روحانی در سازمان ملل: قدرت منطقی ظاهر شدن

جان لیمبرت

دیپلماسی ایرانی: حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، در سخنرانی 20 سپتامبر خود در مجمع عمومی سازمان ملل، قدرت منطقی ظاهر شدن را به خوبی نشان داد. پیام واضح صحبت هایش از میان سخنانش این بود که: "آنها سطح پایین رفتار کنند، ما بالا می رویم. من دونالد ترامپ نیستم و انتظار نداشته باشید در حد او رفتار کنم."

منطقی ظاهر شدن یک سلاح بسیار قدرتمند است. چند سال قبل پرزیدنت اوباما از آن برای تحت تاثیر قرار دادن شدید ایران استفاده کرد. او به بی اعتمادی تاریخی میان دو کشور اشاره کرد و این طور ادامه داد که ایالات متحده به دنبال "یک شروع تازه" با جمهوری اسلامی است.

اوباما با این کار توانست توجه ایران را جلب کند. اوباما آنچه ایرانیان در طلب آن بودند را ارائه کرد: رفتار همراه با احترام دو جانبه و شناختن حق آن نسبت به غنی سازی اورانیوم در راستای اهداف صلح طلبانه. پیام تبریک سال نو ایرانیان در مارس 2009، اولین باری بود که یکی از رئیس جمهورهای آمریکا با احترام "دولت اسلامی ایران" را مورد خطاب قرار داده بود. تا آن زمان، پیام رؤسای جمهور آمریکا این بود: "ما دوستدار مردم ایران هستیم ولی با دولت ایران مشکل داریم." 

تا چهار سال، روابط ایران آمریکا رو به بهبود نرفت و این رویکرد پاسخی نگرفت. ایران تا چهار سال پس از آن، هنوز در جلسات برگزار شده از صحبت با همتایان آمریکایی اجتناب می ورزید. در نتیجه، آمریکایی ها توانستند ائتلافی بی سابقه برای مقابله با برنامه هسته ای ایران بسیج کنند. اوباما توانست مدعی شود که ایران، به تلاش های آمریکا در راستای تغیر روابط بین این دو کشور پاسخی نداده و حتی در اواخر سال 2009، توافقی مبنی بر خارج کردن اورانیوم غنی سازی شده با غلظت پایین در ازای کمک به ساخت ایزوتوپ های پزشکی در رآکتور تهران رد شد. در نتیجه در ژوئن 2010، مجموعه ای از تحریم های جدید طی قطعنامه 1929 شورای امنیت سازمان ملل اعمال شد و باعث ائتلاف میان اعضای گروه 5 + 1 برای مذاکره و در نهایت امضای برجام در سال 2015 شد.

پاسخ به اظهارات جدید و منطقی اوباما، مدت چهار سال طول کشید. ولی زمانی که این اتفاق افتاد، رسیدن به توافق بر سر قرارداد هسته ای، با تمام مشکلات و پیچیدگی های آن، تنها دو سال به طول انجامید.

اکنون موقعیت برعکس شده است. روحانی نیز می توانست در مقابل شکایات مطرح شده از سوی ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل، او نیز شکایات خود را مطرح کند؛ همان گونه که تاکنون ایران، آمریکا را به دست داشتن در کودتای 1953، خشونت های شاه، جنگ هشت ساله ایران و عراق، و هدف قراردادن یک فروند هوای پیمای مسافربری ایران در خلیج فارس، متهم کرده است.

اما روحانی مسیر دیگری را انتخاب کرد. او با دقت کلمات خود را انتخاب کرده و از عبارات اعتدال، تعامل و تسامح به کرات استفاده کرد. او همچنین موضوع دفاع از حرمت کشور را مطرح کرد. وی خاطر نشان کرد که ایران اولین طرفی نخواهد بود که از برجام عقب نشینی خواهد کرد و اگر دیگر طرفین چنین اقدامی انجام دهند، باعث تاسف خواهد بود و ایران به آن واکنش نشان خواهد داد. وی با استفاده از استراتژی معروف برد-برد خود و دفاع از توافقنامه افزود: "ما فریب نخورده ایم و کسی ما را فریب نداده است." وی از عبارات ضد آمریکایی استفاده نکرد و به طور مستقیم از ترامپ  انتقاد نکرد. وی انتقاداتش را به "دولت جدید آمریکا" و"اقدامات بی پایه این کشور علیه ایران" محدود کرد.

پیام اصلی او مبنی بر "من مانند ترامپ نیستم"، بدون شک میان بسیاری از حضار در مجمع عمومی طنین انداز شد. وی به وضوح تصویری مخالف همتای آمریکایی خود از خود نشان داد. او گفت: "ما تهدید نمی کنیم و تهدیدات را قبول نمی کنیم."

روحانی متوجه شده است که ترامپ بدون در نظر گرفتن خطرات و احتمالات پیش می رود. بنابراین روحانی روش اوباما را پیش گرفته است: زمانی که طرف دیگر، لفاظی های خصمانه سنتی خود را تغییر نمی دهد، و چیزی به جز بازگویی فهرست قدیمی شکایات خود در چنته ندارد، می توان با ظاهر شدن در چهره طرف منطقی داستان، به طرف دیگر اجازه داد که اعتبار خود را با یاوه سرایی و داد و فریادها از بین ببرد. در شرایطی که روی سخن ترامپ با پایگاه سیاسی داخلی خود بود، روحانی مخاطبان گسترده تری را مورد خطاب قرار داد که کاملا متوجه این تفاوت ها شدند. چیزی که از سخنانی روحانی برداشت شد، تفاوت در لحن صحبت او بود.

منابع : لوبلاگ / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33