ایران و مدیریت بحران در منطقه خاورمیانه

دیپلماسی ایرانی: مدیریت بحران در منطقه پرتلاطم خاورمیانه موضوعی است که فکر بیشتر دولت های این بخش از جهان را به خود معطوف کرده است. ایران با وجودی که از آشوب و ناامنی به دور است ولی در بیشتر موارد موفق شده است که بحران در سایر کشورهای منطقه را با کمک های مستشاری اداره و مدیریت کند.

در بیشتر موارد دولت های بحران زده خود درخواست مداخله ایران را دارند و در برخی دیگر از موارد هم منافع ملی و خط قرمزهای امنیت ملی کشور ضرورت ورود به یک بحران منطقه ای را ضروری می کند.

نبود عقلانیت سیاسی در تصمیم گیری های منطقه ای از سوی دولت های منطقه موجب شده است که از تجربیات و دستاوردهای ایران برای مدیریت چالش ها استفاده شود. همین حضور پررنگ به عنوان قدرت اول منطقه موجب شد که سعودی ها سد راه ایران شوند. عربستان که خود را رهبر جهان اسلام می خواند مدعی است که همه کشورهای اسلامی باید به او تمسک جویند. به همین منظور هر جا که ایران حضور موثر داشته سعودی ها با کارشکنی تلاش کردند مانع از تفوق و برتری ایران شوند.

به عنوان مثال حضور ایران در لبنان و تاثیر بر حزب الله و در نتیجه تعیین موازنه سیاسی در این کشور موجب شد که سعودی ها نیز وارد معرکه شده و سعی کنند با تقویت گروه سیاسی مخالف حزب الله در این کشور به زعم خودشان مانع از تاثیرگذاری مثبت ایران شوند.

در سوریه نیز وضع به همین منوال است. هنگامی که تروریست ها در این کشور ظهور کردند ایران برای حفظ خط مقاومت وارد عمل شد. اما باز هم سعودی ها دست به کار شدند و این بار گروه تروریستی تحت حمایت خود یعنی النصره را در مقابل ایران علم کردند و با تقویت مالی تروریست ها تلاش کردند باعث سقوط بشار اسد شوند.

در بحران یمن نیز عربستان با ادعای نقش ایران در حمایت از حوثی های شیعه خود را وارد یک جنگ پر هزینه و بی سرانجام کرد اما تا به امروز توفیقی برای تغییر موازنه در منطقه نداشتند.

عربستان تاکنون نقش موثری به عنوان عضو جهان اسلام در مدیریت بحران های منطقه نداشته است بلکه بالعکس با کارشکنی های غیرمدبرانه زمینه گسترش آشوب و ناامنی را فراهم آورده است.

در این میان بیشتر تحلیلگران با اذعان به نقش موثر جمهوری اسلامی در کنترل و مدیریت بحران های منطقه و به دور ماندن از آشوب و ناامنی ایران را قدرت تاثیرگذار منطقه می دانند. اخیرا خاویر سولانا بر این موضوع تاکید داشت که نمی توان نقش ایران را به عنوان قدرت منطقه نادیده گرفت.

مشابه همین اظهارات را مقامات اروپایی که به تازگی به ایران سفر کردند بیان داشتند. آنها می گویند تنها کشوری که توان مقابله با تروریسم در منطقه را دارد ایران است. مهار داعش در عراق و سوریه نقش غیرقابل انکاری است که مسئولان این دو کشور به آن اشاره کردند از جمله اینکه اگر ایران نبود اکنون بغداد، کربلا و دمشق بدست تروریست ها افتاده بود و ناامنی در منطقه غیرقابل مهار می شد.

در حال حاضر جمهوری اسلامی با دو شیوه دیپلماسی و کمک مستشاری سعی در فرونشاندن بحران های منطقه و عقب راندن تروریست ها دارد، هر چند که ترک ها و سعودی ها در جبهه مقابل ایران تلاش دارند با حمایت مالی و لجستیکی از عاملان ناامنی در منطقه، تلاش های موثر ایران را بی اثر کنند، اما می توان گفت که با اجماع بیشتر کشورهای منطقه بر مقابله فوری و موثر با پدیده شوم تروریسم و پیروزی های چشمگیر مقاومت بر جنگجویان تکفیری در جبهه جنگ سوریه و عراق، به زودی شاهد تضعیف گروه های افراطی و حامیان آنها در منطقه خواهیم بود.

انتشار اولیه: یکشنبه 7 تیر 1394 / انتشار مجدد: سه شنبه 16 تیر 1394