سفر کرینکو به ایران در اوج گیری دیپلماسی ضد غرب روسیه

در روزهایی که کشمکش روسیه با متحدان ایالات متحده آمریکا در حوزه خارج نزدیک خود وارد شرایط جنگی شده، دو کشور صاحب قدرت تلاش می کنند از طریق اعمال نفوذ و تحرکاتی آشکار و پنهان هژمونی خود را در منطقه قوت ببخشند.

 

بعد از اینکه رييس سازمان انرژى اتمى ایران از آغاز به کار مقدماتى نيروگاه بوشهر تا پايان سال جارى خبر داد حالا نیز خبر می رسد سرگئى کرينکو رييس آژانس فدرال انرژى اتمى روسيه اواسط شهریور در راس هياتى به تهران خواهد آمد. هدف از اين سفر بررسى پروژه نيروگاه بوشهر و مسائل مربوط به راه‌اندازى آن در موعد مقرر اعلام شده است.

به گفته رضا آقازاده، ايران تمام تسهيلات لازم را براى هر چه سريعتر راه انداختن اين نيروگاه براى پيمانکار روسى فراهم کرده و جاى هيچ توجيهى از سوى آنها وجود ندارد.

همچنین محمد سعيدى معاون سازمان انرژى اتمى در مراسم جشن هسته‌اى که در فروردين ماه برگزار شد گفت: آنچه با شرکت پيمانکار روسى توافق شده، اين است که در فصل پاييز مراحل راه‌اندازى نيروگاه بوشهر آغاز مى‌شود. کرينکو نیز دو ماه قبل درباره زمان راه‌اندازى نيروگاه بوشهر اعلام کرده بود که امور آماده سازى راه‌اندازى نيروگاه اتمى بوشهر در پاييز سال جارى (ميلادى) آغاز خواهد شد.

پرسشی که در اینجا بر ذهن می نشیند این است که آیا خبر ورود هیئت هسته ای روس به ایران را می بایست در راستای نهایی شدن راه اندازی نیروگاه بوشهر تلقی کرد یا اینکه آن را مانوری جدید از سوی بالانشین های روس تباری دانست که طی هفته های گذشته وارد جدلی آشکار با غرب و متحدان منطقه ای اش شده است؟

روسیه که رویکرد خود را در قبال ایران و سایر کشورهای منطقه در سال های گذشته نشان داده و بر اساس سیاست های ملی گرای ولادیمیر پوتین ذره ای به امتیازدهی در قبال حجم عظیم امتیازهای کسب شده نپرداخته، هم اینک در وضعیتی تقابلی با غرب ایستاده و طی روزهای گذشته ایالات متحده را در معرض فشارهای سیاسی قرار داده است.

حمایت آمریکا از غرب گرایی در قفقاز و بویِژه دولت ساکاشویلی در گرجستان، استقرار سامانه سپر دفاع موشکی در شرق اروپا و بطور کلی هر آنچه رویارویی با ترکتازی روسیه تلقی می شود، مدودف و پوتین را بر آن داشته تا با رو کردن ورق های بازی خود به اثبات نقش آفرینی خویش در حوزه های زیر سیطره و یا مورد توجه آمریکا بپردازد. روسیه در همین باره تهدید به تقویت پایگاه های نظامی اش در کوبا و نیز تجهیز کشورهای عربی (با گرایش های ضد غربی) کرده است. اگرچه اطلاق جنگ سرد به جدل اخیر این دو ابر قدرت چندان سنخیتی با شرایط موجود ندارد ولی بار دیگر بر این نکته صحه می گذارد که هر یک از قدرت ها تنها با تکیه بر منافع بلندمدت خویش است که رو به مخالفان طرف مقابل می کنند و از آنها به مثابه یک آلترناتیو سود می جویند.

