مایک پومپئو: بدترین وزیر امور خارجه آمریکا

نویسنده: فرد کاپلان

دیپلماسی ایرانی: درباره اینکه دونالد ترامپ بدترین رئیس جمهوری در تاریخ ایالات متحده است، هنوز جای بحث وجود دارد، اما هیچ شکی نیست که مایک پومپئو، بدترین وزیر امور خارجه تمام دوران هاست. او در 2 سال و 9 ماهی که در مقام دیپلمات ارشد ایالات متحده فعالیت می کرد، تقریبا هیچ کاری برای ارتقای امنیت، ارزش ها یا حتی سیاست های دولت خود انجام نداد. دوران تصدی او با سخنان تحقیرآمیز از سوی متحدان اروپایی رو به پایان است که از گزافه های او و دونالد ترامپ در سال های گذشته به ستوه آمده اند.

پومپئو 4 ژانویه گفت به اروپا سفر و با رهبران اتحادیه اروپا دیدار خواهد کرد. دو روز بعد، در پی شورش طرفداران ترامپ در ساختمان کنگره، مقامات اتحادیه اروپا گفتند با او ملاقات نخواهند کرد و وزیر خارجه لوکزامبورگ ترامپ را «جنایتکار» و «آتش افروز سیاسی» خواند. اما دوره تحقیر پومپئو طولانی تر از این بود. او در ماه اوت شورای امنیت سازمان ملل را برای تمدید ممنوعیت فروش تسلیحات متعارف به ایران تحت فشار گذاشت، اما فقط جمهوری دومنیکن از طرح ایالات متحده حمایت کرد.

این اتفاقات نتیجه رویکرد افراطی و وسواس فکری پومپئو روی تغییر نظام در ایران و بی کفایتی مطلق او در تحقق هر هدف معقولی بودند. پومپئو نیز مانند ترامپ بی وقفه از توافق هسته ای ایران انتقاد کرد. ترامپ در ماه مه 2018 درست 12 روز پس از تحلیف پومپئو در مقام وزیر خارجه، از برجام خارج شد. ترامپ و رکس تیلرسون، وزیر خارجه پیش از پومپئو، اعتقاد داشتند آمریکا باید در توافق هسته ای بماند، اما پومپئو مدعی بود که خروج از برجام و اعمال تحریم ها جمهوری اسلامی را به مذاکره بر سر «یک توافق بهتر» وا خواهند داشت یا به براندازی نظام در ایران می انجامند. امروز، شرایط اقتصادی ایران وخیم است، اما جمهوری اسلامی آسیبی ندیده و جناح محافظه کار تندرو مخالف غرب قدرتمندتر از قبل هستند و برنامه غنی سازی ایران هم با سرعت بیشتری پیش می رود. رئیس جمهوری منتخب جو بایدن می خواهد توافق هسته ای را احیا کند، اما پیشرفت ایران و سیاست گذاری های آن تحقق چنین هدفی را دشوار خواهد ساخت.

پومپئو در جدیدترین اقدام خود احتمالا با درک اینکه کارزار «اعمال فشار حداکثری» ناکام مانده، ادعا کرده که ایران «پایگاه امن» القاعده شده و آمریکا و همه ملت های آزاد باید محور ایران و القاعده را در هم بشکنند. مقامات اطلاعاتی آمریکا می گویند هیچ مدرکی برای اثبات این ادعا وجود ندارد.

پومپئو در رابطه با چین نیز اظهارات شدیدالحنی بیان کرده و تغییر نظام در این کشور را خواستار شده است بدون اینکه هدف شفافی داشته باشد. اظهارات او در هر زمینه ای ایالات متحده را بیشتر از سایر نقاط جهان جدا و منزوی کرده و این برای آمریکا یک فاجعه است چون در مقابله با چین و ایران به واکنش هماهنگ با متحدانش نیاز دارد. یک نمونه بارز بی توجهی پومپئو به نگرانی ها و حساسیت متحدان، می توان به سخنرانی او در پارلمان جمهوری چک در ماه اوت اشاره کرد؛ پومپئو در کل این سخنرانی تنها یک جمله درباره روسیه گفت و هیچ اشاره ای هم به نگرانی های اوکراین، انتخابات بلاروس، وضعیت مجارستان و لهستان یا مخاطرات یک اتحادیه اروپا پراکنده و غیر متحد نکرد.

جدای از اظهارات تهاجمی و بی توجهی های پومپئو، دروغ گویی های او نیز مطرح است مثل اینکه ترامپ ناتو را «قدرتمندتر» از قبل ساخته در حالی که در واقعیت به دلیل بی توجهی دولت ترامپ به اتحادهای دیرینه و به طور خاص به اتحادیه اروپا، روابط در دو سوی اقیانوس اطلس به شدت آسیب دیده است.

جدای از همه این موارد، پومپئو به معنای واقعی یک وزیر خارجه فاسد بوده است. او با ضبط یک سخنرانی در قدس اشغالی برای پخش آن در کنوانسیون ملی جمهوری خواهان در سال 2020 نه تنها «قانون هَچ» که سیاست گذاری های پیشین مبنی بر ممنوعیت مشارکت کارمندان دولت در کنوانسیون های سیاسی را نقض کرد. او از مقامات امنیتی دولت برای امورات شخصی خودش، همسرش و مادر همسرش استفاده و بعدتر ترامپ را وادار کرد تا بازرس مسئول بررسی این سوءاستفاده از منابع دولتی را اخراج کند. در وزارت خارجه میهمانی شام گرفت و اهداکنندگانی را دعوت کرد که می توانند در برخی از کارزارهای سیاسی آینده شرکت کنند. اخلاقیات در خدمات خارجی را به کلی نابود کرد، بسیاری از سمت ها را خالی گذاشت و از حمایت از سفرای آمریکا خودداری کرد.

دو نمونه دیگر از شکست های او سیاست در قابل کره شمالی از «عشق در یک نگاه» دونالد ترامپ و کیم جونگ اون گرفته تا نگرانی متحدان آسیایی آمریکا و در قبال ونزوئلا با اعلام آشکار سیاست براندازی نیکولاس مادورو، رئیس جمهوری این کشور، بدون هیچ برنامه مشخصی و حتی انجام کاری برای حمایت از جناح های دموکراتیک بود.

پومپئو با تعریف و تمجید بی مورد از ترامپ در زمانی که رئیس سیا بود، به مقام وزیر خارجه رسید و با ترس اینکه مبادا قدرت خود را از دست بدهد، هیچ گاه تمایلی به گفتن حقیقت نشان نداد. آیا می توان گفت پومپئو بدترین وزیر امور خارجه ای بوده که آمریکا تا کنون به خود دیده است؟ تنها جان فاستر دالس می تواند رقیبی درخور برای پومپئو در این زمینه باشد، اما رئیس جمهوری آیزنهاور هرگز به توصیه های دالس آنقدری توجه نمی کرد که کشور متحمل آسیب های دیدگاه های متعصب دالس شود. به هر حال، واقعیت این است که هر وزیر خارجه در هر دورانی هر کاری که انجام داده باشد، نمی توانسته به اندازه پومپئو به ایالات متحده آسیب برساند. بدین ترتیب، مقام بدترین وزیر خارجه آمریکا بی شک به پومپئو می رسد و حالا او به زودی به کانزاس باز می گردد و برای نامزدی در انتخابات کنگره تلاش خواهد کرد. اما در واشنگتن، ترمیم آسیب های وارد آمده توسط پومپئو ممکن است یک دهه طول بکشد.

منبع: اسلیت / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34