مطالب مرتبط با کلید واژه

جمهوری آذربایجان


سایه سنگین تحولات قره باغ بر سفر چاووش اوغلو
آنکارا از مسیر تحریک باکو علیه ایروان و تهران به اهداف خود نخواهد رسید

سایه سنگین تحولات قره باغ بر سفر چاووش اوغلو

محسن پاک آیین در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی تصریح کرد که دعوت حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران برای حضور از همتای ترکیه ای خود در جهت تحقق همان شعار سیاست خارجی دولت سیزدهم یعنی تعمیق و گسترش مناسبات با همسایگان است، نه کنترل باکو از طریق آنکارا. 

ادامه مطلب
اردوغان و محاسبات خطرناک
سناریوی شوم جنگ

اردوغان و محاسبات خطرناک

صادق ملکی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: ایران و ایرانی استاد عبور از دوران سخت و تصمیمات استراتژیک بوده و هستند. ماندگاری ایران مدیون این ویژگی مردم این سرزمین است. اردوغان و و علی اف نباید دچار اشتباه محاسباتی صدام شوند، والا سرنوشتی بدتر از صدام در انتظار آنان و کشورشان خواهد بود.

ادامه مطلب
رفتار خصمانه علی اف علیه تهران قطعا به ضررش تمام خواهد شد
مشی ضد ایرانی باکو

رفتار خصمانه علی اف علیه تهران قطعا به ضررش تمام خواهد شد

تاکید بیش از حد بر بُعد پان ترکیسم در مبارزه با تهران پیامدهای معکوسی برای باکو به همراه دارد. تاکید بر ریشه های ترکی در برخی از سلسله های تاریخی ایران مانند صفویه و قاجار، استدلالی به نفع جدایی از ایران نیست، بلکه تحکیم روابط آذری های ایرانی با ایران را به همراه دارد.

ادامه مطلب
آذربایجان در اشغال ترکیه و علی‌اف دست نشانده اردوغان!
گستاخی دولت دست‌نشانده علی‌اف به ایران

آذربایجان در اشغال ترکیه و علی‌اف دست نشانده اردوغان!

اسلام ذوالقدرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: سخنان و مواضع دولت دست نشانده و تحت اشغال جمهوری آذربایجان علیه ایران که در راستای دستورات و منافع دیکته شده دولت ترکیه است را نباید یک موضع مستقل از سوی یک بازیگر بین‌المللی محسوب کرد، زیرا آنچه از سوی مسئولین جمهوری آذربایجان اِشغالی و حتی شخص الهام علی‌اف طرح شده، مواضع و سیاست‌های دولت اردوغان در ادامه فرآیند قدرت‌طلبی و گسترش‌گرایی جغرافیایی است.

ادامه مطلب
سیاست های تهران و آنکارا در قبال باکو
شطرنج سیاست، بازنده و برنده آنی ندارد

سیاست های تهران و آنکارا در قبال باکو

صادق ملکی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: امروز ایران به عنوان ام القرای تشیع و فرهنگ ایرانی متکی بر عاشورا و نوروز در حیات تاریخی خویش با جدی ترین خطرات مواجه است. در حالی که در شرق آن فرهنگ و زبان و ادبیات فارسی با خطر مواجه شده در شمال غربی آن تشیع، این مهمترین ابزار نفوذ و حضور، به حاشیه رانده شده و تکیه بر قومیت به ابزار پیروزی بر ارمنستان و تهدید برای ایران تبدیل شده است.

ادامه مطلب
آذربایجان، میدان جدید جنگ پنهان بین ایران و اسرائیل
روابط ایران و ترکیه متشنج نخواهد شد

آذربایجان، میدان جدید جنگ پنهان بین ایران و اسرائیل

هرچند جمهوری آذربایجان روابطی نزدیک با ترکیه و اسرائیل دارد ولی با توجه به این که ترکیه و ایران در عرصه های دیگر به ویژه در خاورمیانه و افغانستان و روابط اقتصادی دارای منافع مشترک هستند، ایران روابطش با ترکیه را متشنج نخواهد کرد.

ادامه مطلب
آیا عراق، آذربایجانی دیگر می‌شود؟
در فضای خزنده ضد ایرانی

آیا عراق، آذربایجانی دیگر می‌شود؟

صابر گلعنبری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در سایه تحولاتی که کل عراق به عنوان یک واحد سیاسی و نه صرفا در بیت شیعی تجربه می‌کند، هیچ بعید نیست که در سال‌های پیش رو شاهد پدیده‌های سیاسی نوظهوری همچون شکل‌گیری یک حزب و گروه سیاسی جریان‌ساز باشیم که در انتخابات ۲۰۲۴ به یک پدیده تبدیل شود و بتواند رای دهندگان قهر کرده یا خاموش را جذب  کند و به پای صندوق‌ها بکشاند که در این صورت کل سپهر سیاست و توازن کنونی به هم خواهد خورد.

ادامه مطلب
تلاش ترکیه برای تبدیل به قدرت اتمی!
الگوی سیاستگذاری آلیاژی اردوغان

تلاش ترکیه برای تبدیل به قدرت اتمی!

