تشکیل شورای روابط بین‌الملل برای اولین بار در ایران

حسام الدین واعظ زاده، استاد روابط بین الملل دانشگاه تهران در بازدید از خبرگزاری ایسنا به مناسبت سی وششمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران با تشریح ابزار لازم برای حضور در عرصه بین المللی از تشکیل "شورای روابط بین الملل" برای اولین بار در جمهوری اسلامی ایران خبر داد.

به گزارش خبرنگار سیاسی خارجی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، دکتر حسام الدین واعظ زاده، دبیرکل شورای روابط بین الملل ایران با تاکید بر لزوم ایجاد نهادی غیر دولتی، متشکل از نخبگان و متخصصان حوزه سیاست خارجی و تجارت بین الملل و نبود آن از زمان پیروزی انقلاب اسلامی گفت: چنین نهادی می تواند یار و دستگیر دستگاه دیپلماسی کشور و همچنین فعالان بخش خصوصی و بازرگانی در فضای پرتلاطم و رقابت آمیز بین المللی باشد. این نهاد دارای نفوذ و حضور بین المللی خواهد بود.

وی افزود: اندیشکده ها و سازمان های مردم نهاد در همین راستا و در جهت تشریح مواضع کشورها، حمایت و دفاع از منافع ملی، در بسیاری از کشورها در راستای منافع ملی آنها فعالیت می کنند که می توان به شورای روابط خارجی آمریکا اشاره کرد که دارای یک پرستیژ منطقه ای و بین المللی است که حتی بسیاری از رییسان جمهور و وزیران خارجه کشورها از جمله ایران در این سازمان ها سخنرانی کرده و به نظر می رسد که این سخنرانی ها در راستای شفاف سازی مواضع ایران مثمرثمر بوده است.

این کارشناس روابط بین الملل ضمن اشاره به ماهیت این شورا و حضور متخصصین و افراد حرفه ای و با سابقه در روابط خارجی، افزود: این نهاد بخشی از بدنه دولت نیست اما در عین حال در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران و در جهت تقویت مواضع سیاسی ایران در سطح منطقه ای و بین المللی در ارتباط با همه دولتهایی که در کشورمان قوه مجریه را در دست می گیرند همکاری و تعامل دارد. این شورا همچنین آماده است از ظرفیت های مراکز علمی و پژوهشی کشور با گرایش های مختلف در راستای هم افزایی اتاق های فکر استفاده کند.

واعظ زاده با تاکید بر این که وزارت خارجه هم اکنون بار سنگین دیپلماسی کشور را در رویارویی با قدرت های بزرگ بر دوش گرفته است اظهار کرد: نیاز به این گونه نهادهای غیر دولتی احساس می شود که شکاف های موجود میان نظریه و عمل را از بین ببرند. بر همین اساس از حدود یک سال قبل جمعی از صاحب نظران و نخبگان و کارشناسان عالی کشور، مطالعات و اقداماتی را برای بنیان گذاری چنین نهادی برای اولین بار در کشور آغاز کردند.

واعظ زاده ادامه داد: شورای روابط خارجی ایران یک نهاد غیردولتی می باشد و در راستای اهداف مقدس جمهوری اسلامی و مورد حمایت نظام است. با توجه به تشابهات اسمی سایر سازمان های موجود نام آن "شورای روابط بین الملل ایران" گذاشته شده است که در مراحل اجرایی شدن فعالیت ها و مراحل نهایی امور رسمی قرار دارد.

دبیرکل شورای روابط بین الملل افزود: از جمله اهداف این شورا را می توان به ایجاد یک شورای کارشناسی مستقل، غیردولتی و غیرانتفاعی اشاره کرد که به دنبال ایجاد درک مشترک، تفاهم، هم اندیشی و امکان طرح منصفانه نظرات مختلف در محیط آرام و به دور از جناح بندی های سیاسی است. همچنین از وظایف کلی این شورا، می توان به تبادل نظر با متخصصان به منظور ارائه راه حل و مشاوره برای مهم ترین مسائل کشور، شناسایی فرصت های دوجانبه و چندجانبه بین المللی، ارائه حمایت فکری و مشاوره ای به فعالان بخش خصوصی و دولتی، اتاق فکر و پشتیبان عرضه تئوریک روابط و سیاست خارجی، ارائه اطلاعات به روز و تجزیه و تحلیل آن ها اشاره کرد.

