تفاهم لوزان انتقام از نتانیاهو بود

دیپلماسی ایرانی: هری سریوانسان، مجری بخش خبری سازمان غیرانتفاعی و خبرگزاری آمریکایی «پی بی اس» روز 5 ماه آوریل در خصوص مذاکرات لوزان و توافق بدست آمده در نتیجه این گفتگوها با گری سیک از اعضای پیشین شورای امنیت ملی آمریکا گفت وگو کرد. در ادامه متن این گفت وگو را می خوانید:

هری سرینیواسان: امشب قصد داریم چند دقیقه ای را به گفت وگو در مورد یکی از ابعاد مذاکرات اخیر هسته ای با ایران (در لوزان) که کمتر در مورد آن شنیده اید، اختصاص دهیم: نقش دیگر کشورهایی که در مذاکرات نقش داشته اند، از کشورهای غرب اروپا گرفته تا نقشی که روسیه و چین در گفتگوها ایفا کردند. همچنین به این مسئله خواهیم پرداخت که توافق چه معنایی برای این کشورها خواهد داشت؟ برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، گری سیک در این بخش ما را همراهی می کند. وی در دوران ریاست جمهوری فورد، کارتر و ریگان در شورای امنیت ملی آمریکا فعالیت می کرده است. وی در زمان انقلاب اسلامی ایران و بحران گروگانگیری، مشاور اصلی کاخ سفید در امور ایران بود. وی همچنین دو کتاب درباره روابط آمریکا و ایران منتشر کرده است و اکنون در دانشگاه کلمبیا امور بین الملل تدریس می کند.

مساله به صورت گفتگویی میان آمریکا و ایران شکل گرفت و امروز، خبرها عمدتا به فکت شیت های منتشر شده در دو کشور و تفاوت های میان آنها اختصاص دارد. اما مذاکره کنندگان دیگری نیز حضور و در شکل گیری این توافق نقش داشتند.

گری سیک: بله، این مسئله جالبی است، چرا که دلیل این مسئله که اکنون آمریکا تا این اندازه مهم شده این است که در گذشته توافقات را وتو کرده بود. از این رو، بدون ما این توافق هیچگاه حاصل نمی شد. اما در عین حال، آمریکا که به نوعی مذاکره کننده اصلی بود، در حقیقت چهار مذاکره انجام می داد؛ یکی با ایران، یکی با سران شورای امنیت سازمان ملل متحد، روسیه، چین و دیگران، یکی با کنگره آمریکا و مذاکره دیگری نیز با مقامات اسرائیل و عربستان سعودی داشت که به شدت به کل روند گفتگوها مشکوک هستند و حفظ توازن میان همه این ها در یک زمان واقعا کار دشوار و قابل ستایشی بود.

با این حساب، کشورهای اروپایی، انگلیس و آلمان چه نفعی از این توافق خواهند برد؟

خوب طنز ماجرا این است که همه این روند به نوعی انتقام از بنیامین نتانیاهو است. وی برای چندین سال وقت خود را به ترساندن همگان از این مسئله صرف کرد که جنگ دیگری در خاورمیانه رخ خواهد داد و اسرائیل حمله یکجانبه علیه ایران آغاز خواهد کرد تا جایی که همه این کشورها اعلام کردند هر توافقی بهتر از جنگ دیگری در خاورمیانه است و باید با هم همکاری کنیم و بتوانیم با همکاری به نتیجه برسیم. فکر می کنم نتیجه این گفته همین جایی است که اکنون به آن رسیده ایم و این حقیقت که نتانیاهو از نتیجه گفتگوها ناراضی است به نوعی کنایه آمیز است، چرا که در حقیقت وی یکی از عوامل دستیابی به این نتیجه بوده است.

من در سوال قبلی خود به فرانسه اشاره نکردم، اما فرانسه در آغاز مذاکرات اعلام کرد موضع سخت تری اتخاذ می کند. قصد دارد چه نتیجه ای بگیرد؟

خب آنها در روند گفتگوها اندکی ایدئولوژیک شدند. مسئله این نبود که فرانسه بخواهد منفعتی خاص ببرد که آلمان و یا انگلیس نمی برد. منظور من این است که اساسا اروپایی ها در این روند با یکدیگر همراه هستند و همانطور که می دانید مسئول سیاست های خارجی اتحادیه اروپا مسئول مذاکره بود. از این رو، مسئله رقابت کشورهای اروپایی با یکدیگر نبود. اما هر کشوری برای حفظ منافع ملی خود در مذاکرات حضور داشت. فکر می کنم اولین مسئله این بود که آنها واقعا می خواستند از بروز جنگ دیگری در خاورمیانه جلوگیری کنند و این مسیر را برای رسیدن به هدف مناسب دیدند و آماده بودند که هزینه مشخصی را برای رسیدن به این هدف بپردازند.

در حقیقت، بیشتر کشورهای شرکت کننده در مذاکرات نسبت به ما هزینه بیشتری پرداختند و شاید دلیل این بود که بسیاری از این کشورها تجارت بیشتری با ایران داشتند. آنها چیزهای بیشتری برای از دست دادن داشتند. شرکت های آنها مجبور شدند از ایران خارج شوند و این کشورها از این مسئله خشنود نبودند؛ اما این اقدامات را انجام دادند و در عمل، آنها هزینه بسیاری را برای رسیدن به نقطه ای که اکنون در آن هستیم، پرداخته اند.

درست است، از نظر اقتصادی آنها هزینه زیادی پرداختند. با توجه به این مسائل، شرایط در مورد روسیه و چین چگونه است؟

خب روسیه در حقیقت هیچگاه خواستار مجهز شدن ایران به تسلیحات هسته ای در مرزهای جنوبی خود نبود. فکر می کنم اگر بخواهیم بدانیم که چه کسی بیشترین ضرر را (از مجهز شدن ایران به سلاح هسته ای) می بیند، مسکو پاسخ بهتری است تا رم. از این رو، برای روسیه بهتر بود که از این مسئله که ایران به سلاح هسته ای نمی رسد، اطمینان حاصل کند؛ اگرچه مطمئن نیستم که آنها فکر می کردند ایران به دنبال دستیابی به سلاح هسته ای است.

من فکر می کنم هر دو کشور (روسیه و چین) همچنین می خواستند آمریکا طرف آنها باشد. توافقاتی در زمینه های دیگر وجود داشت که توجه آنها را جلب می کرد همچون مسئله کریمه و اوکراین برای مسکو و مسائلی در زمینه حقوق بشر و دریای چین جنوبی برای پکن. آنها به جلب همکاری آمریکایی ها نیاز داشتند و همچنین از این مسئله آگاه بودند که در این پرونده (مساله هسته ای ایران) می بایست با آمریکایی ها همکاری کنند و در غیر اینصورت نتیجه ای حاصل نمی شود و عملا آمریکاست که این ائتلاف را تشکیل داد. دولت اوباما و به ویژه شخص رئیس جمهور بهترین ائتلاف ممکن را در تاریخ بشریت و در محیطی مسالمت آمیز در اعمال تحریم علیه یک کشور، تشکیل داد. همه این اتفاقات توسط دولت اوباما رخ داد و همه می دانستند برای لغو تحریم ها و در حقیقت برای پیشروی (در گفتگوها) باید با آمریکا همکاری کنند.

گری سیک از دانشگاه کلمبیا، با تشکر از اینکه ما را در این بخش همراهی کردید.

باعث افتخار بود.

منبع: پی بی اس/ مترجم: طلا تسلیمی

انتشار اولیه: چهارشنبه 19 فروردین 1394 / انتشار مجدد: شنبه 29 فروردین 1394