آنچه بر عراق تا به امروز گذشت

دیپلماسی ایرانی: عراق خود را برای برگزاری انتخابات پارلمانی در 30 آوریل مهیا می کند.در شرایطی که موج خشونت در این کشور همچنان سیر صعودی خود را طی می کند، مردم و دولت عراق خود را برای برگزاری انتخاباتی مهیا می کنند که به نظر بسیاری از کارشناسان و تحلیل گران منطقه ای ، نتیجه آن از همین امروز مشخص است. به نظر می رسد که نوری مالکی نخست وزیر فعلی عراق این شانس را دارد که برای سومین بار پیاپی بر کرسی تکیه بزند که از زمان سقوط صدام حسین تا به امروز هیچ گاه با آرامش کامل دست به دست نشده است. هنوز خاطره برگزاری انتخابات سراسری در عراق در سال 2009 میلادی و نه ماه تعلل احزاب سیاسی برای تشکیل دولت در این کشور از اذهان مردم پاک نشده است. اهل تسنن که در زمان حکومت صدام حسین از سال 1979 تا 2003 همواره در راس قدرت در عراق بودند، همچنان خود را محرومان از قدرت می دانند و این در حالی است که سرنوشت پست ریاست جمهوری که پیش از این در اختیار کردها و شخص جلال طالبانی بود هم در هاله ای از ابهام قرار دارد. بی بی سی در روزشماری  تاریخی که سایت دیپلماسی ایرانی آن را ترجمه کرده است نگاهی کوتاه و گذرا به تحولات عراق از زمان امپراطوری عثمانی تا به امروز انداخته است :

وقایع کلیدی:

1918-1534: این منطقه قسمتی از امپراطوری عثمانی بود.

1918-1914: جنگ جهانی اول.

1917: تصرف بغداد توسط بریتانیا.

1920: بریتانیا با موافقت مجمع ملل دولت عراق را ایجاد کرد.

1920: انقلاب بزرگ عراق- شورش علیه حکمرانی بریتانیایی ها.

1921: فیصل پسر حسین ابن علی ملقب به شریف مکی به عنوان اولین پادشاه عراق تاجگذاری کرد.

1932: عراق به یک کشور مستقل تبدیل شد.

1945-1939: جنگ جهانی دوم. بریتانیا مجددا عراق را اشغال کرد.

1958: نظام سلطنتی در یک کودتای نظامی به رهبری سرتیپ عبد الکریم قاسم و ژنرال عبد السلام محمد عارف سرنگون شد. عراق تبدیل به یک نظام جمهوری شد.

1963: نخست وزیر قاسم در یک کودتا به رهبری حزب سوسیالیست بعث عرب سرنگون و عارق رئیس جمهور شد.

1963: دولت بعثی توسط عارف و گروهی از افسران سرنگون شد.

1966: پس از اینکه عارف در یک سانحه هلیکوپتر در 13 آوریل کشته شد، بردار بزرگتر وی، ژنرال عبد الرحمن محمد عارف به عنوان جانشین وی به سمت ریاست جمهوری منصوب شد.

1968: یک کودتا به رهبری بعثی ها عارف را سرنگون کرد. شورای فرماندهی انقلاب به ریاست ژنرال احمد حسن البکر به عنوان رئیس شورا و رئیس جمهور کشور قدرت را در دست گرفت.

ملی شدن نفت

1972: عراق شرکت نفت عراق را ملی اعلام کرد.

1974: عراق استقلال محدودی به نواحی کردنشین می دهد.

1979: صدام حسین به عنوان رئیس جمهور جانشین حسن البکر می شود.

1980: حزب الدعوه که حامی ایران است مسئولیت حمله به طارق عزیز، معاون نخست وزیر در دانشگاه مستنصریه بغداد را بر عهده می گیرد.

جنگ ایران و عراق

1988-1980: جنگ ایران و عراق.

ژوئن 1981: حمله اسرائیلی ها به یک مرکز تحقیقات هسته ای نزدیک بغداد.

حمله شیمیایی به کردها

مارس 1988: عراق با حمله به وسیله گازهای سمی به شهر کردنشین حلبچه هزاران نفر را قتل عام کرد.