وی تاکید کرد: این شورا هیچ گونه فعالیت سیاسی و جناحی نداشته و از این گونه حرکات دوری می کند زیرا عرصه روابط بین الملل بسیار حساس بوده و جایی برای اینگونه کارها نیست. در عین حال، گوش شنوایی برای شنیدن همه نگاهها و نظرات داخل نظام می باشد و از آنها استفاده می کند. زیرا تنها در اینصورت است که می تواند پرتوان و با اعتماد به نفس، با زبان روز ارزشهای انقلاب اسلامی و منافع ملی کشور را برای جهانیان و ملتها تشریح نماید و ضمن دفاع از آنها به پاسخگویی به ابهامات و تهمت های ناروا به ملت بزرگ ایران، آنها را با گفتمان عدالتخواهانه و منطق محور کشورمان بیشتر آشنا سازد.

واعظ زاده تصریح کرد: نهادهای داخل نظام بویژه وزارت امور خارجه باید با این نهادها تعامل مستمر و مداوم داشته باشند و خود را بی نیاز از آن ها ندانند. این توانایی در دوره 36 سال حیات جمهوری اسلامی ایران به وجود آمده و باید از میوه آن به طور سیستماتیک و شبکه ای استفاده شود.

وی با بیان این که عرصه روابط بین الملل یکی از عرصه های پیچیده است، گفت: ایران همواره دیدگاه جهانی و بین المللی داشته است و این دیدگاه ناشی از سبقه تاریخی و تمدنی چند هزارساله ایران از جمله نقش بی بدلیش در رونق و گسترش تمدن اسلامی به شرق عالم اسلام و جهان غیر عرب بوده است. ما پس از انقلاب اسلامی به عرصه روابط خارجی توجه خاصی داشته ایم اما به دلیل پیچیدگی های این عرصه آن طور که باید و شاید نتوانستیم از فرصت ها و ظرفیت های داخلی و خارجی بطور مستمر استفاده کنیم. وقفه هایی که بعضا مانع حضور بین المللی ایران می شود باید به فرصت تبدیل شوند.

این متخصص روابط بین الملل در بخش دیگری از اظهاراتش ادامه داد: در دو دهه اول انقلاب عمده نگاه ما به جهان سیاسی و فرهنگی بود و روابط خود را با جهان بر این اولویت ها قرار داده بودیم. به تدریج در دهه سوم انقلاب که صنایع سنگین ما رو به پیشرفت گذاشت توانستیم در کنار فروش نفت به برخی کشورهای همسایه و سایر کشورهای دوست این کالاها را صادر کنیم و به واسطه آن نفوذ پایدارتری در ابعاد فرهنگی و سیاسی نیز پیدا کنیم. ما امروز به سرعت به سوی صنعتی شدن در حرکتیم لذا باید در کنار آن، برای استفاده بهینه از فرصت های موجود منطقه ای و بین المللی، ضمن بهادادن به عالمان و متخصصین علوم انسانی در راستای بومی کردن و کاربردی کردن علوم انسانی تلاش نظری و عملی نماییم. عرصه روابط خارجی فقط سیاست و فرهنگ نیست. ما باید به دنبال این باشیم که کالاهای غیرنفتی برای صادرات تولید کنیم. ورود به عرصه روابط خارجی و تجارت بین الملل می تواند اندوخته ثروت ملی و غرور ملی را افزایش دهد و این ورود به ویژه عامل و انگیزه ای باشد برای به حرکت انداختن چرخ توسعه و ارتقای تولیدات داخلی غیرنفتی و صادراتی.

عضو هیات موسس شورای روابط بین الملل ایران افزود: ما در دوره ای از زمان قرار داریم که تحولات جهانی ضمن پیچیدگی از سرعت و شتاب فوق العاده ای برخوردار شده است. بر این اساس، کشوری که نتواند در بازارهای جهانی وارد شود نمی تواند فرهنگ و ارزش های خود را به درستی به جهانیان معرفی کند. به عبارت دیگر برای زنده نگه داشتن فرهنگ ایران زمین در تمام نقاط جهان باید بتوانیم سوغات و کالاهای اصیل ایرانی را با برند و کیفیت بالایی تولید کنیم و در دسترس ملت ها قرار دهیم. اینجاست که علم، تولید، صادرات و روابط بین الملل با هم گره می خورد. ما باید بتوانیم تجارت بین الملل و بازارهای جهانی را خوب بشناسیم تا بتوانیم هم آگاهانه برنامه ریزی کنیم و هم مطابق نیازهای جهان، کالاهای خود را صادر کنیم. حضور پایدار و موثر ایران در صحنه های بین المللی می تواند با حضور و حمایت از بخش خصوصی و کار آفرینان در بازارهای رقابتی جهان تقویت شود.

