بحران تاریخی لبنان

دیپلماسی ایرانی: از زمان اعلام برپایی «لبنان بزرگ» (قیمومت فرانسه بر لبنان) در سال 1920 سپس اعلام استقلال در سال 1943 و تا زمان حاضر این کشور تنها برای دوره‌های کوتاهی شاهد ثبات واقعی بوده است. طی این دوره که بیش از یک قرن طول کشیده این کشور با بحران‌های سیاسی پی در پی و جنگ‌های داخلی  مواجه شده است.

ما اکنون ماه هاست که با خلاء در پست ریاست جمهوری روبه رو هستیم. مجلس نمایندگان در طول 12 دور انتخابی نتوانسته است رئیس جمهور جدیدی را برای جانشینی رئیس جمهور سابق میشل عون در بحبوحه بحران شدید اقتصادی، اجتماعی و مالی انتخاب کند.

مشکل اصلی در این واقعیت نهفته است که تأسیس رژیم لبنان نتیجه توافق‌ها میان طایفه‌ها و رهبران سیاسی خانوادگی بوده و نه مبتنی بر وطنی که همه شهروندان را خارج از وابستگی‌های فرقه‌ای و مذهبی هم گرد آورد. وطنی که مبتنی بر نهادهای خارج از سهمیه بندی فرقه‌ای است. از این‌رو بحران‌ها پی‌درپی در چارچوب آنچه میثاق ملی نانوشته شناخته می‌شود بروز پیدا کرد و به سنتی خارج از متن قانون اساسی تبدیل شد.

پس از معاهده طائف که به جنگ داخلی پایان داد، مشخص بود که این معاهده جزئی از قانون اساسی شده و در هر حال راه حل واقعی برای بحران ارائه نکرد؛ چرا که اجرای آن یعنی لغو فرقه گرایی سیاسی، برگزاری انتخابات خارج از چارچوب فرقه‌ای و تشکیل مجلس سنا دشوار است؛ زیرا جریان‌های فرقه گرای حزبی حاکم بر کشور اجرای آن را به نفع خود نمی‌بینند.

این یک بحران ساختاری، طولانی و غیرقابل حل در پرتو یک نظام سیاسی فرقه‌گراست که کنترل کشور و قانون اساسی را در دست دارد و با توجه به شرایط کنونی ریشه‌کن کردن آن یا کاهش شدت آن دشوار شده است.

علاوه بر تمام این‌ها در تاریخ لبنان اتفاق نیفتاده که رئیس جمهور بدون مداخله منطقه‌ای یا خارجی انتخاب شود؛ زیرا جریان‌های سیاسی لبنانی از توافق کردن ناتوان هستند یا به این علت که ارتباط آنها با خارج آزادی آنها را محدود کرده است و در نتیجه گروگان این طرف‌های خارجی بوده‌اند.

لبنان تا زمانی که نظامش فرقه‌گرا باشد و تا زمانی که احزاب فرقه گرا کنترل کشور و شهروند را در دست گرفته باشند، همین‌گونه باقی خواهد ماند و خلاء در پست ریاست جمهوری و بحران‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی گسترش خواهد یافت.

منبع: الخلیج / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11