تجاوز عراق به کویت

1990: عراق با تجاوز به عراق آغازگر جنگی شد که به جنگ خلیج [فارس] معروف شد. در فوریه 1991 یک کمپین نظامی گسترده به رهبری امریکا عراق را وادار به عقب نشینی کرد.

آوریل 1991: عراق مشمول برنامه بازرسی تلسحاتی شد.

شورش

اواسط مارس/اوایل آوریل 1991: کردهای جنوب و شیعیان شمال با توجه به شکست عراق در کویت شورش کردند که سرکوب وحشیانه ای را در پی داشت.

آوریل 1991: سازمان ملل برای حفاظت از کردها با ایجاد منطقه امن در شمال این کشور موافقت کرد. عراق موظف شد که به تمام فعالیت های نظامی خود در این منطقه پایان دهد.

آگوست 1992: ایجاد منطقه پرواز ممنوع در جنوب عراق.

ژوئن 1993: نیروهای امریکایی در تلافی سوء قصد به رئیس جمهور جرج بوش در کویت به دفتر مرکزی اطلاعات عراق در بغداد حمله موشکی کردند.

نفت در برابر غذا

آوریل 1995: قطعنامه 986 شورای امنیت سازمان ملل اجازه داد که صادرات جزئی نفت عراق برای خرید غذا و دارو ادامه داشته باشد. (برنامه نفت در برابر غذا)

اکتبر 1995: صدام حسین رفراندومی را برنده شد که به وی این اجازه را می دهد که برای یک دور هفت ساله دیگر رئیس جمهور باقی بماند.

آگوست 1996: پس از درخواست کمک از سوی حزب دموکراتیک کردستان، نیروهای عراقی منطقه پرواز ممنوع در شمال این کشور ایجاد و اربیل را تصرف کردند.

سپتامبر 1996 : ایالات متحده محدود منطقه پرواز ممنوع را تا جنوب بغداد گسترش داد.

اکتبر 1998: عراق به همکاری خود با کمیته ویژه سازمان ملل برای نظارت بر امحای تسلیحات کشتار جمعی این کشور پایان داد.

عملیات روباه صحرا

دسامبر 1998: ایالات متحده و بریتانیا پس از اینکه کارکنان سازمان ملل بغداد را ترک کردند، عملیات بمبارانی تحت عنوان "عملیات روباه صحرا" را برای تخریب برنامه تسلیحات بیولوژیکی، هسته ای و شیمیایی صدام انجام دادند.

فوریه 1999: آیت الله العظمی سید محمد صادق الصدر رهبر معنوی شیعیان در نجف ترور شد.

دسامبر 1999: قطعنامه 1284 شورای امنیت سازمان ملل کمیسیون نظارت، راستی آزمایی و بازرسی سازمان ملل را برای جایگزین کردن آن با کمیته ویژه این سازمان جهت نظارت بر امحای تسلیحات کشتار جمعی در عراق را ایجاد کرد. عراق این قطعنامه را نپذیرفت.

فوریه 2011: امریکا و انگلیس به منطور تلاش برای ناتوان ساختن شبکه دفاع هوایی عراق بمباران هایی را انجام دادند. این بمباران ها حمایت بین المللی اندکی را به دست آورد.

بازگشت بازرسان تسلیحاتی

سپتامبر 2002: جرج دبلیو بوش، رئیس  جمهور امریکا در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل به رهبران دنیا گفت که با خطر جدی عراق مقابله کنند و یا زمانی که امریکا اقدامی انجام داد کنار باسیتند. در همین ماه، تونی بلر تخست وزیر بریتانیا پرونده خطرناکی را درباره توانایی نظامی عراق منتشر کرد.

نوامبر 2002: بازرسان تسلیحاتی سازمان ملل به پشتوانه قطعنامه سازمان ملل که عراق را به عواقبی جدی تهدید کرده بود به این کشور بازگشتند.

مارس 203: هانس بلیکس، رئیس بازرسان گزارش داد که عراق همکاری خود را افزایش داده است اما گفت که بازرسان برای راستی آزمایی عراق به زمان بیشتری نیاز دارند.