وی افزود: ما نیاز داریم در عرصه روابط بین الملل در دو حوزه فعالیت چشمگیرتری داشته باشیم که این دو حوزه فراهم آوردن حضور نیروی انسانی ماهر و متخصص و تولیدات صنعتی و اقتصادی است. در این صورت است که می توانیم فرهنگ و غرور ملی خود را در جهان و میان ملت ها زنده نگه داریم و آن ها را به احترام و تکریم وا داریم. ایران از دیرباز به علت پیشینه تاریخی، نگاه جهان گرایی داشته و همیشه زمانی که توانسته منابع قدرت خود را بشناسد در این حوزه تاثیرگذار بوده است. باید توجه داشت که عرصه تصمیم گیری و تعیین سیاست ها و نیز اجرای سیاست خارجی پروسه پیچیده ای دارد و هر چه سیاست خارجی به زندگی مردم ارتباط داشته باشد و مردم نگاه بین المللی و جهانی داشته باشند وظیفه نهادهای سیاستگذار در این حوزه بیش تر و سخت می شود به ویژه برای دستگاه دیپلماسی کشور یعنی وزارت امور خارجه.

وی با تاکید بر لزوم برخورداری از جهان شناسی از سوی هر کشوری گفت: ایران اگرچه همواره دارای دیدگاه جهانی و بین المللی است اما در زمینه جهان شناسی چندان خوب عمل نکرده است و از این بابت دچار ضرر شده ایم.

واعظ زاده اضافه کرد: ما باید از یک سو جهان شناسی داشته باشیم و از سوی دیگر به دنبال تولید باشیم و در عرصه تعامل پایدار با جهان باید بر سه عنصر تولید فاخر داخلی، صادارات و عزت درعرصه بین المللی را مد نظر قرار دهیم. در همین زمینه باید در حوزه تولید داخلی تحول ایجاد کنیم، این در راستای اقتصاد مقاومتی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری است.

وی افزود: تا زمانی که اقتصاد و بازرگانی ما وارد عرصه بین الملل نشود کارآفرینان ما ارزش کار خود را به خوبی درنمی یابند و ما نمی توانیم تولیدات فاخر و مطابق با استانداردهای جهانی ارائه دهیم. باید جهان و بازارهای جهانی را بشناسیم. وقتی در بازارهای جهانی می توانیم حرفی برای گفتن داشته باشیم که علاوه بر صدور نفت، مواد غیرنفتی صادر کنیم و قطعا در این صورت در عرصه بین المللی می توانیم در حوزه سیاست خارجی بهتر عمل کنیم.

این استاد روابط بین الملل تاکید کرد: باید بتوانیم از ظرفیت های فرهنگی و اقتصادی و سیاسی به طور همزمان در عرصه بین المللی استفاده نماییم زیرا در این صورت است که قطع روابط اقتصادی و تحریم ها علیه ملت ایران برای قدرتها هزینه آورتر می شود.

واعظ زاده هم چنین با اشاره به روند مذاکرات ایران و 1+5 خاطرنشان کرد: ما در روزهای حساس و سرنوشت سازی درباره برنامه هسته ای ایران قرار داریم. دستگاه دیپلماسی با تمام توان و ظرفیت با بهترین کارشناسان در این باره فعالیت می کنند. اما این وزارت خانه وارد یک کارزار کاملا پیچیده شده است و به نظر می رسد به علت پیچیدگی های موجود نیاز است دستگاه دیپلماسی کشور به طور سیستماتیک از خیل عظیم نخبگان کشور استفاده بیش تری کند. این وظیفه و ماموریت "شورای روابط بین الملل" است که بتواند به عنوان یک نهاد غیردولتی مشارکت فعال صاحبنظران و متخصصین کشور را برای تولید فکر در کنار هم فراهم کند و با ارائه راهکارها و راهبردهای کوتاه مدت و بلند مدت بتواند دستاوردهای فکری، علمی، نظری و کارشناسی را در اختیار نظام و همه دولت های وقت جمهوری اسلامی ایران قرار دهد.