وقتی امیرقطر بدون دعوت به مهمانی می رود

دیپلماسی ایرانی:  سال گذشته سایت دیپلماسی ایرانی یادداشت های سرکیس نعوم، روزنامه نگار و نویسنده مشهور و از چهره های مشهور فرهنگی لبنانی را که جوایز متعددی در زمینه های مختلف روزنامه نگاری و فرهنگی به دست آورده است که به طور مرتب در روزنامه النهار لبنان منتشر می شدند، ترجمه و منتشر کرد که همگی آنها در آرشیو دیپلماسی ایرانی در دسترس هستند. این یادداشت ها عموما درباره تحولات اخیر خاورمیانه و شمال آفریقا بودند که نعوم در سفرش به ایالات متحده امریکا که هر ساله انجام می دهد در دیدارش با مقام های مختلف امریکایی که برخی از آنها سابقه طولانی در دستگاه سیاست خارجی امریکا داشته اند و شماری نیز همچنان در این دستگاه مشغول به کارند، در میان گذاشته بود. نعوم نامی از این افراد نمی آورد ولی سمت همگی آنها را یاد می کند، از این رو خواننده می تواند حدس بزند که فرد مورد اشاره چه کسی است یا این که از لحاظ تاثیرگذاری در سیاست خارجی امریکا از چه اهمیتی برخوردار است و یا این که چه اطلاعات پشت پرده ای را می داند که کمتر ردی از آنها در رسانه ها دیده می شود. یکی دیگر از نکات مورد اهمیت این یادداشت ها به روز بودن آنها و هم زمانی شان با تحولات خاورمیانه است. خاورمیانه ای که از سال 2010 به بعد و با آغاز بهار عربی رنگ و بوی دیگری به خود گرفته است. ویژگی دیگر این یادداشت ها حالت گفت وگو بودن آنها با مقام های امریکایی است که جذابیت بیشتری به آنها می دهد.

امسال نیز نعوم همانند سال های گذشته در همان زمان همیشگی به ایالات متحده امریکا رفته و مشابه همان گفت وگوها را انجام داده است و اکنون که به لبنان بازگشته این یادداشت ها را یک به یک در روزنامه النهار منتشر کرده است. دیپلماسی ایرانی نیز به رویه سال گذشته تلاش می کند، همگی این یادداشت ها را ترجمه و منتشر کند. در این جا چهلمین بخش از این سلسله یادداشت ها پیش رویتان قرار می گیرد:

از یکی از کارکنان سازمان ملل که با بحران های خاورمیانه درگیر است و در این زمینه برای این سازمان فعالیت می کند و اخیرا با جوانب مختلف بحران های خاورمیانه جدید درگیر شده است، درباره بحران سوریه و نقش ترکیه در آن پرسیدم. گفت: «دو احتمال وجود دارد. اول، احتمال دخالت نظامی خارجی در سوریه که قطعا فعلا و در آینده نزدیک اتفاق نخواهد افتاد. برای همین جنگ اسد با مخالفانش ادامه می یابد و از شهری به شهر دیگر منتقل می شود و خونریزی ها و ویرانی های بسیاری نیز رخ خواهد داد. در این میان شاید زمان هم به او کمک کند، به خصوص در سایه مواضع مختلف خارجی که عده ای طرفدار حمله نظامی هستند و عده ای با آن مخالفت می کنند، او در چنین وضعیتی تلاش می کند تا بر سوریه تسلط یابد و احتمال دارد مثل کره شمالی شود. با این تفاوت بزرگ که روسه و چنین در مرزهای سوریه نیستند در حالی که آنها در مرزهای دو کره حضور دارند. احتمال دوم هم عدم اجازه جامعه جهانی و قدرت های مهم منطقه ای یا بیشتر آنها به این که ملت سوریه خودش برای خودش تصمیم بگیرد. و ادامه تلاش ها برای مسلح کردن و دادن پول به مخالفان اسد و آموزش دادن آنها برای این که به فعالیتشان علیه اسد و نظام او ادامه دهند.»

