سیاست خارجی کف خیابانی

دیپلماسی ایرانی: سیاست خارجی صحنه ای به غایت پیچیده است با منافع متضاد طرفه ای درگیر در صحنه بین المللی و منطقه ای. این پیچیدگی ایجاب می نماید که 1- وزارت امور خارجه متولی اجرای سیاست خارجی باشد که طبق قانون اساسی کشور دستگاه عامل سیاست خارجی تلقی می شود با همه ابزار، اختیارات، مسئولیت ها و وظایفش، 2- بستری نخبگی پیدا کند و از عوام زدگی و ساده انگاری دوری گزیند و 3- به نظرات کارشناسی از سوی مدیریت کلان کشور بهای بیشتری داده شود و در محافل علمی و مطالعاتی در کوره نظریه پردازی قرار گیرد تا راه حل مشکلات خارجی کشور به درستی شناسایی و درمان شود.

سیاست خارجی مبتی بر تعامل سازنده با جهان با نظریه «دولت توسعه‏گرا» همخوانی دارد که دولت در عرصه سیاست خارجی راهبردها، سیاست ها، روش ها و تلاش های خود را برای ایجاد زمینه و انگیزه نیروهای موثر خارجی برای رشد و توسعه اقتصادی کشور مهیا ساخته و فضا را برای اقتصادی شدن سیاست خارجی یعنی تعامل با جهان، جذب منابع مادی و معنوی یعنی فن آوری و آموزش نیروی انسانی از روابط بین المللی خود فراهم نماید. در این صورت به دلیل آنکه تمامی راهبردهای خارجی به مقوله توسعه کشور ختم می شود سیاست خارجی توسعه گرا که حاصل تلاش ملی و پل ارتباطی بین تلاش داخلی حاصل از بسیج ملی برای نیل به اهداف توسعه و صحنه بین المللی است شکل بگیرد.

به طور مثال اگر در فضای منطقه ای کنونی طیف اهداف گوناگون ایدئولوژیک، تولید قدرت، ایجاد ارزش و تلاش برای دستیابی به برتری نرم افزاری، اهداف اقتصادی و توسعه ای و تلاش برای دستیابی به برتری سخت افزاری را در محور X ها و واکنش های احتمالی ناشی از اجرای سیاست خارجی و تلاش در جهت دستیابی به اهداف ترسیم شده در سیاست خارجی و میزان تولید انگیزه های تقابلی و هم سوئی را در محور Y ها به صورت منفی و مثبت نشان دهیم به گونه ای که در محور Yها یک سوی آن تقابل و سوی دیگرش همسویی منطقه ای تقسیم بندی شود، در آنصورت میتوان به ترسیم منحنی انتخابهای گوناگون و تغییرات آنها دست زد. در اینصورت انتخابهای گوناگون مسیرهای مختلفی را جلوی پای طراحان سیاست خارجی میگذارد و در نتیجه هر راه ابزارو لوازم خود را طلب می کند.

اما مهمتر از تعدد راه و ابزارهای طی آن اثرات منطقه ائی و جهانی هر مسیری است. یعنی درگذار از مرحله فعلی و حرکت به سمت چشم انداز ترسیمی در اسناد بالا دستی سیاست خارجی و تاکید بر روی هر یک از اهداف مذکور محدود به جغرافیای منطقه ای نخواهد ماند. و بالعکس متغیرهای فرامنطقه ای بر تحولات سیاست خارجی و مناسبات ایران اثر گذار خواهند بود. لذا با در نظرگرفتن مهمترین بازیگران ومتغیرهای موثر در رویکردهای جمهوری اسلامی، تقابل و همسویی قدرتهای رقیب منطقه ائی وابسته و فرامنطقه ائی دارای منافع در درون جغرافیای سیاسی منطقه با جمهوری اسلامی ایران دارای اهمیت بوده و باید بعنوان یک عامل مهم در معادلات امنیت و توسعه منطقه در نظر گرفته شود.

با توجه به این عوامل ورود در فضای تحلیلی سیاست خارجی می طلبد که راهبردهای دراز مدت تر که میزان تصمیم گیری های مرحله ای، برداشتهای شخصی و سلیقه ای و تغییرات سریع اهداف سیاست خارجی را به صفر نزدیک کند و در عوض چنین راهبردهائی حاصل تعامل با محیط پیرامونی می باشد که باعث کاهش مشکلات سیاسی، اقتصادی و امنیتی بشود. عدم شناخت کافی از محیط سیاسی، منطقه ای و بین المللی باعث میشود تا نتوانیم با اتخاذ روشهای صحیح و مناسب با راهبردهای طراحی شده و مواضع درست و طولانی مدت، از امکانات و ظرفیت های تولید شده در سیاست خارجی، روابط بین الملل، منطقه ای و اوضاع جهانی برای کسب و تامین منافع ملی بهره برداری بهینه نماییم.

انتشار اولیه: دوشنبه 25 فروردین 1393/ باز انتشار: شنبه 30 فروردین 1393