پایان معافیت از تحریم های نفتی ایالات متحده علیه ایران به چه معنی است؟

نویسندگان: آنجلی راوال و اد کروکز

دیپلماسی ایرانی: واشنگتن با اعلام اینکه به معافیت واردکنندگان بزرگ نفت از ایران پایان می دهد، فشارها علیه تهران را تشدید کرده است. اما در عین حال این سوال به وجود آمده که دیگر تولیدکنندگان نفت توانایی جایگزینی نفتی که از بازار حذف می شود را دارند؟ در نتیجه این شک و تردیدها قیمت نفت خام برنت که یک شاخص بین المللی به شمار می رود، برای اولین مرتبه در بیش از 6 ماه گذشته به بالاتر از بشکه ای 74 دلار رسید.

ایالات متحده واقعا می تواند صادرات نفت ایران را به صفر برساند؟

طبق برآوردهای شرکت مشاوره «اف جی ای انرژی»، ایران روزانه حدود 2.5 میلیون بشکه نفت خام تولید و در 5 ماه گذشته حدود یک تا 1.3 میلیون بشکه از آن را صادر می کرده است. برخی پایگاه های اینترنتی ردیاب بشکه های نفتی حتی مدعی شده اند که صادرات ایران به 1.9 بشکه در روز می رسیده است. بیشتر نفت تولیدی هم به 5 خریدار اصلی نفت ایران یعنی هند، چین، کره جنوبی، ژاپن و ترکیه رسیده است. جیووانی استانوو از «مدیریت سرمایه یو بی اس» گفت: «چین پیشتر مخالفت خود را با تحریم های یک جانبه ایالات متحده اعلام کرده است؛ از این رو، احتمالا کاهش صادرات نفت ایران به صفر را شاهد نخواهیم بود.» اما او پیش بینی کرد که دیگر خریداران نفت ایران به خواسته آمریکا عمل کنند که این به معنای کاهش صادرات ایران به کمتر از یک میلیون بشکه در روز خواهد بود. باتوجه به نبود ابزار قانونی برای انجام خرید، این احتمال وجود دارد که ایالات متحده بتواند فروش ایران را به میزان قابل توجهی کاهش دهد؛ اما باتوجه به اینکه ایران در ماه های اخیر روزانه حدود 100 تا 300 هزار بشکه را پنهانی از کشور خارج می کرده، انتظار می رود که این نفت همچنان در بازار بین المللی عرضه شود.

بازار آمادگی مواجهه با کاهش عرضه نفت را دارد؟

تولید کنندگان نفت خام اوپک و متحدان آنها در خارج از این سازمان برای ایجاد توازن در بازار نفت که اواخر 2018 با عرضه بیش از تقاضا مواجه شده بود، از ماه ژانویه تولیدات خود را محدود کرده اند. ایالات متحده اعلام کرده که در این زمینه با عربستان سعودی و امارات متحده عربی مذاکره و از «عرضه کافی» کسب اطمینان کرده است. به گزارش وزارت انرژی ایالات متحده، افزایش سطح تولید این کشور به همراه توانایی اوپک برای تولید بیشتر به این معناست که ظرفیت مازاد قابل قبول خواهد بود. عربستان اکنون کمتر از 10 میلیون بشکه در روز تولید می کند، اما مقامات می گویند که توانایی افزایش تولید به میزان یک میلیون بشکه دیگر در روز را دارد. تحلیلگران در شرکت مشاوره «انرژی اسپکتز» می گویند: «این ارزیابی وزارت انرژی به دولت ترامپ یک احساس امنیت اشتباه داده است. نه تنها احتمال اشتباه محاسباتی در بشکه های مورد نیاز وجود دارد، بلکه غلظت نفت خام مورد نیاز در بازار نیز متفاوت است.» احتمال اختلال در تولیدات کشورهای مشکل داری مانند لیبی و ونزوئلا نیز مخاطرات را بیشتر می کند.

