امیر قطر قدرت نرم بی نظیری دارد

دیپلماسی ایرانی: عمرو موسی مرد نام آشنایی است. کسی که دبیر کل اتحادیه عرب بوده و قبل از آن سال ها وزیر امور خارجه مصر بوده است. وی از دهه هفتاد وارد وزارت امور خارجه مصر و از ابتدای دهه هشتاد وارد دنیای سیاست شد. البته دوران سیاسی او با تصدی پست وزارت خارجه مصر در ابتدای دهه نود میلادی آغاز شد. موسی که متولد 1936 است، یکی از مهم ترین و بارزترین مقام های عالی رتبه دوران ریاست جمهوری سی ساله حسنی مبارک محسوب می شود.

در ابتدای انقلاب مصر در ژانویه 2011 موسی به جمع مخالفان او پیوست و خود را به عنوان یک چهره انقلابی مخالف حکومت نشان داد. موسی در انتخابات اخیر ریاست جمهوری مصر نیز نامزد شد و به رغم این که گمان می رفت برنده اصلی انتخابات باشد، شکست سنگینی خورد و از میان آرای حدود 51 درصدی رای دهندگان مصری رتبه چهارم را به دست آورد و از گردونه رقابت ها حذف شد.

یک دهه وزیر امور خارجه مصر بودن و یک دهه ریاست اتحادیه عرب را بر عهده داشتن، آن هم در دورانی که مصر و خاورمیانه و جهان عرب سیلی از حوادث را تجربه کردند و عمرو موسی در بسیاری از آنها حاضر و سرگرم آبود و در بسیاری دیگر تنها شاهد آنها بوده، باعث شده است تا وی صاحب خاطرات و اطلاعات شنیدنی و مهمی باشد. موسی در مصاحبه ای طولانی با روزنامه الحیات با غسان الشربل، روزنامه نگار مشهور جهان عرب که یکی از تحلیلگران به نام لبنانی نیز محسوب می شود، به گفت وگو نشسته و به بیان این خاطرات پرداخته است که در چند شماره در این روزنامه منتشر شدند. البته آن چه در این مصاحبه نمود دارد نظرات موسی درباره تحولات خاورمیانه است که با خاطرات او عجین شده اند. دیپلماسی ایرانی در نظر دارد هر هفته به طور مرتب این مصاحبه را ترجمه و منتشر کند. اکنون نوزدهمین بخش آن در اختیار خوانندگان قرار می گیرد:

می خواهم نام چند نفر از وزرای امور خارجه را بیاورم و نظرت را درباره آنها بدانم، با توجه به این که تو تماس های بسیاری با وزرای امور خارجه عرب داشته ای. روابطت با سعود الفیصل و همکاری و تعاملت با او چگونه بود؟

امیر سعود الفیصل یکی از بهترین شخصیت هایی است که تا کنون برخورد داشته ام، چه در میان عربستانی ها چه در میان اعراب و چه دیگران، برای این که مرد عاقلی است، در بعد فرهنگی و برخورد آدم عالی رتبه ای است، و برای همین در روابطم به او احترام ویژه ای قائلم. روابط کاری ما اکنون تمام شده است اما واقعا برای نقش موازنه ای او در دیپلماسی عربی ارج می گذارم و ارزشی برای شخص او قائلم.

نظرت درباره وزیر امور خارجه جنجالی این روزهای جامعه عربی، شیخ حمد بن جاسم چیست؟

با شیخ حمد بن جاسم زمانی که وزیر امور شهرداری ها و روستاهای قطر بود، آشنا شدم، برخی مسئولیت های دیپلماتیکی که به او محول شده بود، داشت. او را شخصیتی ظریف، باهوش و فعال یافتم، و این مخلوطی عجیب در تشکیل شخصیت سیاسی او محسوب می شود. قطعا شخصیت اصلی و عقل مدبر قطر امیر حمد بن خلیفه است که فردی بسیار باهوش است و خوب می داند که توانایی و قدرتش تا چه اندازه است، یک بار به او گفتم جناب امیر قدرت یک کشور به soft power بودن آن است و کوچکی و بزرگی و جمعیتش تعیین کننده نیست، بلکه یک کشور باید بتواند بر soft power بیش از هر چیزی تسلط داشته باشد و امورش را با درایت و حکمت پیش ببرد، به معنای دیگر بداند که چگونه پول و ارتباطات و رسانه و گشایش به جهان و فرهنگ صادرات و واردات را صرف کند، آنها بسیاری از فرهنگ ها را وارد کردند: دانشگاه ها و موزه ها و در همه اینها پویایی و فعالیت داشتند.

