رویگردانی نظامیان از نتانیاهو

نویسنده: بن کسپیت

دیپلماسی ایرانی: آخرین باری که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل، وزیر دفاع خود را اخراج کرد، این غائله با برگزاری انتخابات و شکست او در این رای گیری به پایان رسید. این اتفاق اوایل سال 1999 روی داد، زمانی که اختلافات میان نتانیاهو (بی بی) و اسحاق مردخای، وزیر دفاع نسبتا محبوب وی (در سرزمین های اشغالی) بر سر مذاکره با فلسطینی ها در سال 1998 آشکار شد. اختلافات روابط میان این دو سیاستمدار را تیره کرد و اعتماد میان این دو به سرعت از میان رفت. در آن زمان انتشار شایعاتی مبنی بر این که مردخای ارتباطات محرمانه ای با رقبای نتانیاهو دارد، نخست وزیر وقت اسراییل را بیش از پیش آشفته کرد. شایع شده بود که مردخای با رونی میلو و دن مریدور از حزب لیکود و آمنون لیپکین شاهک، رئیس ستاد سابق نیروهای دفاعی اسراییل از رقبای جدی نتانیاهو ارتباط دارد. پس از برکناری مردخای، نگرانی های نتانیاهو کاملا به حقیقت پیوست: مردخای به طور رسمی به سه رقیب نتانیاهو پیوست و حزبی را تشکیل داد که گرچه پیروز انتخابات نبود اما عامل تعیین کننده ای در  شکست نتانیاهو در انتخابات 1999 میلادی بود.

شانزدهم ژوئن سال جاری دور دیگری از جنگ دائمی و فرسایشی میان نتانیاهو و نخبگان نظامی ـ امنیتی در اسراییل آغاز شده است. این درگیری با سخنرانی موشه یعالون، وزیر دفاع سابق اسراییل، در کفرانس سالانه هرتزلیا کلید خورد. یعالون با انتقاد صریح از نخست وزیر، او را به دلیل ترساندن افکار عمومی و اضمحلال ارزش ها و اخلاق در جامعه اسراییل سرزنش کرد. یعالون گفت که به صراحت اعلام می کند اسراییل با یک تهدیدی که موجودیت آن را هدف رفته باشد روبه رو نیست و این که نتانیاهو با هدف منحرف کردن افکار عمومی از گفتمان عمومی فساد همچنان به هراس افکنی میان اسراییلی ها ادامه دهد و با این کار شهروندان را تحریک و ناراحت می کند.

تنها چند ساعت پس از سخنرانی موشه یعالون، ایهود باراک، یکی دیگر از وزرای دفاع سابق اسراییل، هم در قبال نتانیاهو موضعی کاملا انتقادی را در پیش گرفت. ایهود باراک نیز که تا پیش از این یکی از چهره های نظامی امنیتی نزدیک به نتانیاهو بود، با عصبانیت به نخست وزیر تاخت و گفت: «ما توسط یک نخست وزیر ضعیف، بی حال، با دولتی پرحاشیه و شدیدا فریبکار رهبری می شویم که بارها و بارها در تامین امنیت ما شکست خورده است، دولتی که دموکراسی را در اسراییل تضعیف می کند، نتوانسته روابط ما را با ایالات متحده حفظ کند و فرصت های دیپلماتیک را بارها و بارها از دست داده است و در مدیریت موثر تعارض ها عملا فلج بوده است.» 

ایهود باراک در ادامه گفت: «آن چه واقعا در راس اولویت های دولت بنیامین نتانیاهو قرار دارد نه امنیت اسراییل یا حفاظت از دموکراسی، بلکه پیشبرد خزنده و مزورانه طرح تک دولتی در منطقه از سواحل مدیترانه تا رود اردن است.»

ایهود باراک تقریبا تمام سخنرانی خود را به فجایعی که زمامداری نتانیاهو برای اسراییل به بار آورده، اختصاص داد و اعلام کرد که اگر دولت فعلی حواس خود را جمع نکند، تمامی سیاستمداران تل آویو از طریق اعتراض های مردمی و پیش از برگزاری انتخابات و مشخص شدن نتایج شمارش آرا به زیر کشیده خواهند شد.

