ایران به عراق ترامپ تبدیل می شود؟

نویسنده: جف استین

دیپلماسی ایرانی: رئیس جمهوری ناراحت بود. دونالد ترامپ در حالی که طبق معمول هر روز در کاخ سفید به تماشای تلویزیون می پرداخت، دید که یکی از سران اطلاعاتی به یکی دیگر از موضوعات کمپین های انتخاباتی او یعنی ایران اشاره می کند. ترامپ و دو نفر از مقامات ارشد امنیت ملی دولت او 2 سال پیش اعلام کرده بودند که جمهوری اسلامی هنوز به دنبال دستیابی به یک سلاح هسته ای است و تهدیدی جدی برای همسایگانش و غرب محسوب می شود. اما آن روز، ترامپ داشت دن کوتز، رئیس اطلاعات ملی را در تلویزیون می دید که در جلسه استماع در کنگره چنین برآوردی را رد می کرد. دن کوتز گفت: «ایران به مفاد توافق نامه ای که ایالات متحده در دولت باراک اوباما به همراه پنج کشور دیگر با این کشور خاورمیانه بر سر آن مذاکره کردند، متعهد است.» اما همه ماجرا این نبود. جینا هاسپل، مدیر سیا هم گفت اگر تحریم هایی که ترامپ مجددا علیه ایران اعمال کرده و با این اقدام تعهدات آمریکا در اجرای توافقنامه را زیر پا گذاشته لغو نشوند، ایران می تواند برنامه هسته ای خود را از سر بگیرد.

ترامپ (30 ژانویه) وارد توئیتر شد و نوشت: «کوتز و هاسپل اشتباه کردند. شاید لازم باشد اطلاعاتی ها از نو برای درس به دانشگاه بروند.» ظاهرا کار او با ایران هنوز تمام نشده بود. چند روز بعد از این توئیت در اظهاراتی به «سی بی اس» و «نیویورک تایمز» تهران را «کشور شماره یک تروریستی در جهان» خواهند و جمهوری اسلامی را برای تک تک مشکلاتی که در خاورمیانه از دولت های قبلی آمریکا به ارث برده بود، مقصر دانست. در نهایت هم رهبران جامعه اطلاعاتی آمریکا را «بسیار منفعل و نابالغ در ارتباط با مخاطرات ایران» توصیف کرد.

ترامپ بعد از آن در گفت و گو با «تایمز» به برنامه ریزی برای یک سری فعالیت های مخفی علیه ایران یا حتی یک مواجهه نظامی اشاره کرد: «می توانم داستان های زیادی برای شما بگویم، از کارهایی که قصد داشتیم تا همین اواخر و حتی تا یک هفته پیش انجام دهیم.»

از دیدگاه بسیاری ناظران که خاطره بلند مدت دارند، اظهارنظرهای ترامپ یادآور شرایطی مشابه در 17 سال پیش هستند؛ زمانی که یکی دیگر از روسای جمهوری جمهوری خواه یعنی جورج دبلیو. بوش عراق را بخشی از «محور شرارت» توصیف کرد و گفت که این کشور در آستانه ساخت سلاحی است که یک «ابر قارچ» عراقی بر فراز ایالات متحده ایجاد خواهد کرد. سال بعد از آن یعنی 2003، بوش حدود 200 هزار نیروی آمریکایی به عراق اعزام کرد تا به دنبال سلاح های هسته ای، شیمیایی و بیولوژیکی بگردند که بعدها معلوم شد هرگز وجود خارجی نداشته است. اتهامات مبنی بر ارتباط صدام حسین، دیکتاتور عراقی با القاعده هم پایه و اساسی نداشت. آنچه پس از این تحولات آمد، یک دهه طولانی اشغال عراق بود که ایالات متحده و کل خاورمیانه را به دردسر انداخت.

کهنه سربازان جنگ های خاورمیانه اکنون نگران این مساله هستند که ترامپ آمریکا را وارد یک فاجعه منطقه ای دیگر در ایران کند. یک افسر پیشین عملیاتی سیا برداشت های اشتباه ترامپ درباره ایران را با دروغ های روسای جمهوری که به دنبال توجیه جنگ ویتنام بودند، قیاس کرده است: «من نمی خواهم به بررسی شباهت ها با ویتنام بپردازم، باتوجه به آنچه می بینم، باتوجه به دروغ هایی که به خودمان و مردم آمریکا درباره ایران می گوییم، در روند مشابهی هستیم.» او که به دلیل روابط نزدیکش با سیا خواست هویتش فاش نشود، در گفت و گو با نیوزویک افزود: «(ایران) قصد ندارد که فردا به ما حمله کند. قصد ندارد که فردا ما را بکشد. به رغم جنگ لفظی کنونی، این کشور هیچ تمایلی به مواجهه مستقیم با ایالات متحده ندارد.»

چاس فریمن، سفیر سابق ایالات متحده در عربستان سعودی گفت: «هرچه بیشتر اعمال فشار کنید، آنها بیشتر مقاومت می کنند.» و هرچه بیشتر به اعمال فشارهای آشکار ادامه دهید، آنها بیشتر می توانند هر مشکلی که دارند به شما نسبت دهند. می توان گفت دولت ترامپ و تندروها در تهران نوعی مشارکت نامیمون با یکدیگر دارند. نگرانی فریمن و دیگر کارشناسان این است که اعمال فشارهای ترامپ و واکنش های بیش از اندازه ایران به آغاز جنگی منجر شود که هیچ کسی خواهان آن نیست.

مقصود نامعلوم ترامپ

این در حالی است که مقامات ارشد سابق امنیت ملی هیچ یک نمی دانند ترامپ از این اظهارات جنجالی درباره ایران دقیقا چه هدفی را دنبال می کند. برخی از آنها به «نیوزویک» گفته اند بعید می دانند که ترامپ حقیقتا برای اقدامی جدی و شدیدالحن برای مواجهه با ایران آماده شده باشد. اما برخی ناظران هم می گویند چارچوب رویکرد ترامپ از زمانی که وارد کاخ سفید شد و توافق هسته ای را مورد انتقاد قرار داد، مشهود بوده است. به نظر می رسد که او قصد دارد فصلی جدید و خطرناک در جنگ 40 ساله تهدیدها و توطئه ها در روابط دو کشور باز کند؛ جنگی که مورد حمایت ایالات متحده و به ویژه تندروهای حامی اسرائیل در آمریکاست.

سلاح های ترامپ در این جنگ تحریم ها، حمایت از گروه های تبعیدی ضد دولتی ایرانی و باز گذاشتن دست اسرائیل برای حمله به پایگاه های هوایی ایران در سوریه هستند. دیگر بخش های کمپین او علیه ایران را جنگ در سایه، اقدامات مخفی از جمله دستکاری ها در رسانه های اجتماعی از نوع اقدامات مسکو در برابر واشنگتن در انتخابات 2016 تشکیل می دهند.

از نظر بسیاری از کارشناسان، مشکل دولت ترامپ و پیشینیان او و همچنین مشکل نظام ایران این است که ظاهرا هیچ کسی در دو طرف نمی داند تهدیدها به حمله و ضدحمله نهایتا با خطر مواجهه ناخواسته همراه هستند.

منبع: نیوزویک / مترجم: طلا تسلیمی