روس ها سهم خود را می‌خواهند
دیپلماسی ایرانی: در تاریخ سیاسی چند دهه اخیر همواره پس از نام کشورهای غربی و امریکا، نام شوروی سابق و پس از فروپاشی این اتحاد جماهیر، نام روسیه به عنوان ابرقدرت جهانی مطرح بوده است. در تحولات اخیر خاورمیانه به نظر می‌رسید که دست روسیه از تاثیرگذاری سیاست‌های جدید در کنار امریکا کوتاه شده، اما پس از مدتی این کشور تصمیم گرفت به ایفای نقش بازیگر بین‌المللی خود بازگردد که منجر به پیشنهاد میانجیگری در مسائل لییی شد. روسیه اکنون به بازیگری فعال تبدیل شده که به نظر بازهم به دنبال تامین منافع خود در خاورمیانه است. روسیه و نقش آن در تحولات خاورمیانه مووضع بحث دیپلماسی ایرانی با جهانگیر کرمی، کارشناس مسائل روسیه شد.
پیشنهاد میانجیگری روسیه در تحولات اخیر لیبی را با توجه به عضویت این کشور در ناتو چگونه ارزیابی می‌کنید؟ هدف روسیه از این پیشنهاد چیست؟
پیشنهاد میانجیگری تنها از جانب کشور روسیه نبوده، بلکه کشورهای دیگری همچون ترکیه نیز این موضوع را مطرح کردند. ولی دلیل اینکه چرا روسیه در این موقعیت پیشنهاد داده، این است که این کشور در ابتدا هم به قطعنامه رای مثبت نداد، بلکه رای روسیه ممتنع بود و این تصمیم را در واقع به کشورهای غربی که واگذار کرد تا هر اقدامی در مورد لیبی می‌خواهند، انجام دهند. و همین امر باعث بوجود امدن مجادله‌ای میان نخست وزیر و رییس جمهور در داخل روسیه شد ، به دلیل اینکه نخست وزیر روسیه موافق چنین تصمیمی نبود که علت آن نیز به نگرانی‌های روسیه در تحولات منطقه برمی‌گردد.
نگرانی روسیه در منطقه از چیست؟
روسیه نسبت به تحولات خاورمیانه به شدت نگران است و این نگرانی به چند عامل وابسته است:
1. روسیه منافع مستقیمی را با کشورهای منطقه دارد که این منافع در حال به‌خطر افتادن است. در حقیقت روسیه روابط تجاری و نظامی خود را با سوریه،مصر، لیبی و بحرین در خطر می‌بیند.
2. روسیه اساسا از تاثیر مستقیم این تحولات بر مسائل داخلی روسیه چه در بین مسلمانان و چه در میان غیرمسلمانان و چه در جامعه پیرامونی خودش همچون آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، ازبکستان و بلاروس نگران تاثیرگذاری این تحولات و روند دموکراسی‌خواهی در منطقه بر داخل و محیط پیرامونی خودش است.
3. روسیه نسبت به رفتارهای کشورهای غربی، تاثیرگذاری و بازیگری آنها در معادلات بین‌المللی و به طور خاص خاورمیانه به شدت نگران است و به ویژه این رفتار دول غربی و اقدامات آنها که حاکمیت داخلی کشورها را نادیده می‌گیرند و منجر به مداخله در امور داخلی کشورها می‌شود، چیزی نیست که روسیه خواستار آن باشد. روسیه تلاش می‌کند که این موضوع به نوعی خاتمه پیدا کرده و حل و فصل شود و همچنین بتواند در دامنه و گستره این تحولات نقش داشته باشد و یا آن را کنترل کند.
به نقش روسیه در این تحولات اخیر منطقه اشاره کردید، ایا روسیه تا به امروز نقش جدی در روند این تحولات داشته است؟
در ابتدا روسیه نیز همانند کشورهای دیگر دنیا و کشورهای غربی نسبت به این تحولات غافلگیر شده بود و بعد هم در مرحله ابتدایی سعی کرد که از دولت‌ها حمایت کند و پس از مدتی که روند تحولات را گریزناپذیر دید سعی کرد که نسبت به آینده این کشورها با احتیاط عمل کند.
هم اکنون در مورد سوریه شاهد هستیم که ضمن حمایت از دولت سوریه، از اصلاحات در دستور کار دولت نیز حمایت کرده است. در مورد یمن نیز از تصویب قطعنامه با لحن تند علیه حکومت یمن جلوگیری کرده و سعی کرد اشتباه در مورد لیبی را تکرار نکند و قطعنامه‌ای در شورای امنیت تصویب نشود که متن ان مورد سوء استفاده در بکارگیری نیروی نظامی شود.
در حقیقت می توان گفت که روسیه نسبت به این تحولات بدبین بوده و با احتیاط رفتار کرده است در عین حال اینکه نگاهی نیز به آینده داشته که تحقق نظام‌های سیاسی جدید به گونه‌ای نباشد که منافع روسیه را به خطر بیندازد.
آیا می‌تون گفت که روسیه از گذشته تا به امروز با توجه به تحولات منطقه، هنوز هم با امریکا در رقابت است؟
من در تحولات اخیر رقابت را به آن معنا نمی‌بینم، به دلیل آنکه روسیه درست است که نگران رفتار غرب است، اما نمی‌توان آن را تعبیر به رقابت کرد، چراکه موضوعات متفاوت است. به عنوان مثال در بحرین نیز خود غربی‌ها هم مخالف هرگونه تحولی در این کشور بودند و موافق تداوم حکومت موجود هستند. در مورد عربستان نیز به همین شکل است. تنها شاید بتوان گفت در مورد لیبی است که کار به نگرانی و حساسیت مقامات روسی رسیده است. اما در مورد دیگر کشورها رقابت خاصی را شاهد نیستیم، ضمن آنکه بدبینی نسبت به غرب و اینکه شاید غرب به نوعی پشت این تحولات است و یا از این تحولات در جهت منافع خود استفاده کند، وجود دارد.
به طور کلی سیاست خاورمیانه‌ای روسیه را چطور ارزیابی می‌کنید؟
این مسائل را باید در قالب سیاست خاورمیانه‌ای روسیه در منطقه نگاه کرد، روسیه در منطقه چند منفعت اساسی دارد و به دنبال این است که:
1. منطقه دچار تحول نشود و روسیه خواستار حفظ وضع موجود است
2. در هر تحولی روسیه دنبال این است که این سه منفعت را حفظ کند:الف) حفظ روابط تجاری و اقتصادی با منطقه ،ب) جلوگیری از تهدیدزایی منطقه علیه روسیه بدین معنا که تحولات منطقه مساله امنیتی در داخل روسیه به ویژه در رابطه با مسلمانان ایجاد نکند و ج) نگاه روسیه این است که باید در منطقه نقشی بازی کند که به نقش بین‌المللی روسیه کمک کند. به عبارت دیگر به روسیه وزن بین‌المللی بدهد. این نقش مهم روسیه را در مساله هسته‌‌ای ایران و فلسطین و دیگر مسائل منطقه شاهد هستیم که روسیه به منطقه به عنوان یک صحنه بازیگری بین‌المللی توجه دارد.
در پایان می‌توان نتیجه‌گیری کرد که تحولات این نقش روسیه را دچار چالش می‌کند و روسیه می‌کوشد که خود را با روند تحولات تطبیق دهد.
نظر شما :