اسلام ذوالقدرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: با توجه به الگوی سیاستگذاری آلیاژی و زنجیره تأمین سیاستگذاری تعریفی در بالا، سیاستگذاری خارجی راهبردی دولت ترکیه به ریاست اردوغان طی یک دهه اخیر به‌خصوص طی سه سال گذشته در رویدادهایی مانند جنگ قفقاز، تهدید مرزی ایران، اتحاد و روابط نظامی فشرده با پاکستان و حضور در افغانستان، حضور نظامی در عراق و سوریه و لیبی و ... را می‌توان در راستای یک سیاست راهبردی و بنادین یعنی "دستیابی ترکیه به سلاح هسته‌ای و بمب اتمی و گسترش هژمونی بر منطقه" خلاصه کرد که با سیاست‌ها و تاکتیک‌های دیگری پوشش و تقویت می‌شوند.

ادامه مطلب
اردوغان، مغضوب بایدن، مطرود پوتین/ ایران دیر متوجه تهدیدات ترکیه و آذربایجان در قفقاز جنوبی شد
چرا مسکو در برابر تحرکات باکو و آنکارا در قفقاز جنوبی سکوت کرده است؟/ جنگ قره باغ در پیوستگی کامل با جنگ سوریه و عراق

اردوغان، مغضوب بایدن، مطرود پوتین/ ایران دیر متوجه تهدیدات ترکیه و آذربایجان در قفقاز جنوبی شد

شعیب بهمن در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی تاکید کرد که جنگ قره باغ در سال گذشته در پیوستگی کامل با تحولات منطقه غرب آسیا با محوریت سوریه و عراق قرار دارد. هم به دلیل حضور عریان و مستقیم بازیگرانی نظیر ترکیه و اسرائیل در این جنگ، هم نوع پیشروی نظامی نیروهای آذربایجان در قره باغ و مهمتر از آن طرح هایی مبنی بر ایجاد انسداد مرزی، زمینی و ترانزیتی بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ارمنستان نشان داد که تحولات قفقاز جنوبی بعد از جنگ قره باغ در پیوند کامل با تحولات غرب آسیا قرار دارد. یعنی سعی شد نفوذ ایران در سوریه و عراق با قطع حضور جمهوری اسلامی در قفقاز جنوبی پاسخ داده شود. این مسئله پیشتر، هم مورد توجه ترکیه و هم مورد توجه روس ها بود. در این بین متاسفانه مقامات مسئول در جمهوری اسلامی ایران خیلی دیر متوجه این واقعیت شدند. ایران در مقایسه با ترکیه و روسیه خیلی دیر فهمید که تحولات خاورمیانه چه تاثیر مستقیمی بر تحولات منطقه قفقاز و جنگ قره باغ در سال گذشته داشت و دارد. به همین دلیل تهران خیلی دیر دست به واکنش در منطقه قفقاز جنوبی زد. چون تا زمانی که به صورت رسمی و عریان منافع و امنیت ایران در مرزهای شمالی غربی از جانب آذربایجان و ترکیه تهدید نشد، ایران عملاً دخالت جدی و معناداری در تحولات منطقه قفقاز جنوبی نداشت.

ادامه مطلب
اسرائیل و جمهوری آذربایجان، «جدی ترین» تهدید مشترک علیه امنیت ایران
آیا باکو توان ایجاد تغییرات ژئوپلتیک منطقه قفقاز جنوبی را خواهد داشت؟

اسرائیل و جمهوری آذربایجان، «جدی ترین» تهدید مشترک علیه امنیت ایران

عبدالرضا فرجی راد در گفت‌وگو با دیپلماسی ایرانی تشریح کرد که اگر بخواهیم مقایسه‌ای در خصوص نفوذ اسرائیل در ساختار نظامی و اطلاعاتی جمهوری آذربایجان با دیگر کشورهای همسایه داشته باشیم بی شک باکو در مقام اول قرار می گیرد. یعنی حتی بعد از اجرایی شدن پیمان ابراهیم و آشکارساز و عادی سازی روابط دیپلماتیک بحرین و امارات با اسرائیل و حتی با وجود روابط و مناسبات آنکارا با تل آویو در ابعاد مختلف و در عین حال همکاری های مخفی اقلیم کردستان و کردها با اسرائیل، هیچ کدام به اندازه نفوذ اسرائیل در جمهوری آذربایجان برای ما تهدیدزا نیست. لذا اگر ما در طول سال های گذشته مدارا با جمهوری آذربایجان را کنار می‌گذاشتیم و حساسیت های فعلی را پیرامون نفوذ اسرائیل به مقامات باکو گوشزد می‌کردیم و یا در صورت عدم توجه جمهوری آذربایجان به این نگرانی های ایران، اقدامات قاطعی را انجام می‌دادیم کار به اینجا کشیده نمی‌شد که اسرائیل در سایه نفوذ امنیتی، اطلاعاتی و نظامی خود در جمهوری آذربایجان بتواند از خاک این کشور برای انجام عملیات‌های تروریستی، خرابکارانه، جاسوسی، سرقت اسناد و ایجاد ناامنی علیه منافع جمهوری اسلامی ایران عمل کند.