سقوط صدام

مارس 2003: فرستاده بریتانیا در سازمان ملل گفت که فرایند دیپلماتیک در عراق به پایان رسیده است؛ بازرسان تسلیحاتی این کشور را ترک کردند؛ جرج بوش به صدام وپسرانش 48 ساعت مهلت داد تا عراق را ترک کنند و یا آماده جنگ شوند.

مارس 2003: تهاجم نیروهای خارجی به رهبری امریکا دولت صدام حسین را سرنگون کرد و سرآغازی بود برای سالها درگیری های خشونت آمیز گروه های مختلف بر سر قدرت.

جولای 2003: شورای حکومتی که توسط امریکا منصوب شدند برای اولین بار تشکیل جلسه داد. فرمانده نیروهای نطامی امریکا می گوید که نیروهایش با سبک جنگ چریکی اما با شدت کمتری روبرو هستند.

عدی و قصی فرزندان صدام در یک درگیری مسلحانه در شهر موصل کشته شدند.

تشدید ناآرامی ها

آگوست 2003- حمله انتحاری به دفتر مرکزی سازمان ملل در بغداد باعث کشته شدن سرجیو ویرا دو ملو، فرستاده نماینده این سازمان شد.

همچنین انفجار یک خودرو در نجف باعث مرگ 125 نفر از جمله آیت الله محمد باقر حکیم شد.

14 دسامبر 2003: دستگیری صدام حسین در تکریت.

مارس 2004: بمبگذاران انتحاری با حمله به حاضران در مراسم شیعیان در کربلا و بغداد 140 نفر را به کام مرگ فرستادند.

آوریل-می 2004: نیروهای وفادار به مقتدی صدر به نیروهای ائتلاف پیوستند.

بنابر گزارش ها صدها نفر در درگیری های که در جریان محاصره یک ماهه شهر فلوجه توسط امریکا صورت گرفت کشته شدند.

افشای تصاویری از بد رفتاری نیروهای امریکایی با زندانیان عراقی.

حق حاکمیت و انتخابات

ژوئن 2004: امریکا به حاکمیت دولت موقت به نخست وزیری ایاد علاوی کمک می کند.

آگوست 2004: وقوع درگیری میان نیروهای وفادار به مقتدی صدر و نیروهای امریکایی در نجف.

نوامبر 2004: حمله گسترده به شورشیان در فلوجه به رهبری نیروهای امریکایی.

30 ژانویه 2005: حدود 8 میلیون نفر در انتخابات شورای ملی انتقالی شرکت کردند.

28 فوریه 2005: دست کم 114 نفر در انفجار خودرو در جنوب بغداد کشته شدند. این حادثه بدترین اتفاق از زمان حمله نیروهای امریکایی به عراق بود.

آوریل 2005: پارلمان عراق در حالی که درگیری ها در حال گسترش یافتن است، جلال طالبانی رهبر کردها را به عنوان رئیس جمهور انتخاب می کند. همچنین ابراهیم جعفری شیعه به عنوان نخست وزیر معرفی شد.

می 2005: افزایش بمبگذاری در خودروها، انفجارهای انتحاری و تیراندازی: وزرای عراقی میزان کشته های غیرنظامی این اتفاقات را 672 نفر در ماه می اعلام کردند که نسبت به ماه آوریل 364 نفر افزایش یافته است.

ژوئن 2005: مسعود بارزانی به عنوان رئیس اقلیم کردستان عراق سوگند یاد کرد.

آگوست 2005: پیش نویس قانون اساسی توسط مذاکره کنندگان شیعه و کرد مورد قبول واقع شد اما نمایندگان سنی ها آن را نپذیرفتند.

اکتبر 2005: رای دهندگان با قانون اساسی جدید که هدف آن تشکیل دموکراسی فدرال اسلامی است، موافقت کردند.

دسامبر 2005: عراقی ها برای اولین بار از زمان تهاجم امریکایی ها به این کشور برای انتخابات دولت و پارلمان به پای صندوق رای رفتند.

