غلبه حاشیه بر متن مذاکرات هسته ای ممنوع !

دیپلماسی ایرانی: تردیدی وجود ندارد که مذاکرات بین قدرت های جهانی و ایران بر سر برنامه های هسته ای این کشور ثمربخش بوده است. تمامی کشورهای دخیل در این روند- ایالات متحده، انگلیس، فرانسه، چین، آلمان، ایران و حتی روسیه- نسبت به دستیابی به توافقی فراتر از توافق مقدماتی ژنو و نوع دایمی آن، متعهد به نظر می رسند. مذاکره کنندگان ارشد، سومین دور از مذاکرات در وین را چهارشنبه گذشته به اتمام رساندند و قرار است 13 می(23 اردیبهشت) بار دیگر در وین تشکیل جلسه دهند تا تدوین پیش نویس توافقنامه نهایی را آغاز کنند. آنها امیدوارند تا 20 جولای( 30 تیر) به نتیجه برسند.

به همان اندازه که این روند مثبت به نظر می رسد، این ساده اندیشی است که دشواری نحوه محدود کردن برنامه های هسته ای ایران و تعدیل روابط خصمانه تهران و واشینگتن که بیش از سه دهه قدمت دارد را دست کم بگیریم.

مذاکره کنندگان، که جزئیات اندکی را از نحوه تعامل با یکدیگر فاش می کنند، در هفته گذشته خاطرنشان کردند که شکاف های بارزی بر سر مسائل اصلی باقی مانده است. در ماه نوامبر دو طرف به یک توافق شش ماهه دست یافند که به موجب آن بخشی از برنامه های هسته ای ایران در مقابل لغو بخشی از تحریم ها، به حال تعلیق در می آید. این واقعیت که ایران و قدرت های جهانی به تعهدات خود طبق این سند اقدام عمل کرده اند نیز اثبات شده است.

در توافق نهایی، ایران و قدرت های جهانی به سوی به عقب راندن دایمی فعالیت های هسته ای تهران پیش می روند تا به این ترتیب ایران نتواند به سرعت در جهت تولید سلاح هسته ای گام بردارد. این به معنی کاهش تعداد سانتریفوژها و محدودیت عملکرد تاسیاتی است کهبه منطور تولید سوخت هسته ای بنا شده اند. در مقابل، تحریم های بیشتری نیز لغو خواهند شد. باوجود منافع روشن،رهبری عالی جمهوری اسلامی همچنان تاکید دارند که ایران نباید از دستاوردهای خود در تحقیقات و توسعه هسته ای ، عقب نشینی کند.  

در همین حال تندروها در دو طرف؛ می خواهند هرگونه توافقی را تضعیف کنند. اسرائیل و اعضای کنگره روی این موضوع که ایران باید از تمامی فعالیت های غنی سازی اش دست بکشد، پافشاری دارند و این اصرار در مورد فعالیت هایی که اهداف غیر تسلیحاتی را دنبال می کند نیز وجود دارد. شاید این ایده آل باشد ، اما غیر واقع گرایانه است و تاکید بر آن تنها شانس دستیابی به توافق را کاهش می دهد. تندروها می دانند که از طریق سد کردن راه هر گونه توافق دیپلماتیک واقع گرایانه به سرمایه سیاسی قابل توجهی دست می یابند. اما این امر می تواند دردسرهایی را برای باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا ایجاد کند که به دنبال پیشرفت در گفت و گو ها با ایران است.

در حال حاضر هیچ یک از موضوعات حاشیه ای نباید دو طرف را از تلاش جدی برای دستیابی به توافق نهایی بازدارد. اگر ایران و قدرت های جهانی فرصتی بتوانند در این موضوع موفق شوند، فرصتی برای پرداخت به چالش های مهمی مانند افغانستان، قاچاق مواد مخدر و بحران سوریه پیدا می کنند. پیامدهای شکست در این روند نیز بسیار عظیم خواهد بود.

منبع: نیویورک تایمز / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: شنبه 23 فروردین 1393 / باز انتشار: جمعه : 29 فروردین 1393