حمد بن جاسم کاملا خوب می داند که چه می خواهد و می داند از کدام نقطه به چه منظور حرکت کند و باید فقط به چه چیزی اهمیت دهد و دائما هم به آن چه می خواهد  می رسد، برای همین دستاوردهای بسیاری به دست آورده و آماده است تا هر کاری بکند و به اجرا بگذارد، فقط آماده حرف زدن و حرافی نیست بلکه مرد عمل است و به نتایج اهمیت بسیاری می دهد.

قطر ترکیب غریبی است، پایگاه امریکایی ها را در خود دارد، با اسرائیل روابط دارد و هم زمان با حماس ارتباطات نزدیک دارد، و همچنین شبکه الجزیره را در اختیار دارد که در کنار قدرت مالی اش توانسته نبود ثقل جمعیتی و نیروی انسانی اش را بپوشاند؟

منظور من از soft power دقیقا همین است، و شیخ حمد کسی است که همه اینها را نمایندگی می کند، مهندس سیاسی قطر، امیر حمد بن خلیفه است و مهندس دستیار یا کمک خلبان او شیخ حمد بن جاسم؛ دو شخصیتی که به صراحت می توانند درباره هر موضوعی که با آنها صحبت کنی، بحث کنند. وقتی موضوعی را با آنها طرح می کنی، موضعی مشخص دارند، چه موافق حرف تو باشد چه مخالف تو، و حرف پایان می یابد، آنها افرادی عملگرا هستند. به رغم این که در برخی مواقع با یکدیگر اختلاف داشتیم اما هیچ گاه احساس نکردم که مرا خسته کردند، در حالی که می توانم رغبت این دو شخصیت را در انجام کارهایی که اهمیتی ندارند ولی برای شخص آنها مهم است، به روشنی ببینم. برای همین می توانم بگویم که حمد بن جاسم نوع جدیدی از وزرای امور خارجه عرب است.

تجربه ات با شیخ عبدالله بن زاید، وزیر امور خارجه امارات چیست؟

شیخ عبدالله، فرد جوان جاه طلبی است. بافرهنگ و تحصیلکرده است، بسیار روان انگلیسی صحبت می کند و می تواند انگلیسی فکر کند، افق گسترده ای در اندیشه هایش دارد. مثلا او نخستین مسئول عربی است که به فکر سفر به کشورهای جزیره ای در اقیانوس آرام افتاد. من این ویژگی را در او بسیار خوب دیدم، فکرهایی می کند که هیچ کس غیر از او نمی کند، امکانات شخصی و مادی ای نیز در اختیار دارد که می تواند افکارش را جامه عمل بپوشاند. این پختگی را نیز در او دیدم که قبل از آن که این سفرها را انجام دهد با من تماس گرفت و درباره نیت سفرش مرا در جریان گذاشت و نظرم را خواست و از من خواست که به او پیشنهاد بدهم. به او گفتم که این کار بی نهایت عظیمی است، تو اولین وزیر امور خارجه ای هستی که از این کشورها دیدن می کنی و از تو خواهش می کنم که با آنها قضیه فلسطینی و اوضاع بیت المقدس را در میان بگذاری و کاری کنی که رایشان به نفع مصالح کشورهای عربی باشد در حالی که قبلا همیشه علیه ما رای می دادند، در این کار موفق هم شد. او نمونه خوب و انتخاب خوبی برای منصب وزارت امور خارجه در امارات است، همیشه طرحی و قدرتی برای اجرای آن دارد و شماری از مشاوران خوب را دور خودش جمع کرده که همیشه توصیه های لازم را به او می کنند. هم زمان کانال های ارتباطی با همه باز کرده است، از کاخ سفید تا کرملین از استرالیا تا کشورهای اروپایی و کشورهای آسیایی. حقیقت این است که واقعا آدم زرنگی است، شاید نمونه ای برای یک وزیر امور خارجه باشد: افق گسترده ای دارد و توانایی شخصی برای برخورد و صحبت و روان کردن امور و اطلاع از آن چه باید بداند، همچنین قدرت مادی ای در اختیار دارد که به او اجازه می دهد که از خصایل شخصیتی اش استفاده کند و خودش را نزد همتایان و همکارانش محبوب کند.

ادامه دارد...