ادامه مطلب
ایران از اینکه در شادی آذربایجان شریک نیست ناراحت است
ناامیدی تهران از باکو

ایران از اینکه در شادی آذربایجان شریک نیست ناراحت است

ایران امیدوار بود که حمایتش از آذربایجان در جنگ دوم قره باغ، همکاری دوستانه بیشتر با این کشور را به همراه داشته باشد. ایران می خواست، سهمی در احیای سرزمین های پس از جنگ داشته باشد. اخیرا، در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، وزیران امور خارجه آذربایجان و ایران با یکدیگر دیدار کردند، اما تاثیری بر حل و فصل این درگیری نداشته است. احتمال دارد، دیدار سه جانبه با مشارکت ترکیه تاثیرگذارتر باشد.

ادامه مطلب
جمهوری اسلامی مشابه عراق و سوریه باید در ارمنستان و قفقاز جنوبی حضور نظامی پیدا کند
اردوغان، کارگردان آشوب های منطقه

جمهوری اسلامی مشابه عراق و سوریه باید در ارمنستان و قفقاز جنوبی حضور نظامی پیدا کند

پروفسور سیدحسن امین در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی ضمن تاکید بر این نکته که ایران مشابه عراق و سوریه باید در ارمنستان و قفقاز جنوبی حضور نظامی پیدا کند، تشریح کرد: تنش امروز در قفقاز و قره باغ فقط حق اعمال حاکمیت آذربایجان بر جاده گوریس – قاپان نیست، حتی مسئله بستن مسیر ترانزیتی و قطع روابط تجاری و اقتصادی بین ایران و ارمنستان نیست، بلکه آنکارا و باکو سعی دارند در سایه پیروزی های جنگ سال گذشته قره باغ، ژئوپلیتیک منطقه قفقاز را تغییر دهند تا، هم جمهوری اسلامی ایران و هم ارمنستان عملاً در یک انحصار قرار گیرند.

ادامه مطلب
تنش های تهران - باکو، بایدها و نبایدهای چند روز اخیر و زوایای دیگری که باید دید
هوای گرگ و میش در مناسبات ایران و جمهوری آذربایجان

تنش های تهران - باکو، بایدها و نبایدهای چند روز اخیر و زوایای دیگری که باید دید

الیاس واحدی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: . چرا ما به جای برگزاری مانورهای نظامی مقابل هم در دو سوی مرز، مانور مشترک نداریم؟ یا حداقل با پذیرش رزمایش همدیگر، چرا در حد افسرناظردر مانورها شرکت نمی کنیم؟ چرا دولت جمهوری آذربایجان را به صرف داشتن رابطه با اسرائیل عامل این رژیم علیه ایران می دانیم؟ مگر روسیه و ارمنستان هم با اسرائیل رابطه ندارند؟ چرا در مورد این دو کشور چنین گمانی نمی بریم؟ چرا به مزیت های دالان زنگه زور که ایجاد آن در آینده چندان بعید هم نیست فکر نمی کنیم و همواره سعی داریم به صورت رسمی یا غیر رسمی با چنین فرآیندی مقابله کنیم؟ اساسا اگر خود ارمنستان با چنین کاری موافقت کند ما چطور می خواهیم با آن مقابله کنیم؟ 

ادامه مطلب
پاشنه آشیل‌های نظامی‌گری باکو
بادکوبه و بادی که همیشه از یک طرف نمی وزد

پاشنه آشیل‌های نظامی‌گری باکو

صلاح الدین خدیو در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: نظامیگری باکو ظاهرا از دو محرک مهم ناشی می شود: غرور ناشی از پیروزی برق آسا و قاطع بر ارمنستان و دوم ساختار سیاسی غیردمکراتیک کشور و سودای رهبری آن برای خرج کردن مابه ازای این پیروزی در عرصه سیاست داخلی و تحکیم قدرت از طریق تثبیت و گسترش دستاوردهای اخیر. پاشنه آشیل این سیاست اما، اتکای صرف و مطلق به متحدان خارجی و ورود به بازی های ژئوپولتیک در مقیاسی بزرگتر از ظرفیت و توانایی های کشور است.

ادامه مطلب
چرا دمشق، بغداد، آنکارا و تهران نگاهی امنیتی به «کُردها» دارند؟/ آشوب های منطقه نتیجه سیاست های مخرب اردوغان
آینده جمهوری اسلامی در سایه پروژه امنیتی سازی ترکیه

چرا دمشق، بغداد، آنکارا و تهران نگاهی امنیتی به «کُردها» دارند؟/ آشوب های منطقه نتیجه سیاست های مخرب اردوغان

حشمت الله فلاحت پیشه در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی ضمن تاکید بر این نکته که اولویت سیاست های ترکیه در مناطق پیرامونی خود «اپیدمی ناامنی» است، در رابطه با نگاه امنیتی تهران به کردها تصریح کرد: ایران در تلاش است که در افق ۲۰۲۵ روابط تجاری دوجانبه خود با ترکیه را به مناسبات ۳۰ میلیارد دلاری ارتقا دهد، مشابه همین رقم را هم برای روابط خود با عراق در نظر دارد. همین مسئله باعث شده است که ایران به دنبال تنش آفرینی و بالا بردن حساسیت ترکیه در خصوص کردها نشود. لذا نوعی تحدید سازی تنش را با آنکارا در دستور کار دارد که سبب بروز برخی مماشات های تهران در قبال سیاست های مخرب ترکیه و شخص ادوغان می شود. 

