سیاست خارجی ایران

پنتاگونال الزامات دولت ۱۴

تقابل تحریمی، همگرایی بین المللی، هم افزایی با همسایگان، توازن جهانی و ایرانیان

علی بمان اقبالی زارچ در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: دیپلماسی چند جانبه در سال های اخیر پویایی بیشتری داشته و موجب تکمیل فرایند عضویت و همگرایی کشورمان در سه سازمان مهم منطقه ای چون شانگهای، بریکس و اتحادیه اقتصادی اورآسیا و غیره شده است که هر کدام توانایی ظرفیت آفرین مشهود برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران دارند و لذا پیگیری اولویت ظرفیت سازی در بهره گیری از توانمندی های سه سازمان فوق الذکر به ویژه اتحادیه اقتصادی اورآسیا اهمیت شایان دارد.

ادامه مطلب

نقدی بر شعار یکی از نامزدهای محترم انتخابات ریاست جمهوری

این سه چهار کشور واقعی، آن ۱۹۶ کشور خیالی!

غلامرضا مصدق در یادداشتی می نویسد: آقای سعید جلیلی با شعار یک جهان فرصت برای ایران، فرمودند "ما با سه چهار کشور مشکل داریم، در دنیا ۲۰۰ کشور وجود دارد". معنای فرمایش ایشان به زبان ساده این است، اگر سه چهار کشور با ما مشکل دارند مسئله مهمی نیست، در مقابل ۱۹۶ کشور دیگر وجود دارند که می توانیم در میدانی وسیع (یک جهان فرصت) با وجود آنها با دنیا ارتباط داشته باشیم؛ به عبارتی ۴ به ۱۹۶ به نفع ما.

ادامه مطلب

قصه پرغصه سیاست خارجی ایران

چشم انداز «مبهم» و «قطبی نگری» در گفتمان نامزدهای انتخاباتی

سید محمد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: چشم انداز سیاست خارجی در دیدگاه نامزدها شفاف نیست. اما چشم انداز چیست و چه جایگاهی در فرایند سیاستگذاری دولت ها دارد؟ چشم‌انداز، هدایتگر و نیرو محرکی است که به ما مسیر و مقصد می‌بخشد؛ چشم‌انداز، تصویری از آینده مطلوب است، آینده‌ای که پیش‌بینی نمی شود بلکه فردایی است که باید خلق شود؛ چشم‌انداز یوتوپیا نیست، بلکه دورنمایی دست‌یافتنی است که مانند ستاره قطبی در دوردست، الهام می‌بخشد، اعتقاد راسخ در میان نیروهای اجتماعی ایجاد می‌کند، اراده و تصمیم می‌آفریند و موجب جنبش و حرکت هدفمند می‌شود.

ادامه مطلب

بعد از طوفانی که ظریف به راه انداخت

بازگشت به توازن دیپلماسی

محمدعلی سبحانی در گفت‌وگویی می‌گوید: ه باور طیفی از تحلیلگران نطق ۱۰دقیقه‌ای روز سه‌شنبه محمدجواد ظریف در صداوسیما به عنوان کاتالیزور انتخابات در جهت موج‌آفرینی و افزایش مشارکت عمل خواهد کرد. اما فارغ از این موضوع، نکات و ناگفته‌های فراوانی در آن چند دقیقه سخنرانی وزیر امور خارجه دولت روحانی وجود داشت که محل بحث جدی دارد. از این‌رو «شرق» در گفت‌وگویی با محمدعلی سبحانی سعی در تبیین و تشریح گفته‌های ظریف و بررسی اهمیت این سخنان در فضای رقابت‌های انتخاباتی دارد. در ادامه بحث با سفیر پیشین ایران در قطر، لبنان و سوریه که مدیرکل خاورمیانه‌ وزارت خارجه در دولت سیدمحمد خاتمی را در کارنامه دارد، تلاش شد تا در نگاهی کلان‌تر، جایگاه سیاست خارجی در انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم هم مورد مداقه قرار گیرد که در ادامه ماحصل این گپ‌و‌گفت را می‌خوانید.

ادامه مطلب

هشدار راهبردی برای دولت چهاردهم

ممانعت از  «بی‌ربط شدگی» ایران

سید محمد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: یکی از تهدیدهای پنهان که متوجه منافع ملی کشور است و به تدریج آثار مخرب خود را نمایان خواهد کرد؛ فرایند «بی‌ربط شدگی ایرانIrrelevance » در اقتصاد سیاسی منطقه‌ای و جهانی است. فرایندی که مدتی است آغاز شده و آثار مخرب آن به تدریج نمایان خواهد شد. چنانچه از حالا در مقابل این فرایندِ مخرب، تدبیر و اقدامات مقتضی صورت نگیرد، «امنیت وجودی» کشور در آینده نه چندان دور، با مخاطرات جدی مواجه خواهد شد.

