آیا روحانی با مخالفان ترامپ مذاکره خواهد کرد؟

شهیر شهید ثالث

دیپلماسی ایرانی: رهبر ایران، آیت الله علی خامنه ای، در مورد تصمیمات اصلی سیاسی ایران، از جمله روابط با آمریکا، حرف آخر را می زند. مدت های مدیدی است که ایشان موضع "نه مذاکره، نه رابطه با آمریکا" را حفظ کرده است، مخصوصا از وقتی که آمریکا به صورت یک جانبه از توافق هسته ای در ماه مه خارج شد.

اما نشانه هایی مبنی بر این که موضع سخت ایران در حال نرم شدن است، وجود دارد.

حشمت الله فلاحت پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، اخیرا در یک مصاحبه گفت: "جو دیپلماتیک جدیدی برای کاهش التهابات با امریکا به وجود آمده است. امکان اتخاذ سیاست مذاکره و لابیگری برای سیاست مداران فعلی که مخالف رویکرد ترامپ در مقابل ایران هستند، وجود دارد. کانال دیپلماسی با امریکا نباید بسته شود چون ترامپ تمام آمریکا نیست."

اظهارات فلاحت پیشه 47 ساله، که یک نظریه پرداز برجسته و مورد اعتماد مراکز قدرت است، نشان می دهد که حداقل برخی از صاحبان قدرت به درکی جدید از پویایی سیاست در آمریکا رسیده اند. چنین تغییری می تواند منجر به برداشتن بن بستی شود که در روابط ایران و آمریکا وجود دارد.

در گذشته، آیت الله خامنه ای معتقد بود مذاکراتی که منجر به از سرگیری روابط دیپلماتیک با آمریکایی ها شود، گران تمام خواهد شد. نگرانی ایشان از این است که آمریکایی ها بازار ایران را در اختیار بگیرند و سایر کشورهای صنعتی را به حاشیه برانند و قدرت برتر خارجی در ایران شوند و به تبع آن حامیان آمریکا و تکنوکرات ها در کشور قدرت بگیرند. این توسعه می تواند باعث افزایش نفوذ اقتصادی و فرهنگی آمریکا، که از اولی تهدید آمیزتر است، شود و از اقتدار نظام مذهبی و حکومت بکاهد. به گفته جوزف نای، که پدیدآورنده اصطلاح "قدرت نرم" است، فرهنگ پاپ امریکایی، یکی از عناصر مهم قدرت جهانی آمریکا است.
کمی پس از به نتیجه رسیدن برجام بین ایران و شش قدرت جهان، آیت الله خامنه ای ادامه مذاکرات با واشنگتن را ممنوع کرد چون معتقد بود :"مذاکرات با آمربکا راه را برای نفوذ اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی آنها باز می کند. آمریکایی ها می خواهند از طریق مذاکرات در ایران نفوذ کنند اما افراد بی تجربه ای در ایران هستند که این موضوع را درک نمی کنند."

با این حال، از زمان خروج پرزیدنت دونالد ترامپ از توافق هسته ای و اعمال مجدد تحریم ها، اقتصاد ایران ضربه شدیدی خورده است. طی 12 ماه گذشته، 80 درصد از ارزش ریال در برابر دلار، کاسته شده است.

از این بدتر اینکه، ایران در معرض قرار گرفتن در لیست سیاه کار گروه اقدام مالی علیه پولشویی است (FATF)؛ یک سازمان بین دولتی که به مبارزه با جرایم مالی از قبیل پولشویی و تروریسم مشغول است. برای جلوگیری از وارد شدن به لیست سیاه، ایران باید 9 اقدام را انجام دهد. سازمان دیده بان این کار گروه در 19 اکتبر اعلام کرد ایران باید تا فوریه، اصلاحات را انجام دهد تا هم پای هنجارهای جهانی پیش برود وگرنه متحمل عواقبی خواهد شد که دست تهران را به طور کامل از سیستم بانکی بین المللی کوتاه خواهد کرد.

ایران اگر می خواهد از زیر بار تحریم های آمریکا جان سالم به در ببرد باید این 9 الزام را اجابت کند. چون از این طریق، به دست آوردن حمایت یکپارچه اتحادیه اروپا برای مقابله با سیاست اعمال حداکثری فشار ترامپ، راحت تر خواهد بود.

بدین منظور روحانی تا کنون چهار لایحه را به مجلس برده است. دو لایحه – پیوستن ایران به کنوانسیون مبارزه با حمایت مالی از تروریسم و کنوانسیون سازمان ملل متحد علیه جرایم سازمان یافته فراملی (کنوانسیون پالرمو) – باعث ایجاد اختلاف شدید بین تندروها و اعتدال گرایان شده است.

10 سپتامبر، فلاحت پیشه اعلام کرد آیت الله خامنه ای این اجازه را به دولت و مجلس داده است تا در مورد چگونگی برخورد با FATF تصمیم بگیرند. آیت الله خامنه ای موضع محافظه کاران را نادیده گرفت و به اعتدال گرایان اجازه داد تا این مسئله را حل کنند. بدین ترتیب لایحه پیوستن به کنواتسیون مبارزه با حمایت مالی از تروریسم در مجلس تصویب شد. حتی سپاه پاسداران نیز که به مدت دو سال مخالف تن دادن به شرایط FATF بود، رویکردش را عوض کرده است.

این تحولات که به نظر می رسد از قبل هماهنگ شده اند، اگر ادامه پیدا کند، جنگ طلبان کاخ سفید را ناامید خواهد کرد. آنها فکر می کردند با سخت گرفتن بر ایران، آنها را تحریک به اتخاذ اقدامی رادیکال، مانند دست کشیدن از برجام و فاصله گرفتن از کشورهای اروپایی خواهند کرد. به ویژه فرضیه مذاکره با مخالفان ترامپ، باید امکان تحققش مورد ارزیابی قرار گیرد. با این حال، این واقعیت جدید احتمالا خط مشی سیاست خارجی ایران را حداقل تا پایان ریاست جمهوری روحانی و ترامپ، مشخص خواهد کرد.

منبع: شورای آتلانتیک / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33