ادامه مطلب
آقای علی‌اف اقدام سپاه هوشمندانه بود شما برای امریکا و اسرائیل خوش‌خدمتی می‌کنید
جمهوری آذربایجان، گروگان تمام عیار سیاست های ترکیه

آقای علی‌اف اقدام سپاه هوشمندانه بود شما برای امریکا و اسرائیل خوش‌خدمتی می‌کنید

جلال میرزایی در گفت وگو با دیپلماسی ضمن تاکید بر این نکته که جمهوری آذربایجان به گروگان تمام عیاری برای سیاست های ترکیه بدل شده، پیرامون اقدامات خصمانه باکو علیه تهران بر این باور است: جمهوری اسلامی ایران حدود پنج سال است که با سیاست فشار حداکثری ایالات متحده آمریکا و تحریم‌های بی‌سابقه این کشور دست و پنچه نرم می کند. اگر جمهوری آذربایجان ادعای حسن همجواری را دارد باید درک کند که در وضعیت نابه سامان اقتصادی و معیشتی فعلی ما، جمهوری اسلامی ایران به شدت به مناسبات تجاری، ترانزیتی، حمل و نقل جاده ای، ریلی، دریایی، هوایی و صادرات کالا به همسایگان خود مانند ارمنستان نیازمند است تا بتواند روابط اقتصادی خود را در کوران این تحریم ها حفظ کند. در صورتی که حتی اگر جمهوری آذربایجان و شخص الهام علی اف از آمریکا و اسرائیل دستور نگرفته باشند که مناسبات ترانزیتی و حمل و نقل کالایی ما با ارمنستان را قطع کنند، ولی به طور ضمنی این اقدام باکو برای دستگیری رانندگانی ایران چیزی جز خوش خدمتی و کمک به تاثیر بیشتر تحریم های مخرب آمریکا علیه اقتصاد و معیشت ایران نیست. 

ادامه مطلب
ریشه های برخورد خصمانه جمهوری آذربایجان با ایران چیست؟
لزوم ایستادگی در برابر شیطنت ها

ریشه های برخورد خصمانه جمهوری آذربایجان با ایران چیست؟

احسان موحدیان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: سیر تحولات پس از پایان جنگ ۴۴ روزه ارمنستان و آذربایجان و نحوه نقش آفرینی برخی کشورهای همسایه به خصوص ترکیه، روسیه و رژیم صهیونیستی نشان می دهد همه این کشورها برای تامین منافع خود طرح های بلندمدتی را در دست اجرا دارند که برخی از آنها با منافع امنیتی، سیاسی و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران تضاد جدی داشته و برای کشور مشکلات طولانی مدتی را ایجاد خواهند کرد.

ادامه مطلب
از رزمایش‌های پی در پی تا دستگیری رانندگان ایرانی؛ باکو و آنکارا چه خوابی برای تهران دیده اند؟
اسرائیل در قره باغ، بیخ گوش مرزهای ایران

از رزمایش‌های پی در پی تا دستگیری رانندگان ایرانی؛ باکو و آنکارا چه خوابی برای تهران دیده اند؟

محسن پاک آیین در گفت‌وگو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است که مناسبات جمهوری آذربایجان و اسرائیل تنها محدود به جنگ قره باغ نیست، بلکه در طول سال های گذشته روابط جدی بین تل‌آویو و باکو وجود داشته است. از مسیر همین روابط با جمهوری آذربایجان، صهیونیست‌ها سعی می‌کنند از تحولات جنگ قره باغ و تداوم و تشدید تنش بین باکو و ایروان در جهت منافع خود استفاده کند. یعنی تل آویو در تلاش است که همواره در روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان اخلال ایجاد کند.

ادامه مطلب
تهران به جای مقابله با کردها به فکر تحرکات آذربایجان در قره باغ و طالبان در افغانستان باشد
احیای روابط ایران و عربستان از توهم تا واقعیت

تهران به جای مقابله با کردها به فکر تحرکات آذربایجان در قره باغ و طالبان در افغانستان باشد

احمد نقیب زاده در گفت‌وگو با دیپلماسی ایرانی معتقد است که احیای مناسبات ایران و عربستان سعودی می‌تواند به توازن بخشی و نفوذ هر چه بیشتر و بهتر ایران در منطقه خاورمیانه کمک کند. 

