کشورها باید از کودتای ۱۹۹۱ شوروی درس عبرت بگیرند

آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی گفته است، کشورهای جهان باید از کودتای نافرجام ۱۹۹۱ شوروی سابق درس عبرت بگیرند.

به گزارش ایسنا، میخاییل گورباچف، آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی در بیست و پنجمین سالگرد کودتای نافرجام اوت ۱۹۹۱ علیه شوروی سابق به خبرگزاری ایتارتاس گفت: در نگاه اول چه درسی از این کودتای نافرجام در آن زمان گرفتیم؟ نخست، این توطئه باعث شد تا کشور از مسیر توسعه و تحولات عادی خارج شود. چنین اقداماتی باعث پیامدهای ناگواری می شود و غیرقابل قبول است. باید همواره در چارچوب قانون و نهادهای دموکراتیک عمل کرد.

در صبح ۱۹ اوت ۱۹۹۱ کانال های تلویزیونی شوروی به جای نشان دادن برنامه های روزانه، باله دریاچه قوی چایکوفسکی را نمایش دادند به طوریکه مردم فکر کردند یکی از اعضای رهبری کشور درگذشته است. اما گزارشی منتشر شد مبنی براینکه میخاییل گورباچف، آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی سابق به دلیل بیماری دیگر نمی تواند اداره کشور را برعهده داشته باشد و زمام امور کشور به دست "کمیته اضطراری" افتاده است. این کمیته خودخوانده فعالیت احزاب سیاسی و برخی از روزنامه ها را به حالت تعلیق درآورد و دست به سانسور گسترده زد و راهپیمایی و اعتصاب را ممنوع کرد. البته توطئه این کودتا با کمک بوریس یلتسین، نخستین رییس جمهوری روسیه نوین نقش برآب شد.

این کمیته متشکل از اعضای ارشد و افراطی حزب کمونیست شوروی سابق این کودتا را در ۱۹ تا ۲۱ اوت ۱۹۹۱ انجام داد تا زمام امور کشور را از گورباچف بگیرند. این کودتا یک روز پیش از آن صورت گرفت که گورباچف قصد داشت تا معاهده ای را برای اتحاد جدید با جمهوری های شوروی بر اساس اولویت های دموکراتیک امضا کند.

بوریس یلتسین و گروهش با اقدامات و احکام این کمیته موافقت نکردند. هزاران تن از ساکنان مسکو ورودی های ساختمان پارلمان روسیه را که یلتسین و دستیارانش در طول کودتا در آنجا بودند، مسدود کردند. اما سرانجام کمیته مذکور ضعیف شد و تصمیم گرفت تا برای جلوگیری از خونریزی از حمله به پارلمان خودداری کند.

پس از سه روز رویارویی، کمیته اضطراری شکست را پذیرفت.

گورباچف با شکست کمیته اضطراری از کریمه که برای تعطیلات به آنجا رفته بود بازگشت اما سرنوشت شوروی مشخص شده بود و طی ماه های آتی با اعلام استقلال جمهوری های آن، فروپاشید.

آخرین رهبر شوروی سابق هنوز هم این کودتای نافرجام را اقدامی خلاف قانون اساسی و یک توطئه می داند. وی گفته است: تحقیقات صورت گرفته و اعلام جرم از سوی دفتر دادستانی کل به دادگاه رسیدگی به این کودتا مشخص کرد که این تلاشی برای کودتا بوده است. البته من واقعا متاسفم که دادگاه رسیدگی به این کودتا نتوانست حکمی در این باره صادر کند. دومای دولتی روسیه هم که پس از رخدادهای اکتبر ۱۹۹۳ کار خود را آغاز کرد تصمیم گرفت تا تحقیق درباره کشتارهای گسترده در جریان این تحولات را پایان دهد و عفو عمومی اعلام کرد.

گورباچف خاطرنشان کرد: "اگر کودتا صورت نمی گرفت بیشتر جمهوری های شوروی یک معاهده اتحاد جدید را امضا کرده بودند." و شاید شوروی فرو نمی پاشید.