فیزیکدانان اتمی گره مذاکرات را باز می‌کنند؟

دیپلماسی ایرانی: ارنست مونیز، وزیر انرژی ایالات متحده به همراه جان کری، وزیر خارجه در دور جدید مذاکرات هسته ای با ایران حضور دارد. قرار است مونیز با علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران بر سر مسائل فنی پرونده هسته ای مذاکره کند. اضافه شدن دو فیزیکدان هسته ای به میز مذاکره دیپلمات ها که هر دوی آنها در دهه 1970 میلادی در دانشگاه ام آی تی آمریکا مشغول تحقیق بر روی پروژه های فیزیک هسته ای بودند، جانی تازه به مذاکرات ژنو بخشیده و امیدها به حصول توافق هسته ای را جدی تر کرده است.

اما مونیز کیست؟ او در سال 1944 در فال ریور ماساچوست به دنیا آمد. پدر و مادر وی مهاجرین پرتغالی بودند که از جزایر سائو میگوئل در آزروس به آمریکا آمده بودند. مونیز تحصیلات متوسطه را در دبیرستان دارفی در فال ریور به اتمام رساند و در دبیرستان رئیس باشگاه ریاضی بود. او در سال 1962 از کالج بوستون با درجه ممتاز لیسانس فیزیک را اخذ کرد و در سال 1972 از دانشگاه استنفورد، در رشته فیزیک نظری مدرک دکترایش را کسب کرد. در سال 1973 به دانشگاه ام آی تی رفت و در سال های 1991 تا 1995 رئیس دپارتمان فیزیک بود و مدیر مرکز شتاب دهنده خطی بیتس بود و همچنین یکی از روسای شورای پژوهشی دانشگاه ام آی تی هم بوده است. مونیز در دانشگاه ام آی تی، استاد فیزیک و سیستم های مهندسی است. وی در این دانشگاه مرکز ابتکارات انرژی را راه اندازی کرده و به عنوان مدیر آزمایشگاه انرژی و محیط زیست، مسئول بررسی سیاست های مطالعاتی در زمینه آینده انرژی هسته ای، ذغال سنگ و چرخه سوخت هسته ای، گاز طبیعی و انرژی خورشیدی بوده است.

مونیز در سال های 1995 تا 1997، مدیر دفتر علم و تکنولوژی رئیس جمهور در دوران بیل کلینتون بود. سپس در سال های 1997 تا 2001 و اواخر دولت کلینتون معاون وزیر انرژی شد. در این سمت وی مسئول نظارت بر برنامه های علمی بود و یک بررسی جامع بر ذخایر سلاح های هسته ای را مدیریت کرد. در این زمان وی مذاکره کننده ویژه وزیر در رابطه با وضعیت مواد هسته ای با روسیه بود. مونیز در این سال ها نقش عمده ای در تعیین سیاست های انرژی داشت. وی در سال 1998 از نشت نزدیک به یک میلیون گالن مواد رادیواکتیو جلوگیری کرد و یک سال بعد توانست با اصلاح یک اشتباه 16 ساله در زمینه هزینه ها، نیم میلیارد دلار صرفه جویی کند.

در سال 2009 با شروع به فعالیت دولت باراک اوباما وی به عضویت شورای مشاوران علم و تکنولوژی دفتر اوباما منصوب شد. پس از استعفای استیون چو از وزارت انرژی، اوباما، مونیز را برای این سمت معرفی کرد و سنا در 16 می 2013 با 97 رای موافق و بدون رای مخالف صلاحیت وی را برای تصدی این پست تایید کرد.

مونیز حامی استفاده از انرژی هسته ای به جای سوخت های فسیلی است. بعد از حادثه نیروگاه هسته ای فوکوشیمای ژاپن در اوایل سال 2011، مونیز گفت این اشتباه است که این حادثه را به معنای پایان انرژی هسته ای بدانیم. مونیز در این باره می نویسد: «امنیت و هزینه باید در ساخت نیروگاه های بزرگ درنظر گرفته شود، چون آنها ارزان تر، امن تر و با کارایی بیشتری هستند. اگر هم اکنون کشور، تکنولوژی های جدید را اختراع نکند، آمریکایی ها در آینده افسوس خواهند خورد.» وی در ادامه می گوید: «واشینگتن باید یک طرح داشته باشد تا در این دهه تعدادی از تاسیسات راکتورها را بازسازی کند و همچنین باید از تکنولوژی های جدید حمایت شود.»