ادامه مطلب
رزمایش «سه برادر»، کشورهایی که ارمنستان را دوست نمی دانند
اتحاد دوستان و ترس دشمنان

رزمایش «سه برادر»، کشورهایی که ارمنستان را دوست نمی دانند

گام های تاریخی در زمینه همکاری های نظامی با کشورهای برادری که ارمنستان را به رسمیت نمی شناسند و مرزهای خود را به روی آن بستند در حال برداشته شدن است. عدالت وردیف می گوید: «کشورهای منطقه نمی توانند به راحتی پیروزی آذربایجان در جنگ میهنی را هضم کنند.»

ادامه مطلب
یک گام دیگر به سوی ناتوی ترکی یا ارتش توران
اعزام ژنرال های ترکیه به آذربایجان

یک گام دیگر به سوی ناتوی ترکی یا ارتش توران

گابیل حسینی می گوید: اعتقاد بر این است که اتحاد نیروهای مسلح آذربایجان و ترکیه در قالب تیپ های ارتش برادرانه هسته اصلی ارتش توران آینده را تشکیل می دهد. اساس برادری در باکو گذاشته شد. پایه و اساس آن در لاچین، در مرز ارمنستان، گذاشته شد و آموزش ها در حال برگزاری است.

ادامه مطلب
به بهانه مانور نظامی سپتامبر ترکیه، آذربایجان و پاکستان
کشورهایی که به سمت اتحاد می روند

به بهانه مانور نظامی سپتامبر ترکیه، آذربایجان و پاکستان

تهدیدات منطقه ای ترکیه، پاکستان و عربستان، بستری برای اتحاد و منافع مشترک آنان ایجاد کرده از این رو همکاری های نظامی و وابستگی را برای آنان به دنبال دارد. حمایت های مالی عربستان از پاکستان به واسطه حمایت از وهابیت در منطقه، فروش تسلیحات نظامی ترکیه به پاکستان و .... دلایلی برای اتحاد این کشورهاست.

ادامه مطلب
رئیسی با معادلات پیچیده قفقاز چه خواهد کرد؟
نزدیک شدن بیش از پیش آنکارا، باکو و غرب به یکدیگر

رئیسی با معادلات پیچیده قفقاز چه خواهد کرد؟

از دیدگاه آذربایجان، ادامه مسیر کنونی که با دولت حسن روحانی آغاز شده روش بهتری است. الهام علی اف، رئیس جمهوری آذربایجان در پیام تبریک خود به رئیسی بر همکاری های راهبردی دو کشور تاکید کرد. برخی از تحلیلگران در باکو این پیام را به عنوان دعوت از ایران برای تبدیل شدن به سهامدار نظم بعد از جنگ در قفقاز جنوبی تفسیر کردند. 

ادامه مطلب
روابط تهران ـ باکو در تنگنای الگویی ثابت و تکراری
فرصت ها و چالش ها

روابط تهران ـ باکو در تنگنای الگویی ثابت و تکراری

مهدی حسینی تقی آباد در مقاله ای می نویسد: «این نوشتار به کوششی برای استخراج الگوی روابط تهران ـ باکو با تکیه بر مناسبات دوجانبه اختصاص دارد. بدون داشتن تصویری روشن از این روابط دوجانبه، در فضای پیچیده و مبهم‌تر شدۀ کنونی در نتیجۀ افزایش حضور و نقش‌آفرینی کنشگران ثالث، راهی برای صیانت از منافع و مصالح ایران گشوده نخواهد شد.» این مقاله در نشریه «گفتگو» منتشر شده و مدیر مسئول این نشریه در اختیار دیپلماسی ایرانی قرار داده است.

ادامه مطلب
نه جنگ و نه صلح
مصاحبه با گئورکی دِرلوگویان درباره آنچه در قره باغ می گذرد

نه جنگ و نه صلح

از دکتر گئورگی دِرلوگویان که در حال حاضر در دانشگاه نیویورک در دوبی تدریس می‌کند، در مورد تحولات اخیر جنوب قفقاز دو مصاحبه منتشر شده است؛ نخست مصاحبه با لارن بالهورن از سوی نشریه ژاکوبن (۱۸ آوریل ۲۰۲۱) و دیگری نیز مصاحبه‌ای با واژا تاوبِریدزه در نشریهٔ گرجستان امروز (۱۱ فوریه ۲۰۲۱) که در ادامهٔ مصاحبهٔ نخست می‌آید. این گفت وگو در مجله گفتگو منتشر شده که مدیرمسئول این نشریه در اختیار دیپلماسی ایرانی گذاشته است.

ادامه مطلب
تصور مسکو: ایجاد پایگاه نظامی ترکیه در آذربایجان به معنای گسترش ناتوست
آیا آذربایجان عضو ناتو می شود؟

تصور مسکو: ایجاد پایگاه نظامی ترکیه در آذربایجان به معنای گسترش ناتوست

الکساندر شرین معاون اول رئیس کمیته امور دفاعی دوما به گازیتا می گوید: «از لحظه ای که آذربایجان به همراه ارتش ترکیه علیه یک عضو سازمان پیمان امنیت جمعی جنگید، می توان باکو را به عنوان یک عضو ناتو در نظر گرفت. از نظر حقوقی، تنها مسئله زمان است که عضویت آذربایجان در ناتو را به طور رسمی تایید خواهد کرد.» 

