اروپا راه واشنگتن را پیش نگیرد

پیتر جنکینز

دیپلماسی ایرانی : فرانسه، آلمان و انگلستان چگونه می خواهند به سیاستی که دونالد ترامپ در روز 13 اکتبر در خصوص ایران اعلام کرد، پاسخ دهند؟ بعد از آن، رهبران این دولت ها، در روز 13 اکتبر بیانیه ای منتشر کردند که دارای ابهام است. در این بیانیه آمده است:

با اینکه ما برای حفظ برجام تلاش می کنیم، اما نگرانی هایی در خصوص برنامه های موشکی بالستیک ایران و فعالیت های منطقه ای که در عین حال منافع امنیتی ما را نیز تحت تأثیر قرار می دهد، داریم. ما آماده هستیم اقدامات لازم را برای حل این مسائل با همکاری نزدیک آمریکا انجام دهیم... امیدواریم ایران در گفتگوهای سازنده شرکت کند، اقدمات بی ثبات کننده انجام نداده و برای حل مشکل، مذاکره انجام دهد.

دولت حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، در "گفتگوی سازنده" با اتحادیه اروپا و کشورهای مستقل اروپایی مشارکت خواهد کرد. با این حال، اقدامات اروپا که "در همکاری نزدیک با ایالات متحده انجام می شود"، با احتمال قریب به یقین، باعث نابودی برجام خواهد شد.

دولت ایران مذاکرات دوباره در مورد برجام انجام نخواهد داد و قبول نخواهد کرد که سیاست خارجی اش خطرناک و بی ثبات کننده جلوه داده شود. ایران داشتن موشک های بالستیک برای دفاع و دور کردن دشمن و حمایت از متحدان منطقه را حق قانونی خود می داند. به این ترتیب، ایران هرگونه "اقدام" اروپا در هدف قرار دادن برنامه موشکی خود را عمل خصمانه تلقی کرده و به دنبال راهی برای مقابله با آن و دفاع از خود خواهد بود. در چنین شرایطی احتمال حفظ برجام اندک خواهد بود.

بنابراین آیا اروپا می تواند برجام را حفظ کرده و در عین حال به مسائلی که ترامپ در نظر دارد نیز رسیدگی کند. برای حل این معضل، اروپا نباید به طور کل، به صحبت های بی پایه ترامپ ترتیب اثر دهد. در طول تاریخ اروپا و ایالات متحد تفاوت در مواضع داشته اند که شامل این موارد بوده است: دخالت آمریکا در امور ویتنام در دهه 60، مخالفت آمریکا با ساخت خط لوله از سوی اروپا به شوروی در اوایل دهه 80، و تصمیم آمریکا برای تحمیل تغییر نظام عراق در سال 2003. اتحاد اروپا و آمریکا با وجود تمام این اختلاف نظرها و با در نظر گرفتن حق تصمیم گیری مستقل، حفظ شد.

حال اروپا نباید از صحبت های ترامپ بترسد. برجام بدون آمریکا نیز ادامه خواهد داشت. به نقل از مقامات ایران، تا زمانی که دیگر طرفین به برجام متعهد باشند، ایران نیز پایبند خواهد بود. در همین حال، پتانسیل برای گفت و گو نیز نباید از بین برود. اروپا می تواند از طریق گفتگو، برخی از نگرانی های ترامپ را حل و فصل کند.

در بیانیه ایران در روز  13 اکتبر این طور آمده است:

ایران قاطعانه معتقد است که منافع امنیت ملی آن تنها از طریق گفتگو، ایجاد اعتماد و همکاری چندجانبه در منطقه می تواند تأمین شود. [ایران] آماده است تا به طور فعالانه و از طریق تلاش های مشترک با دبیر کل سازمان ملل متحد و سایر کشورهای مسئول، از جمله دیگر اعضای دائم شورای امنیت و اتحادیه اروپا برای پایان دادن به درگیری ها و خشونت مشارکت کند.

همچنین اروپا می تواند از برنامه موشکی ایران مطلع باشد. تا زمانی که اروپا نشان دهد به حقوق یک کشور مستقل احترام می گذارد (همان کاری که در زمان امضای برجام انجام داد)، احتمال دارد ایران نیز جایی برای مذاکره باقی گذاشته و در ازای حق داشتن موشک برای مقاصد دفاع از خود و برنامه فرستادن موشک به فضا مانند تمام کشورهای دیگر، فضایی برای ساختن اعتماد چندجانبه در اختیار اروپا قرار دهد.

همچنین تلاش برای توافق در مورد تمایز بین موشک های "طراحی شده برای توانایی حمل موشک های هسته ای" که شورای امنیت از ایران خواسته است از ساخت آنها خودداری کند، و موشک هایی که برای داشتن چنین توانایی هایی طراحی نشده اند نیز ارزشمند است. در ادامه بیانیه ای که در بالا ذکر شد آمده است: موشک های ما کاملا برای کلاهک هایی با توانایی حمل سلاح های متعارف طراحی شده اند و برد و دامنه آنها نیز بر اساس محیط های امنیتی ما و میزان تهدیدهای دریافتی کشور است."

البته اروپا باید مراقب کسانی باشد که ادعا می کنند پیشرفت فقط از طریق گفتگو غیر ممکن است و اعمال تحریم ها برای دستیابی به "اهرم" فشار ضروری است. دیپلماسی طولانی مدت و اغلب دشوار که در نهایت به امضای برجام منجر شد، نشان می دهد که در مورد ایران، این طرز تفکر صادق نیست. 

منبع : لوبلاگ / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33