لحن ایهود باراک در مصاحبه تلویزیونی با شبکه دو اسراییل در هفدهم ژوئن به مراتب تندتر بود. او در این مصاحبه مدعی شد که "نتانیاهو از ریل خارج شده است." باراک در سخنانش با اشاره به استفاده نتانیاهو از استراتژی های تحریک افکار عمومی و دامن زدن به اختلافات داخلی، به مثال هایی از این مورد در گذشته اشاره کرد؛ به ویژه فضای پیش از ترور اسحاق رابین در سال 1995.

در همان روزی که موشه یعالون و ایهود باراک در نشست هرتزلیا صحبت کردند، شایع شده بود که گابی اشکنازی و بنی گانتز، فرماندهان سابق ستاد کل فرماندهی و عملیات ارتش اسرائیل، به یک جنبش اجتماعی جدید که توسط خاخام شای پیرون، وزیر سابق آموزش و پرورش (از حزب یش آتید) راه اندازی کرده، پیوسته اند. اشکنازی و گانتز از سرسخت ترین منتقدان نتانیاهو هستند و معتقدند که نتانیاهو در حال کشاندن اسراییل به یک بن بست است. این چهره های نظامی ـ امنیتی نظامیان همچنین به شدت منتقد بحران شدید موجود در روابط اسراییل و ایالات متحده هستند. بحرانی که به اعتقاد آنان، صمیمیت خاصی که میان تل آویو ـ واشنگتن بوده را از میان برده است و عامل آن نیز کسی جز نتانیاهو نیست.

می توان گفت که نتانیاهو در تمام دوران فعالیت خود همواره نخبگان نظامی ـ امنیتی اسراییل را به خشم آورده و نگران کرده است. این اختلاف از زمان نخستین دور نخست وزیری او (99-1996) آغاز شد، وقتی که ژنرال لیپیکین شاهک، رییس ستاد نیروهای مسلح که نسبتا هم محبوب بود ارتش را ترک کرده و قسم خورد که نتانیاهو را سرنگون کند. لیپیکین شاهک گفته بود پس از این که رفتار نتانیاهو را از نزدیک دیده، این تصمیم را گرفته است. اما در نهایت لیپیکین شاهک اجازه داد که مردخای، وزیر دفاع خود نتانیاهو، این کار را انجام داده و دولت او را سرنگون کند.

این داستان در تمام دوران زمامداری نتانیاهو ادامه داشته و تقریبا تمام مقام های امنیتی و نظامی ارشدی که از نزدیک با نتانیاهو کار کرده اند بعد از مدتی گفته اند که به او اعتماد ندارند. آخرین آنها، مئیر داگان، یووال دیسکین، روسای سابق شین بث، گانتز و اشکنازی، فرماندهان ستاد کل و بسیاری دیگر بوده اند. به نظر می رسد چیزی در رفتار نتانیاهو وجود دارد که حس مخالفت، تحقیر، تمسخر و تحقیر را در میان رهبران ارشد نظامی اسراییل برمی انگیزد. واقعیت این است که تمامی وزرای دفاعی که با نتانیاهو کار کرده اند، به استثنای موشه آرنس، که تنها شش ماه پس از اخراج مردخای این سمت را در اختیار داشت، درباره شخصیت و رفتار نتانیاهو به نتیجه مشابهی رسیده و او را نوعی تهدید برای اسراییل قلمداد کرده اند. اما امروز به نظر می رسد که نتانیاهو تنهاتر از همیشه است و برای نخستین بار در یک نسل از سیاستمداران اسراییلی جایگزینی برای او وجود دارد، جایگزینی چون موشه یعالون با رزومه غنی نظامی. امروز دیگر "بی بی" برای نگران بودن دلایل خوبی دارد.   

منبع: المانیتور / تحریریه دیپلماسی ایرانی /30