ادامه مطلب
سفر هم زمان ظریف به جمهوری آذربایجان و ارمنستان؛ شکسته شدن یک تابو
به بهانه انجام یک سفر دیپلماتیک

سفر هم زمان ظریف به جمهوری آذربایجان و ارمنستان؛ شکسته شدن یک تابو

سفر اخیر محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه به دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان در روزهای ۲۵ و ۲۶ می ۲۰۲۱ میلادی (۴ و ۵ خرداد ۱۳۹۹) صرف نظر از شرایط حساس کنونی حاکم بر مناسبات دو کشور به ویژه تنش‌‌‌های مرزی و اختلاف در تفسیر بند نهم موافقتنامه موافقتنامه آتش بس ‌‌‌قره‌باغ (کریدور نخجوان به جمهوری آذربایجان یا دالان زنگه زور) از نظر رویکرد متوازن ایران در منطقه قفقاز بسیار شایان توجه بود. این سفر که در ادامه سفر سال گذشته سید عباس عراقچی و محمد جواد ظریف به منطقه قفقاز صورت گرفت را باید «شکسته شدن تابوی سفر هم زمان به جمهوری آذربایجان و ارمنستان» دانست. متاسفانه پس از ناکامی ایران در عرصه ‌میانجی‌گری در جنگ اول ‌‌‌قره‌باغ و کنارگذاشتن کشورمان از ترکیب گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا، رویکرد نسبتاً متوازن ایران در منطقه قفقاز کنار گذاشته شد. در نتیجه به تدریج سنتی نانوشته و البته غلط در عرصه سیاست خارجی ایران در منطقه قفقاز شکل گرفت که بین سفر مقامات ارشد کشورمان به ارمنستان و جمهوری آذربایجان باید فاصله زمانی معناداری ایجاد شود تا باعث ایجاد حساسیت و مخالفت احتمالی در این دو کشور نشود. این قاعده نانوشته که تقریباً به مدت سه دهه در سفر رئیس جمهور، وزیر امور خارجه، وزیران و سایر مقامات ارشد کشورمان به منطقه دنبال‌ می‌شد، در واقعیت امر ملاحظاتی بود که با دست خودمان به سیاست خارجی ایران تحمیل شد و قدرت مانور و تحرک موثر را در بسیاری از مقاطع از کشورمان سلب کرد و حتی بعضاً فضایی را ایجاد کرد که برخی از کارشناسان، مقامات و به ویژه نمایندگان مجلس جمهوری آذربایجان و ارمنستان به انتقاد از سفر مقامات کشورمان به ایروان یا باکو برآیند. در راستای این رویکرد نامتوازن بود که با وجود مناسبات دیپلماتیک ایران با هر سه کشور ارمنستان، جمهوری آذربایجان و گرجستان که روسیه و ترکیه از این ظرفیت دیپلماتیک محروم هستند، هنوز هیچ رئیس جمهوری از ایران در سه دهه گذشته به طور هم زمان از باکو، تفلیس و ایروان دیدار نکرده است و بعد از سفر مرحوم هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهور وقت ایران به تفلیس در آوریل ۱۹۹۵ میلادی و سفر میخائیل ساکاشویلی، رئیس جمهور وقت گرجستان به تهران در اوت ۲۰۰۴ میلادی، تا کنون دیداری میان روسای جمهور ایران و گرجستان در پایتخت‌‌‌های دو کشور صورت نگرفته است و در دولت حسن روحانی نیز، گرجستان در منطقه قفقاز جنوبی تنها کشوری است که رئیس جمهور ایران در هشت سال گذشته دیدار دو جانبه‌‌ای با رئیس جمهور این کشور (گئورگی مارگولاشویلی، رئیس جمهور سابق و خانم سالومه زورابیشویلی، رئیس جمهور کنونی) در تهران یا تفلیس نداشته است. در حالی ایران از این ظرفیت بالقوه جغرافیایی و دیپلماتیک خود به صورت موثری بهره برداری نکرده است که کشورهای اروپایی و آمریکایی به دلیل عدم توانایی روسیه (قطع ارتباط با گرجستان) و ترکیه (قطع ارتباط با ارمنستان) در سه دهه گذشته در عرصه مدیریت مناسبات دیپلماتیک، رویکرد متوازنی را در پیش گرفته‌اند و تقریباً تمامی رهبران و مقامات اروپایی و آمریکایی در سفر به منطقه قفقاز به صورت هم زمان به باکو، ایروان و تفلیس سفر‌ می‌کنند که سفرهای منطقه‌‌ای آنگلا مرکل (صدراعظم آلمان)، فرانسوا اولاند، سارکوزی و امانوئل ماکرون (روسای جمهور سابق و کنونی فرانسه)، سرجو ماتارلا (رئیس جمهوری ایتالیا)، جان بولتون (مشاور سابق امنیت ملی آمریکا) و حتی پاپ فرانسیس رهبر مسیحیان کاتولیک جهان به روشنی گویای این امر است. لذا اگر ایران درصدد اجرایی نمودن الگوی ۳+۳ (ارمنستان، آذربایجان، گرجستان + روسیه، ترکیه و ایران) در منطقه قفقاز است، مقدمه و پیش شرط آن حرکت به سمت الگوی ۱+۳ (ایران + جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان) خواهد بود. بنابراین، روندی که با سفر سید عباس عراقچی و محمد جواد ظریف در چند ماه اخیر در پیش گرفته شده است، مسیر عقلانی، درست و منطبق با رویکرد متوازن سیاست خارجی ایران در منطقه قفقاز است که باید از سوی سایر مقامات کشورمان ادامه پیدا کند. این امر باید تبدیل به یک سنت و رویه در رویکرد سیاست خارجی ایران در منطقه قفقاز تبدیل شود و با تغییر دولت ها در ایران نیز نباید تغییری در آن ایجاد شود که اگر این گونه شود، بازگشت به رویکرد غیر منطقی و نامتوازن گذشته خواهد بود. با عنایت به نکات و ملاحظات یاد شده، در یادداشت تحلیلی پیش رو کوشش خواهد شد شناخت و درک بهتری از الزامات و ضرورت‌‌‌های رویکرد متوازن ایران در قبال سه کشور منطقه قفقاز جنوبی حاصل شود.