ادامه مطلب

نقشه راه دیپلماسی دولت چهاردهم

تحول در سیاست خارجی: اولویت‌های پیش رو

نوید کمالی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: با توجه به در جریان بودن رقابت‌های انتخاباتی، در این مقطع حساس و تاریخی، پرداختن به بایسته‌ها و اولویت‌های سیاست خارجی دولت آینده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چرا که تمام کاندیدها فارغ از گرایش‌های سیاسی و جریانی مختلف‌شان در صورت کسب فرصت خدمت در قامت ریاست جمهوری، برای رفع چالش‌های اقتصادی گریبانگیر ملت و دولت باید به شکل جدی توجه خود را معطوف به عرصه‌ پیچیده اما پر فرصت سیاست خارجی کنند.

ادامه مطلب

تغییری که بسیار سخت است

راهبرد سیاست خارجی دولت چهاردهم: تحول یا تکامل؟

سید محمد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: دستگاه دیپلماسی دولت چهاردهم باید بسترساز و زمینه‌ساز نهادهای دولتی و غیردولتی باشد که می‌خواهند در حوزه امنیت، اقتصاد، فرهنگ و محیط زیست تنها یک قدم رو به جلو بردارند. قرار نیست تحول عمیق ایجاد شود. همین قدم‌های کوچک در یک بازه زمانی ۲۰ ساله، تغییر و تحول ایجاد خواهد کرد.

ادامه مطلب

در عین حفظ توازن در سیاست منطقه ای و بین المللی

دیپلماتی اخلاق مدار در چارچوب اقتدار و عزت ایران

جمیله کدیور در یادداشتی می نویسد: به نظرم مهمترین مؤلفه های کارنامه امیرعبداللهیان تلاش در حفظ اقتدار ایران، توازن در سیاست های منطقه ای و بین المللی، هماهنگی با سیستم و استفاده بهینه از ظرفیت های موجود بود. او زمانی سکاندار وزارت خارجه شد که ایران هم به لحاظ منطقه ای و هم به لحاظ بین المللی منزوی بود و با برخی کشورها روابط قطع یا پر تنش بود.

ادامه مطلب

گزارش نظری آژانس پروژه های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی

آشنایی با دارپا

یونس قاسم نژاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: هدف این مطالعه آن است که نشان داده شود رویکرد دارپا برای دستیابی به موفقیت های نوآورانه جایگزین مناسب و قانع کننده ای برای مدل های سنتی رایج در سازمان های تحقیقاتی بزرگ است.

ادامه مطلب

این بحران دوباره کشور را فرا می‌گیرد

شش دلیل گران شدن ارز

حسین عبده تبریزی در یادداشتی می نویسد: در سال ۱۴۰۳، با توجه به وضعیت روابط خارجی جاری ایران و موقعیت تحریم‌ها، به نظر می‌رسد متغیر «سیاست» هم تأثیر عمده‌ای بر قیمت ارز در این سال داشته باشد.

ادامه مطلب

تهدیدی که در کمین است

خطر «اسنپ بک» در سیاست خارجی ایران

سهراب انعامی علمداری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: سیاست خارجی ایران اگرچه طی دهه های اخیر و برای دوره هایی از این چرخه تداوم و تغییر، انعطاف پذیری و دینامیک های راهبردی و ابزاری بهره برده و توانسته از دیپلماسی برای پیگیری منافع ملی بهره بگیرد اما در دوره هایی نیز به واسطه تکانه های بسیط رفتاری و کنش های هزینه زا این تغییرات به افزایش ضریب آسیب پذیری در منافع و امنیت ملی و کاهش تعامل بین المللی منجر شده است. 

ادامه مطلب

سرمشق واحد دولت های دمکرات و جمهوریخواه

چرا امریکا در یافتن فرمول درست سیاسی برای ایران، دچار چالش است؟

در میزگرد موسسه کارنگی با موضوع چالش های سیاست خارجی امریکا در قبال ایران با حضور کریم سجادپور و سوزان مالونی تلاش شد به این پرسش پاسخ داده شود که دهه هاست که آمریکا و ایران رابطه دشواری داشته اند، در برهه هایی همراه با رویارویی و دشمنی و گاه نیز آشتی نسبی. چه ارزیابی ای از این روابط می توان داشت؟

ادامه مطلب

غرب آسیا و جنگ اقتصاد سیاسی

ایران در اقتصاد سیاسی جهانی بازنده است!

