ادامه همکاری‌های ایران و روسیه
با سفر محمود احمدی‌نژاد به روسیه برای شرکت در اجلاس سران سازمان اقتصادی شانگهای که صبح سه‌شنبه 26 خرداد صورت گرفت، ادامه همکاری های سیاسی و اقتصادی تهران و مسکو در مسیر پر فراز و نشیب روابط فی مابین مورد تاکید قرار گرفت. رئیس‌جمهور ایران به عنوان عضو ناظر در این اجلاس حضور دارد اما گذشته از اینکه این حضور چه نتایج مثبتی برای ایران به بار خواهد آورد، حضور احمدی‌نژاد در روسیه و مذاکراتی که در حاشیه این اجلاس با مقامات روسی انجام شد دارای اهمیت بسیار بود چراکه روسیه یکی از شرکای ایران در موضوع هسته‌ای است و طبیعتاً هرگونه تماسی بین این دو کشور در این زمینه مهم جلوه می‌کند.
آن‌طور که خبرگزاری روسی ریانووستی گزارش داده است، ایران و روسیه توافق کرده‌اند که همکاری‌های اقتصادی و انسانی و تماس‌های خود را ادامه دهند.
گذشته از مواردی که در دیدار طرفین ایرانی و روسی مورد تأکید قرار گرفت، سخنان احمدی‌نژاد در این اجلاس مشابه سخنان قبلی وی در سازمانه‌های مشابه منطقه‌ای بود. او در این اجلاس بار دیگر گفت که: "دوران تسلط امپراتوری‌ها به پایان رسیده است و قابل بازسازی نیست."
وی با اشاره به سیاست‌های امریکا، افزود: "نظام سرمایه‌داری بین‌المللی به عقب رانده شده است." احمدی‌نژاد درباره بحران اقتصادی جهان نیز اعلام کرد که نمی‌توان تمام مشکلات را با مکانیسم‌ها و ساختارهای فرسوده حل کرد و "تغییرات اساسی و قاطع الزامی است."
نهادینه کردن عدالت و احترام متقابل، ادامه مشورت‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بین اعضا، گسترش روابط اقتصادی با تأسیس بانک سازمان شانگهای، تأکید بر استفاده از پول واحد در کشورهای عضو و تشکیل دو کمیته سیاسی و اقتصادی برای بررسی دقیق‌تر اوضاع جهانی و ارائه پیشنهادهای مفید جهت رسیدن به مبانی نظری مشترک سیاسی و اقتصادی و اصلاح ساختارهای بین‌المللی و ایجاد انسجام و هماهنگی در سیاست‌های منطقه‌ای و جهانی از جمله پیشنهادهای رئیس‌جمهور ایران به اعضای حاضر در اجلاس بود. هر کدام از این پیشنهادات در جای خود می‌تواند در جهت ارتقای جایگاه این سازمان منطقه‌ای مؤثر باشد، ایده‌ای که ایران برای تحقق و نقش آفرینی در آن باید تلاش‌های جدی را مبذول دارد.
رئیس‌جمهور ایران همچنین اظهار داشت که این سازمان می‌تواند با خروج از بحران اقتصادی، نقشی بسیار مهم ایفا نموده و راه‌های جدیدی در حل مشکلات باز کند.
وی تصریح کرد: "سازمان همکاری شانگهای با استفاده از امکانات خوب و برخورداری از سرمایه غیر قابل قیاس و منابع عظیم طبیعی، برخورداری از فرهنگ غنی و ارزش‌های مشترک، می‌تواند نقشی پیشتازانه در حل مشکلات اقتصادی داشته و راه را برای تغییرات مثبت در همه عرصه‌ها بگشاید."
رئیس‌جمهور خطاب به کشورهای عضو این سازمان گفت: "اتاق تجارت پایاپای در تهران با سابقه ده‌ها ساله، ظرفیت خوبی برای افزایش سهم کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در تجارت منطقه‌ای است و من شما را به عضویت در این اتاق دعوت می‌کنم."
احمدی‌نژاد به اوضاع سیاسی جهان و منطقه خاورمیانه اشاره کرد و از کشورهای عضو خواست که در تصمیمات سیاسی و اقتصادی به خرد جمعی روی بیاورند تا به ایجاد ثبات در کشورها کمک کنند.
سفر با یک روز تعویق
نکته‌ای که درباره اولین سفر خارجی رئیس‌جمهور در دومین دوره ریاست جمهوری به چشم می‌آِمد تعویق یک روزه سفر احمدی‌نژاد به روسیه است که قرار بود روز دوشنبه انجام شود؛ اما یک منبع آگاه اعلام کرد که یکی از دلایل تعویق این سفر، اوضاع داخلی ایران بوده است.