ادامه مطلب
تاملی بر چالش‌ها و ابهامات حقوقی و اجرایی بند نهم موافقتنامه آتش بس قره‌باغ‌‌
بررسی حقوقی یک توافق سخت

تاملی بر چالش‌ها و ابهامات حقوقی و اجرایی بند نهم موافقتنامه آتش بس قره‌باغ‌‌

ولی کالجی در یادداشتی می نویسد: پنج ماه از امضای موافقتنامه ۹ ماده‌‌ای ‌‌آتش‌بس قره باغ در ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ میلادی می‌گذرد و در این فاصله زمانی، هفت ماده این موافقتنامه یعنی آتش‌بس کامل و پایان دادن به همه درگیری‌‌ها (بند ۱)، بازگشت ناحیه آغدام به جمهوری آذربایجان (بند ۲)، استقرار نیروهای حافظ صلح روسی در کریدور لاچین (بند ۳)، خروج نیروهای مسلح ارمنستان از قره‌باغ کوهستانی و استقرار نیروهای حافظ صلح روسی در کریدور لاچین به مدت پنج سال (بند ۴)، ایجاد یک پست فرماندهی صلح به منظور اجرای ‌‌آتش‌بس (بند ۵)، بازگشت مناطق کلبجر و لاچین به جمهوری آذربایجان و تعریف مشخصات کریدور لاچین (بند ۶) و بازگشت آوارگان و پناهندگان داخلی به مناطق قره ‌باغ و مناطق مجاور تحت کنترل دفتر کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل (بند ۷) اجرایی شده است. اما تبادل اسرای جنگی، گروگان‌ها و سایر زندانیان و همچنین بقایای تلفات (بند ۸) و فراهم ساختن امکان ارتباطات حمل و نقل بین مناطق غربی جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان (بند ۹) هنوز اجرایی و عملیاتی نشده است. طی پنج ماه گذشته، چگونگی اجرایی شدن بند ۹ موافقتنامه ‌‌آتش‌بس قره باغ که جمهوری آذربایجان از آن با عنوان «کریدور نخجوان به جمهوری آذربایجان» یا «دالان زنگه زور» یاد می‌کند، از جمله مباحث مهم چالشی و اختلافی بین باکو و ایروان بوده است. اختلاف در تفسیر مفاد ماده نهم این موافقتنامه از سوی دو طرف‌های ارمنی و آذری به واسطه عدم اشاره مستقیم و روشن به کریدور نخجوان به جمهوری آذربایجان (برخلاف اشاره صریح موافقتنامه ‌‌آتش‌بس به کریدور لاچین در بندهای ۳ و ۶)، نامشخص بودن فضای سیاسی و تصمیم گیری در ارمنستان پس از استعفای نیکول پاشینیان و قبل از انتخابات پارلمانی زودهنگام در ۲۰ ژوئن ۲۰۲۱ میلادی (۳۰ خرداد ۱۴۰۰) و حملات لفظی و کلامی الهام علی اف برای تحقق کریدور نخجوان به جمهوری آذربایجان (دالان زنگه زور) از طریق نظامی از جمله ابهامات حقوقی و اجرایی بند نهم موافقتنامه ‌‌آتش‌بس قره باغ است که حتی در برخی از محافل کارشناسی و تحلیلی کشورمان، امکان وقوع جنگ جدید از سوی جمهوری آذربایجان با حمایت ترکیه در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ایران (۲۸ خرداد)، انتخابات پارلمانی ارمنستان (۳۰ خرداد) به موازات تنش و درگیری هم زمان بین روسیه و اوکراین (با هدف پیشگیری از واکنش موثر و به هنگام روسیه) مطرح شده است. اما واقعیت آن است که هرچند احتمال برخوردها و تنش‌های محدود مرزی بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان وجود دارد، اما وقوع یک جنگ فراگیر در مقطع کنونی در استان سیونیک ارمنستان، به دلیل واکنش نظامی روسیه (از طریق یگان‌های ارتش روسیه مستقر در قفقاز شمالی، دو پایگاه نظامی روسیه در ایروان و گیومری، نیروهای مرزبانی روسیه مستقر در مرزهای مشترک ارمنستان با ایران و ترکیه و سازمان پیمان امنیت دسته جمعی)، قطعی شدن شکست نیکول پاشینیان و به قدرت رسیدن جریانات ملی‌گرا و مخالف موافقتنامه ‌‌آتش‌بس قره باغ، غیر محتمل است و این امر به ضرر جمهوری آذربایجان و نیز فدراسیون روسیه خواهد بود. لذا برخی تحرکات نظامی و تهدیدات لفظی رهبران جمهوری آذربایجان در مقطع کنونی بیشتر با هدف تحت فشار قراردادن دولت ارمنستان برای اجرای بند نهم موافقتنامه ‌‌آتش‌بس و اجرایی شدن دالان زنگه زور تا قبل از انتخابات پارلمانی این کشور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۰ صورت می‌گیرد. هرچند بسیار بعید به نظر می‌رسد تا آن زمان و استقرار دولت جدید در ارمنستان، اتفاقی نیز در اجرای بند نهم موافقتنامه ‌‌آتش‌بس قره باغ روی دهد. آنچه مسلم است اجرای کامل موافقتنامه ‌‌آتش‌بس قره باغ از طریق تهدید و جنگ از طرف جمهوری آذربایجان و بی اعتمادی از طرف ارمنستان امکان‌پذیر نیست و اگر به هر ترتیبی هم امکان‌پذیر شود، پایدار نخواهد بود. راه حل منطقی و اصولی، حل و فصل اختلافات از طریق تداوم مذاکرات رهبران جمهوری آذربایجان، ارمنستان و روسیه به عنوان سه کشور امضاء کننده موافقتنامه ‌‌آتش‌بس قره باغ در ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ میلادی و نیز انعقاد یک موافقنامه تکمیلی برای ابهام‌زدایی از موارد اختلافی و تفسیری به ویژه بند نهم موافقتنامه ‌‌آتش‌بس سال گذشته است. با عنایت به نکات و ملاحظات یادشده، در این یادداشت تحلیلی کوشش می‌شود شناخت و درک بهتری از چالش‌ها و ابهامات حقوقی و اجرایی بند نهم موافقتنامه ‌‌آتش‌بس قره باغ حاصل شود.‌‌