از گفته های مقامات ايرانى و روسى در ظاهر این طور برمی آید که پاييز سال جارى ميلادى نيروگاه بوشهر پس از ‌ حدود يک دهه که از زمان تکميل آن توسط روس ها مى‌گذرد، آماده سوخت گذارى مى‌شود اما سابقه مناسبات دو کشور به ویژه در هنگامه سفر پوتین به ایران و امتیازاتی که از دریای خزر نصیب ملتش کرد این گونه برمی آید که همچنان نمی توان به روس ها دل بست. آنان در کشاکشی پسا مدرن با ایالات متحده قرار دارند و نیازهای استراتژیک و تمایلات ملی گرایی افراطی شان حکم می کند که از تمام ابزار موجود برای فشار آوردن بر رقیب و در تنگنا گذاشتن متحدان غرب که در قلمرو شوروی سابق واقع اند بهره بگیرند و بر نفوذ و ایفای نقش پدرسالارانه خویش در منطقه بیفزایند.

در همین باره می توان به اظهارات روز شنبه الکساندر سادوفنیکوف رئیس فدراسیون روسیه در ایران توجه کرد که درخصوص تاخیرهای طولانی مدت پروژه نیروگاه بوشهر ضمن اشاره به مشکلات ساختمانی و فیزیکی که شرکت روسی پس از تحویل گرفتن نیروگاه از شرکت آلمانی با آن مواجه شد گفته است: ما بعد از تحویل گرفتن آن (نیروگاه) با مشکلاتی مواجه شدیم که برایمان قابل پیش بینی نبود و از این رو گاهی مجبور به تجدیدنظر یا تجدید برنامه در بخش هایی از کار بودیم.

وی همچنین به موضوع تحریم ها و عدم همکاری برخی کشورها اشاره و اعلام کرده است که سفر کرینکو در روزهای آتی به ایران ارتباطی با موضوع هسته ای ندارد و بیشتر مربوط به فعالیت های وزارت امور خارجه است.

سادوفنیکوف همچنین پاسخ اخیر ایران را به بسته پیشنهادی 1+5 قانع کننده ندانسته و آورده است: امیدواریم تماس مداوم ایران و آژانس منجر به یک راه حل واقع بینانه و تضمین کننده عدم تلاش ایران برای دستیابی به فناوری هسته ای تسلیحاتی شود.

روس ها همچنان در قضیه فناوری هسته ای ایران موضع سابق را دارند و به نظر هم نمی رسد حتی با اوج گیری یا وخامت اوضاع در منطقه خود و ادامه مجادلات سیاسی با غرب همگرایی خود را با مخالفان ایران هسته ای دستخوش شکاف سازند. صراحت سفیر فدراسیون روسیه در ایران که گفته است "سوالاتی هست که بهتر است ایران به دستگاه صلاحیت دار رسیدگی به موضوع هسته ای یعنی آژانس بین المللی انرژی اتمی پاسخ های کامل تر ارائه کند." گویای دیپلماسی پایدار روسیه در قبال ایران است.

تلاش روس ها همواره بر این بوده است تا همراهى کمترى با آمريکايى‌ها داشته و در عين حال قيمت توافق بر سر ايران و کشورهایی نظیر آن را افزايش دهند. واقعیت مناسبات دو کشور و شیوه امتیازگیری این قدرت شمالی نشان داده است که روس‌ها ضمن افزایش قیمت توافق ها سعى خواهند کرد مشکلات خود را نیز در مناطق مرزى شان سامان دهند.

روسیه در منازعات گرجستان در استفاده از اهرم‌ها و ابزارها به دوران جنگ سرد بازگشت کرد و از این رو اگرچه اختلافى که بين آمريکا و روسيه وجود دارد مى‌تواند از لحاظ زمانى به سود ايران باشد اما از نقطه نظر راهبردى قادر نیست مبنای تصمیم گیری ها و پروژه های بلندمدت قرار گیرد.

قرارداد تکميل ساخت واحد اول نيروگاه اتمى در بوشهر، ژانويه ‌١٩٩٥ در تهران امضا شده بود. اين پروژه بايد در تاريخ هشتم ژوئيه‌ ‌١٩٩٩ تکميل مى‌شد اما بهره بردارى از آن حدود ‌١٠ سال است که به تعويق افتاده است. پيمانکار کل کارهاى ساخت و مونتاژ واحد اول نيروگاه، موسسه روسى "اتم استروى اکسپورت" است.