خشونت های فرقه ای

فوریه 2006: حمله یک خودروی بمبگذاری شده به یکی از اماکن مقدس شیعیان در سامره موجب آغاز موج تازه ای از خشونت های فرقه ای شد که طی آن صدها نفر از مردم کشته شدند.

22 آوریل 2006: جلال طالبانی که به تازگی و مجددا به عنوان رئیس جمهور انتخاب شده است از نوری مالکی درخواست کرد که با تشکیل دولت جدید به ماهها درگیری و کشتار پایان دهد.

می و ژوئن 2006: سازمان ملل اعلام کرد که به صورت میانگین روزانه بیش از 100 عراقی در درگیری ها کشته شدند.

7 ژوئن 2006: ابو مصعب الضرقاوی، رهبر القاعده عراق طی یک حمله هوایی کشته شد.

نوامبر 2006: عراق و سوریه پس از قریب به 25 سال روابط دیپلماتیک خود را از سر گرفتند.

بیش از 200 نفر در انفجار یک خودروی بمبگذاری شده در شهرک صدر، مهمترین منطقه شیعه نشین بغداد کشته شدند.

اعدام صدام

دسامبر 2006: صدام حسین به جرم اقدام علیه بشریت اعدام شد.

ژانویه 2007: جرج بوش، رئیس جمهور امریکا استراتژی جدید عراق را اعلام کرد؛ هزاران نیروی دیگری امریکا برای تضمین امنیت عازم بغداد می شوند.

سازمان ملل می گوید بیش از 34 هزار غیرنظامی در درگیری ها خشونت آمیز سال 2006 در عراق کشته شده اند.

فوریه 2007: انفجار بمب در بازار صدریه بغداد بیش از 130 کشته بر جای می گذارد.

مارس 2007: شورشیان سه کامیون حاوی گاز سمی کلر را در فلوجه و رمادی منفجر کردند که صد ها نفر را زخمی کرد.

آگوست 2007: در خونین بار ترین حمله از تهاجم سال 2003 و طی انفجار کامیون و خودرو در دو روستای کردهای یزیدی دست کم 250 نفر کشته شدند.

رهبران شیعه و کرد برای حمایت از دولت نخست وزیر مالکی اتحادی را تشکیل دادند اما موفق نشدند که رهبران سنی را به این اتحاد بیاورند.

تیراندازی بلک واتر، حملات ترکیه

سپتامبر 2007: پس از اینکه گفته شد تیراندازی نیروهای امنیتی بلک واتر موجب کشته شدن 17 غیرنظامی شد، جنجال زیادی بر سر پیمانکاران امنیتی خصوصی به وقوع پیوست.

اکتبر 2007: کاهش تعداد مرگ نظامیان و غیرنظامیان و همین طور کاهش میزان حملات موشکی.

دسامبر 2007: نیروهای بریتانیایی امنیتی استان بصره را به نیروهای عراقی واگذار کردند و به 5 سال کنترل جنوب عراق توسط بریتانیایی ها پایان دادند.

ژانویه 2008: پارلمان قانونی را تصویب کرد که به مقامات پیشین دولت صدام حسین از حزب بعث اجازه می داد که به زندگی عمومی بازگردد.

مارس 2008: بازدید محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران از عراق.

نوری مالکی دستور سرکوب شبه نظامیان را در بصره صادر کرد که جرقه جنگ با نیروهای جیش المهدی وابسته به مقتدی صدر را ایجاد کرد. صد ها نفر در این درگیریها کشته شدند.

سپتامبر 2008: نیروهای امریکایی کنترل استان غربی الانبار را به دولت عراق واگذار کردند. این نخستین استان سنی نشین بود که در اختیار دولتی به رهبری شیعیان قرار می گرفت.

پارلمان عراق قانون انتخابات استانی را تصویب کرد.

توافق بر سر پیمان امنیتی

نوامبر 2008: پارلمان عراق با توافقنامه امنیتی با ایالات متحده که بر طبق آن تمام سربازان امریکایی تا انتهای سال 2011 این کشور را ترک می کنند موافقت کرد.