در همین رابطه، "سرگئی ریابکوف" معاون وزیر امور خارجه روسیه درباره اوضاع داخلی ایران و حوادثی که پس از انتخابات ریاست جمهوری رخ داده است، روز سه‌شنبه به خبرنگاران گفت: "مسکو انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار شده در ایران را از امور داخلی این کشور می‌داند و از سفر احمدی‌نژاد به روسیه استقبال می‌کند، انتخابات در ایران، از امور داخلی ملت ایران است."
روابط ایران و روسیه
روابط ایران و روسیه پس از فروپاشی شوروی، به دلیل موقعیت ویژه هر یک از دو کشور در عرصه بین‌الملل، همواره مورد توجه خاصی قرار داشته است. روسیه به عنوان کشوری که 70 سال کمونیست‌‌ها بر آن حاکم بودند و ایران به عنوان کشوری که پس از انقلاب اسلامی استیلای فرهنگی و سیاسی غرب را به چالش طلبیده، هر یک به تنهایی موضوع پیچیده‌ای برای غرب تلقی شده و به طور طبیعی روابط میان آنها نیز با دخالت‌های گسترده غرب و به طور مشخص، ایالات متحده آمریکا همراه بوده است.
اما این نکته را نباید نادیده گرفت که پس از فروپاشی شوروی، سیاست خارجی روسیه همواره در فضایی از ابهام، تردید و عدم قطعیت دنبال شده است. این وضعیت هم در روابط روسیه و غرب و هم در روابط روسیه وایران کم‌وبیش قابل مشاهده است. در سال‌های گذشته روسها در تعریف جایگاه خود در برابر غرب بین موضع یک رقیب استراتژیک یا یک شریک مهم در نوسان بوده‌اند و به همین دلیل، تحت شرایطی تعامل با جمهوری اسلامی ایران (و یا حداقل نمایش آن) برای آنها از اهمیت زیادی برخوردار بوده است.
از سوی دیگر، در جمهوری اسلامی ایران نیز با وجود سیاست‌های کاملاً آشکاری که در مورد روابط با آمریکا وجود دارد، از یک سو به دلیل تردیدهای روسیه و از سوی دیگر به دلیل تردیدهای داخلی در مورد میزان پایبندی و توانمندی روسیه در برآورده‌سازی نیازهای استراتژیک ایران، هیچ‌گاه اعتماد و همکاری کاملی با روسیه وجود نداشته است.
از این نکته نیز نباید غافل شد که وابستگی اقتصادی متقابل کشورها به یکدیگر، یکی از مهمترین عواملی است که می‌تواند در جهت‌گیری سیاست خارجی آنها نقش قابل توجهی ایفا کند. به عبارت دیگر، تعاملات اقتصادی و تکنولوژیک در شرایط جدید یکی از مهمترین عوامل مؤثر در عینیت بخشیدن به رویکردهای بین‌المللی کشورها تلقی می‌شود.
عضویت روسیه در اجلاس شانگهای و حضور ایران به عنوان عضو ناظر در آن، زمینه تعاملات مشترک اقتصادی بین دو کشور را فراهم آورده است و طبیعی است که هر یک از این طرفین در این تعاملات منافع و مصالح ملی خود را در اولویت بداند. مهمترین مسئله در این تعاملات مشترک، رسیدن ایران به فناوری هسته‌ای است که روسیه در این مسیر بنا به مصالح و منافع خود حمایت‌هایی را از ایران داشته است، هر چند که هنوز هم نیروگاه اتمی بوشهر - با وجود وعده‌های مکرر روسها - رسماً مورد بهره‌برداری قرار نگرفته است.
روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای هستند و ایران، مغولستان، پاکستان و هند به عنوان عضو ناظر در آن شرکت می‌کنند. ایران در بین کشورهای ناظر اولین کشوری بود که رسماً درخواست الحاق به سازمان همکاری شانگهای را ارائه داد.
سازمان همکاری‌های شانگهای در حقیقت ترکیب جدید سازمان «شانگهای 5» است که در سال 1996 تأسیس شده بود، ولی نام آن پس از عضویت ازبکستان به «سازمان همکاری شانگهای» تغییر داده شد. علاوه بر اعضای اصلی، ابتدا مغولستان در سال 2004 و یک سال بعد ایران، پاکستان و هند به عنوان عضو ناظر به سازمان ملحق شدند.
نظر شما :