پرسیدم: «نظرت درباره ایران چیست، به خصوص در سایه برخورد های پرونده هسته ای اش، به ویژه که اسرائیل نیز دائما تهدید به حمله نظامی به تاسیسات هسته ای آن می کند؟» جواب داد: «به نظر من پرزیدنت اوباما همچنان مواضعش را حفظ می کند. تا کنون او مخالف حمله نظامی به ایران بوده است. اگر چه بارها تکرار کرده است که گزینه نظامی روی میز باقی خواهد ماند. اما قطعا زمانی به این گزینه روی خواهد آورد که به آن نیاز باشد. به این معنا که احساس کند مصالح حیاتی و استراتژیک کشورش ایجاب می کند که به سوی این گزینه برود. اوباما همچنین تاکید کرده است که نمی گذارد ایران به سلاح هسته ای دست یابد. اما با این حال به نظرم بنیامین نتانیاهو در آخر به ایران حمله خواهد کرد. در آن صورت سه احتمال وجود دارد. اول این که واکنشی از سوی ایران یا یکی از قدرت های هم پیماتش برای حمله به اسرائیل و تاسیسات هسته ای آن صورت نگیرد. یعنی ایران همان رفتاری را بکند که روزی که اسرائیل تاسیسات هسته ای سوریه را ویران کرد، دمشق کرد یا زمانی که عراق در زمان صدام حسین هنگامی که اسرائیل به تاسیسات هسته ای اوزیراک حمله کرد، کاری نکرد. احتمال دوم این است که ایران واکنشی نرم به این حمله (mild) نشان دهد مثلا عملیات تروری را تنظیم کند، یا خودروهای بمب گذاری شده منفجر کند و چند تا موشک از این جا و آن جا به سمت اسرائیل شلیک کند و برنامه ریزی ای برای انجام یک عملیات بزرگ مستقیم برای انتقام در بهترین زمان ممکن تنظیم کند و مثلا صحنه نبرد را به یک صحنه انتقام سرد تبدیل کند. احتمال سوم این است که ایران واکنشی سخت به اسرائیل و امریکا نشان دهد و حزب الله را نیز وارد عمل کند. نظر تو چیست؟»

جواب دادم: «احتمال اول غیر ممکن است و همچنین احتمال دوم به خصوص اگر اسرائیل اجرا کننده حمله نظامی به ایران باشد. اما احتمال سوم، بله ممکن است اما فقط به سمت اسرائیل، مگر این که امریکا خودش درگیر عملیات نظامی علیه ایران هسته ای شود.»

سپس نظر او را درباره مهمترین حامی خارجی منطقه ای مخالفان سوری پرسیدم. جواب داد: «قطر و عربستان نقشی مهم در آن چه تو درباره آن پرسیدی بازی می کنند. نقش قطر واقعا مهم است. یک بار جاسم بن جبر آل ثانی، نخست وزیر قطر و وزیر امور خارجه اش در یکی از کمیسیون های سازمان ملل و شورای امنیت که در آن درباره موضوع دیگری بحث بود  ، وارد شدند و درباره اوضاع سوریه و لزوم حمایت مالی از مخالفان اسد صحبت کردند. آنها بدون این که از سوی کسی دعوت شده باشند وارد شدند، به همراهشان یک نفر دیگر نیز بود. یکی از آنها طرف راست رئیس جلسه نشست و دیگری طرف چب و هر دو در حمایت از مخالفان سوری و حمایت مالی از مخالفان صحبت کردند، در حالی که در آن جا هیچ صحبتی درباره این موضوع نمی شد. به آنها گفتیم: بیرون بروید ما کار داریم. به هر حال در آخر بگذار برایت بگویم که مخالفان سوری چند دسته اند و این تاثیری منفی بر روی کسب حمایت خارجی از آنها و تحرکاتشان می گذارد.»