ژانویه 2009: عراق کنترل منطقه سبز بغداد را در دست گرفت. مالکی این اقدام را "روز حاکمیت عراق" نامید.

مارس 2009: باراک اوباما عقب نشینی اکثر نیروهای امریکایی از عراق را تا پایان آگوست 2010 اعلام کرد. اکنون بیش از 50 هزار نفر از 142 هزار نیروهای امریکایی برای مشاوره به نیروهای عراقی و حفاظت از منافه امریکا در عراق باقی می مانند و تا پایان سال 2011 این کشور را ترک می کنند.

ژوئن 2009: سربازان امریکایی 6 سال پس از تهاجم به عراق از شهرهای این کشور خارج شدند و به صورت رسمی وظایف امنیتی را به نیروهای عراقی واگذار کردند.

گروه بندی های سیاسی جدید

جولای 2009: نیروهای جدید مخالفان در انتخابات پارلمانی کردستان دستاوردهای مهمی داشتند اما اتحاد حزب حاکم یعنی حزب دمکراتیک کردستان و اتحاد میهنی کردستان توانست بار دیگر اکثریت را به دست آورد. مسعود بارزانی از حزب دمکراتیک کردستان بار دیگر به عنوان رئیس اقلیم انتخاب شد.

اکتبر 2009: در خونبارترین حمله از آوریل 2007 به بعد، انفجار دو خودرو در منطقه سبز بغداد دست کم 155 کشته بر جای گذاشت.

دسامبر 2009: دولت اسلامی عراق که به القاعده وابسته است مسئولیت دو بمبگذاری انتحاری در بغداد که 127 کشته برجای گذاشت و همچنین حمله ماه آگوست و اکتبر که کشتار 240 نفر را در پی داشت بر عهده گرفت .

شعله ور شدن تنش با تهران بر سر میادین نفتی.

‍ژانویه 2010: جنجال بر سر عدم اعطای مجوز به کاندیداهایی که گفته می شد با حزب بعث در ارتباط هستند برای انتخابات ماه مارس پارلمان. با این وجود این ممنوعیت با رای دادگاهی برطرف شد، هر چند که زمان تبلیغات برای آنها دچار وقفه شد.

علی حسن المجید ملقب به "شیمیایی"، یکی از شخصیت های کلیدی دولت صدام اعدام شد.

انتخابات فراگیر

مارس 2010: انتخابات پارلمان.

آگوست 2010: هفت سال بعد از حمله آمریکا، آخرین تیپ رزمی ایالات متحده این کشور را ترک کرد.

سپتامبر 2010: احیای روابط دیپلماتیک عراق و سوریه یک سال پس از قطع آن.

اکتبر 2010: شبه نظامیان کلیسایی در بغداد را به تصرف خود درآوردند. در این حادثه 52 نفر کشته شدند.

نوامبر/دسامبر 2010: پارلمان پس از یک وقفه طولانی مجددا تشکیل جلسه داد وجلال طالبانی را به عنوان رئیس جمهور و نوری المالکی را به عنوان نخست وزیر مجددا منصوب کرد. دولت جدید تمام گروه های اصلی را در بر گرفت.

ژانویه 2011: مقتدی صدر پس از چهار سال از ایران به عراق بازگشت.

فوریه 2011: ادامه صادرات نفت از کردستان عراق با وجود ادامه چالش ها با دولت مرکزی بر سر قرارداد با شرکت های خارجی.

آوریل 2011: دولت اعلام کرد که کمپ اشرف را تعطیل خواهد کرد.

آگوست 2011: افزایش خشونت. انجام بیش از 40 حمله در یک روز در سراسر کشور.

خروج امریکایی ها

دسامبر 2011: ایالات متحده خروج نیروهایش را تکمیل کرد.

وحدت دولت دچار بی نظمی شد. صدور حکم بازداشت برای طارق الهاشمی، معاون رئیس جمهور و یکی از رهبران سیاسی سنی ها. جناح سنی کابینه و پارلمان را بایکوت کردند.