ادامه مطلب
خطر فرو رفتن قفقاز جنوبی در ورطه جنگی جدید
آیا ارمنستان و آذربایجان دوباره می جنگند؟

خطر فرو رفتن قفقاز جنوبی در ورطه جنگی جدید

احسان رستگار در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: اگر چه پس از پایان جنگ ۴۴ روزه میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان و برقراری صلح میان دو کشور با میانجیگری روسیه، امیدها برای برقراری صلح پایدار میان این دو جمهوری افزایش یافت، اما تنش اخیر نشان داد که وضعیت منطقه در حال بدتر شدن است و هر لحظه باید منتظر یک رویداد ناگوار دیگر در این منطقه بود.

ادامه مطلب
الهام علی اف به پرسش پژوهشگر ایرانی درباره تحولات مرزی ایران پس از جنگ قره باغ و کریدور نخجوان - آذربایجان چه پاسخ داد؟
طی نشستی در باکو

الهام علی اف به پرسش پژوهشگر ایرانی درباره تحولات مرزی ایران پس از جنگ قره باغ و کریدور نخجوان - آذربایجان چه پاسخ داد؟

رئیس جمهوری آذربایجان گفت: اما در مورد نگرانی های مرزی، من فکر می کنم این نگرانی ها کاملاً بی اساس است. آنهایی که چنین نگرانی هایی داشتند، بیشتر در اوایل مقطع زمانی پس از جنگ (منظور جنگ سال گذشته قره باغ) بود. اما شما می دانید که هیئت های نمایندگی سطح بالای ایرانی از آذربایجان دیدار کردند. از جمله وزیر امور خارجه (دکتر جواد ظریف) و معاون وزیر خارجه (دکتر عباس عراقچی) و ما به طور مفصل بحث و مذاکره کردیم. من شخصاً با هر دوی آن ها یعنی آقای ظریف و آقای عراقچی مفصل مذاکره کردم. دیدگاه ما این بود و توانستیم یک زمینه مشترک برای همکاری پیدا کنیم. آنها بعد از این ملاقات ها، از روسیه دیدار کردند و موضوعات مشابهی را در ترکیه دنبال کردند. ما اجماع کاملی داشتیم که ایران از این پروژه حمایت می کند.

ادامه مطلب