايبندى اش به انجام اصلاحات اقتصادى و توسعه روسيه در راستاى رساندن اين کشور به روياى يک روسيه بزرگ جديد، از پوتين سياستمدارى ساخت که يک دهه کامل بر راس امور حکومتى کشورش قرار دارد.

او دومين رييس جمهور روسيه بعد از فروپاشى اتحاد شوروى بود. وى که رهبرى حزب روسيه واحد را برعهده داشته و نوسازى هاى اقتصادى اش موجب برون آمدن روسيه از بى ثباتى و نزول شديد شد، بعد از پايان دومين دوره رياست جمهورى در سال 2008 صرفا به دليل موانع قانونى نتوانست رييس جمهور سه باره کشورش شود. اقبال عمومى نسبت به او همچنان وجود داشت. پوتين در کنار ديميترى مدودف ماند و صندلى اش را با او عوض کرد و جامه نخست وزيرى بر تن کرد.

بسيارى معتقد بودند که اين تغييرى پوشالى در راس نظام سياسى روسيه به حساب مى آيد و مدودف عملا گوش به فرمان رييس سابقش خواهد بود. پرداختن به اين ارزيابى محلى در اين مقال ندارد. ولاديمير پوتين در هفته هاى گذشته مجددا از احتمال شرکت در انتخابات آتى رياست جمهورى خبر داده است. او گفته که در حال حاضر همراه مدودف نوبتى مى خوابند و اداره و هدايت کشور را يک لحظه وانمى گذارند.

هفته گذشته و مقارن با روزهاى پايانى سال 2010 ميلادى، یک نظرسنجی در روسیه براى انتخاب سياستمدار سال انجام شد و ولادیمیر پوتین در رتبه نخست ايستاد. در اين نظرسنجى که توسط مرکز افکارسنجى عمومی سراسری روسیه انجام شد، مدودف در مکان دوم قرار گرفت.

خيلى ها به اين نظرسنجى و رتبه بندى وقعى نگذاردند. به هرحال در روسيه نه سياستمدار ديگرى که به حوزه عمومى و سياسى راه يافته باشد نيست و نه اگر باشد در قواره چهره هايى چون پوتين – مدودف نخواهد بود. در اين نظرسنجى 55 درصد شرکت کنندگان، ولادیمیر پوتین را سیاستمدار سال 2010 روسیه شناختند و 37 درصد مدودف را برتر خواندند. در این فهرست ولادیمیر ژیرینفسکی معاون دومای روسیه و رهبر حزب لیبرال دمکرات در رتبه سوم قرار گرفت.

فاصله زياد دو نفر اول با ژيرينفسکى به خوبى مشخص مى کند که سایر سیاستمداران روس، چه جايگاهى نزد مردم روسیه دارند. اصولا در ساختار سياسى کشورى چون روسيه که عرصه عمومى باز ندارد و عموما يک حزب در بدنه قدرت حضور دارد، انتظار عمل گرايى و نيز وجود ميدان عمل درباره ساير سياستمداران در دولت يا پارلمان انتظار معقولى نيست.

رويداد ديگرى که اين هفته بار ديگر نام ولاديمير پوتين را در رسانه ها مطرح کرد، دادگاه ميخاييل خودورکوفسکى ميلياردر سابق نفتى روسيه بود. اين تاجر روس که به جرم فرار از پرداخت ماليات و تقلب و خلافکارى هفت سال را در زندان به سر برده است، در حالى که به زمان آزادى اش نزديک مى شد، بار ديگر به دادگاه رفت و اين بار به اتهام پولشويى و اختلاس محکوم به هفت سال زندان شد.

او از مخالفان سياسى دوران رياست جمهورى پوتين بود؛ دوره اى روابط روسيه با غرب هنوز سرد و پراصطکاک بود. خودورکوفسکى موسس شرکت نفتى يوکوس خود را قربانى مقام هاى فاسدى مى داند که در زمان رياست جمهورى پوتين براى وى کار مى کردند.

طرفداران او و نيز دولت هاى غربى که از نحوه برخورد با اين تاجر سخت عصبانى شده اند، مى‌گويند محاکمه او صرفا با انگيزه‌هاى سياسى انجام شده است. از سوى ديگر منتقدان کرملين معتقدند که مجازات او به خاطر تلاش خودورکوفسکى براى ارائه کمک هاى مالى به گروه‌هاى غربگرا در روسيه نيز بوده است. اينکه آيا اين تاجر ثروتمند قدرت شخصى و سياسى پوتين را زير سوال برده بوده يا قدرت گيرى اش در روسيه مانع تحقق مقاصد برخى مفسدان در دستگاه هاى دولتى بوده، تفاوت چندانى در اصل ماجرا که تداوم محکوميت خودروکوفسکى است نمى کند.

روز سه شنبه امريکا و آلمان حکم صادره عليه اين تاجر را محکوم کردند و آن را سياسى خواندند. کرملين مى گويد دادگاه خودورکوفسکى سياسى نبوده ولى اين موضع، از ياس و نگرانى امريکا نسبت به برخوردهاى پوتين با مخالفان سياسى و اقتصادى اش نمى کاهد. باراک اوباما از آنچه بى توجهى روسيه به ارزش‌هاى جهانى خوانده، انتقاد کرده و حکم صادره‌ عليه اين تاجر ميلياردر را يک استفاده گزينشى و جهت دار از قوانين حقوقى خوانده است. سخنگوى کاخ سفيد نيز گفته است اگر روسيه در توجه به ارزش‌هاى جهانى کوتاهى کند، اين مساله از مدرن سازى اين کشور و روند تعميق روابط با امريکا جلوگيرى مى‌کند.

با همه اينها پوتين مردى انعطاف پذير دست کم در مواجهه با مخالفانش نيست و بعيد است فشار دولت ها و نهادهاى غربى تاثيرى در روند برخوردهاى پوتين وار بگذارد. افکار عمومى روسيه نيز حکايت از آن دارد که اقبال جامعه به او همچنان ادامه دارد و چه بسا انتقادها از مدودف بابت نزديکى هايش به امريکا اسباب و زمينه هاى نقش آفرينى دوباره پوتين را در قامت رياست جمهورى فراهم کند.