باقی کشورهای اوپک چه واکنشی نشان می دهند؟

عربستان سعودی مجبور است در برخورد با دیگر اعضای اوپک و متحدان در خارج از این سازمان با احتیاط برخورد کند. روسیه که از سال گذشته با اوپک ائتلاف نفتی تشکیل داده، در ماه های اخیر به دنبال افزایش تولید بوده است و این احتمال وجود دارد که از افزایش تولید استقبال کند. اما ونزوئلا که مانند ایران تحت تحریم های ایالات متحده است، احتمالا با هرگونه سیاست تولیدی که به اهداف سیاست خارجی آمریکا کمک کند، موافقت نخواهد کرد. عربستان سال گذشته به امید تحریم نفتی ایالات متحده علیه ایران بدون هیچ استثنایی، تولیدات خود را افزایش داد و با انتقاد برخی از اعضای اوپک مواجه شد. افراد آشنا با سیاست انرژی عربستان سعودی می گویند که این کشور این مرتبه تنها زمانی تولیدات را افزایش می دهد که حجم نفت ایران در بازار کاهش یافته باشد. عربستان این مرتبه احتیاط بیشتری به خرج می دهد تا به طور یکجانبه تولید نفت را افزایش ندهد. دولت سعودی در بیانیه ای اعلام کرده برای کسب اطمینان از عرضه مناسب، با دیگر تولیدکنندگان نفتی همکاری می کند.

قیمت نفت چطور می شود؟

دولت ایالات متحده مخاطره افزایش قیمت نفت را دست کم گرفته است. یک مقام رسمی به خبرنگاران گفت: «عرضه در بازار به اندازه کافی وجود دارد و مطمئن هستیم که این روند ادامه خواهد داشت.» تحلیلگران بخش انرژی اکنون در حال بررسی این مساله هستند که بازار نفت در کوتاه مدت تا چه اندازه می تواند فشار را تحمل کند؟ به ویژه اگر تولیدکنندگان بزرگ تولیدات را تا استفاده از ظرفیت مازاد بالا ببرند و توانایی آنها در افزایش تولید در زمان های اختلال در عرضه کاهش یابد، چه خواهد شد؟

گری راس، مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری و نظارت بر بازار نفت «بلک گلد اینوستورز» گفت: «خطرات زیادی برای عرضه در سراسر جهان وجود دارد. جهان ظرفیت افزایش تولید برای مقابله با هر اتفاق غیرمنتظره ای را دارد؛ اما مسائلی همچون تحریم های بیشتر علیه ونزوئلا، بی ثباتی در نیجریه و نامعلومی شرایط در لیبی هم هست.» به گفته راس، قیمت نفت خام برنت احتمالا به سادگی به سطح بشکه ای 75 تا 80 دلار می رسد.

این شرایط می تواند به اقتصاد ایالات متحده آسیب بزند؟

تاثیر تغییرات در قیمت نفت بر رشد اقتصادی ایالات متحده در نتیجه افزایش تولیدات نفت شیل در یک دهه گذشته که واردات خالص نفت خام در این کشور را به شدت کاهش داده، محدود است. هر گونه تاثیری بر مصرف در نتیجه افزایش هزینه سوخت، در نتیجه رونق صنعت نفت جبران می شود. با این حال، افزایش قیمت سوخت نگرانی های مصرف کنندگان در ایالات متحده را به ویژه با نزدیک شدن تابستان، افزایش می دهد. میانگین قیمت بنزین در هفته گذشته به 2.82 دلار برای هر گالن رسید که بالاترین سطح از ماه اکتبر بود. اگر قیمت بنزین 10 سنت بیشتر شود، به بالاترین سطح در 5 سال اخیر می رسد. ترامپ بارها اوپک را به دلیل بالا نگه داشتن قیمت نفت مورد انتقاد قرار داده، اما اگر در چند ماه آتی قیمت سوخت در ایالات متحده افزایش یابد، دولت او نمی تواند از زیر بار مسئولیت آن شانه خالی کند.

منبع: فایننشال تایمز / مترجم: طلا تسلیمی