2012: بمب گذاری و حملات مسلحانه در سال جدید مناطق شیعیان را هدف قرار داده است و ترس از درگیری فرقه ای تازه ای را ایجاد کرده است. نزدیک به 200 نفر در ژانویه، بیش از 160 نفر در ژوئن، 113 نفر تنها در یک روز از ماه جولای، بیش از 70 نفر در ماه آگوست، حدود 62 نفر در حملات گسترده در ماه سپتامبر و دست کم 35 نفر قبل و در خلال ماه محرم، ماه عزاداری شیعیان که مصادف با نوامبر است کشته شدند.

مارس 2012: قوانین سختگیرانه امنیتی به مناسبت برگزاری نشست اتحادیه عرب در بغداد. این اولین نشست در این ابعاد است که پس از سقوط صدام حسین در عراق برگزار می شود. موجی از حملات پیش از این نشست صدها نفر از مردم عادی را به کام مرگ کشاند.

آوریل 2012: تعلیق صادرات از کردستان عراق به دلیل اختلاف با دولت مرکزی بر سر قرارداد با شرکت های خارجی.

سپتامبر 2013: طارق الهاشمی، معاون فراری رئیس جمهور عراق به اتهام قتل به اعدام با طناب دار محکوم شد. وی پس از این حکم به ترکیه پناهنده شد.

نوامبر 2012: عراق به دلیل نگرانی از فساد در میان دولتمردان این کشور خرید 4.2 میلیارد دلاری سلاح از روسیه را لغو  کرد. این خرید در ماه اکتبر به امضا رسید می توانست روسیه را پس از امریکا به دومین تامین کننده تجهیزات نظامی عراق تبدیل کند. مسکو اصلی ترین تامین کننده تسلیحات صدام حسین بود.

تشدید خشونت ها

دسامبر 2012: جلال طالبانی دچار عارضه سکته شد. وی در آلمان تحت مداوا قرار گرفت و نشانه هایی از پیشرفت در وی مشاهده شد.

سنی ها ظرف چند ماه اخیر به دلیل آنچه به حاشیه راندن آنها از سوی دولت شیعی می نامیدند تظاهرات وسیعی را در سرتاسر کشور برگزار کردند.

آوریل 2013: نیروهای نظامی یک پایگاه اعتراضی سنی های ضد دولت را در حویجه نزدیک کرکوک مورد حمله قرار دادند که طی آن 50 نفر کشته شدند و دامنه این درگیری ها به شهرهای دیگر کشیده شد.

ناآرامی گسترش پیدا کرد در حدی که این خشونت با سال 2008 قابل مقایسه است. در ماه جولای کشور را می توان به عنوان یک منطقه جنگی بین فرقه های گوناگون توصیف کرد.

جولای 2013: دست کم 500 زندانی از جمله اعضای ارشد القاعده از زندان های تاجی و ابوغریب گریختند.

انتخابات پارلمانی منطقه ای در کردستان عراق پیروزی آسانی را برای حزب دمکراتیک به همراه داشت.

وقوع یک سری انفجار در اربیل، مرکز کردستان عراق. القاعده وابسته به دولت اسلامی عراق می گوید که این اقدام پاسخی است به اتهام حمایت کردهای عراق از کردهای سوریه برای مبارزه علیه جهادی ها در سوریه است.

اکتبر 2013: مقرر شد انتخابات پارلمانی در آوریل 2014 برگزار شود.

دولت می گوید که اکتبر با 900 کشته خونبارترین ماه از آوریل سال 2008 تاکنون بوده است. سازمان ملل تحمین زده است که تا پایان سال نزدیک به 7157 غیرنظامی کشته شده اند؛ افزایشی دراماتیک نسبت به 3238 نفر سال گذشته.

دسامبر 2013: دست کم 35 مشته در بمبگذاری دوگانه در کلیساهای بغداد در روز کریسمس.

ژانویه 2014: مبارزان حامی القاعده از دولت اسلامی عراق و شام پس از ماه ها خشونت توانستند در شهرهای فلوجه و رمادی از استان الانبار، اصلی ترین استان سنی ها نفوذ کنند. نیروهای دولتی توانستند رمادی را بازپس بگیرند اما در فلوجه با مقاومت سنگین نیروهای القاعده مواجه شدند.