اسلام ذوالقدرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: اصلاح و تغییر برخی اصول آرمانی و تاکتیک‌های ناکارآمد سیاستگذاری خارجی ایران، توجه بیشتر به اقتصاد سیاسی و درک این الگو در مناسبات و معادلات منطقه‌ای و جهانی از ضرورت‌های سیاست خارجی ایران و بلکه مؤلفه بقای ایران به عنوان یک قدرت بزرگ نظام جهانی در شرایط کنونی است که ‌باید در دستورکار سیاستگذاران ارشد ایران قرار گیرد.

ادامه مطلب

ضرورت و الزامات حکومتداری توسعه محور

لزوم تجدید نظر در سیاست خارجی با معطوف شدن به قدرت اقتصادی

روح الله سوری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: تجربه چهل یا پنجاه ساله اخیر دنیا نشان داده است که هیچ کشوری نمی تواند در انزوا و بدون داشتن ارتباط با جهان پیرامون خود به توسعه دست پیدا کند. تجدید نظر در سیاست خارجی و معطوف ساختن آن به افزایش قدرت اقتصادی به جای ابتنای آن بر آمال و آرزوها و دشمن پنداری دیگران از مهمترین الزامات یک سیاست خارجی توسعه محور است.

ادامه مطلب

چرایی کند بودم چرخ توسعه

هشت سیاست که مانع رشد اقتصاد ایران می شود

مسعود نیلی: عملکرد بلندمدت را اصولاً سیاست‌های بلندمدت می‌سازند، نه منابع طبیعی یا شوک‌های مقطعی یا موضوعات دیگر. در اقتصاد ایران هم سیاست‌های بلندمدتی مقصر اصلی هستند که از هویت نظام حکمرانی نشأت می‌گیرند.

ادامه مطلب

با توجه به تحولات اخیر

ایران روس‌ها و چینی‌ها را تنبیه می‌کند؟

بهرام امیراحمدیان در یادداشتی می نویسد: سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مستقل و عدم وابستگی به شرق و غرب است و اگر جمهوری اسلامی ایران با چین و روسیه روابط نزدیک دارد، این به منزله آن نیست که این دو کشور اجازه داشته باشند در سیاست داخلی و خارجی ایران دخالت کنند یا منافع ملی جمهوری اسلامی ایران را نادیده انگارند.

ادامه مطلب

حملات موشکی اخیر و شرایط منطقه

ابهام در دیپلماسی ارتباط با همسایگان

قاسم محبعلی می گوید: ایران بعد از هفتاد سال روابط دوستانه وارد مناقشه با پاکستان شده و با عراق که به نظر می‌رسید متحد ایران باشد وارد چالش شد. دیگر این روابط، حداقل روی کاغذ چنین نخواهد بود.

ادامه مطلب

خطایی استراتژیک در ژئوپلیتیک بحران زده

اولویت دیپلماسی بر راه حل نظامی

صادق ملکی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: با وجود کاستی ها در سیاست های چهار دهه گذشته، ما به عنوان ایران در بحران غزه نشان دادیم که در مدار عقلانیت قرار گرفته ایم و بازیچه دیگران نشده ایم. به نظر می رسد با وجود زخم و صدمه ای که غرور ملی ایران و ایرانیان خورده است، تنها و تنها راه نجات کشور باید تداوم و تثبیت نگاهی باشد که در قبال بحران غزه اتخاذ شد.

ادامه مطلب

چیزی که دیپلماسی متفاوت است

سیاست خارجی و کف خیابان

کوروش احمدی در یادداشتی می نویسد: سیاست خارجی با دیپلماسی که راهکار اجرا و پیشبرد سیاست خارجی است، متفاوت است. همان‌قدر که تصمیم‌گیری در سیاست خارجی باید از طریق بحث عمومی صورت گیرد، دیپلماسی امری محرمانه و مختص کارگزاران مربوطه است.

ادامه مطلب

رامین مهمانپرست در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی:

هنوز به تعادل در سیاست خارجی نرسیده ایم/دیپلماسی ما از عدم هماهنگی رنج می برد/چرا پارسال توافق نشد؟

رامین مهمانپرست در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی می گوید: در رابطه با بحران هایی که پیش آمد به ویژه دو بحران روسیه – اوکراین و بحران غزه و طوفان الاقصی، من فکر می کنم در سیاست خارجی ما باید روی انسجام و اقتدار سیاست خارجی بین همه عواملی که تاثیر دارند و دخیل هستند بیشتر تاکید کنیم. من اعتقاد به جدا بودن عوامل مختلف ندارم. بحثی هم که از قبل بین دیپلماسی و میدان مطرح بود بنده این بحث را به این شکل قبول ندارم. من معتقدم که میدان بخشی از سیاست خارجی است. همان طور که بخش های اقتصادی بخشی از سیاست خارجی هستند. کما این که روابط سیاسی و روابط مستقیم نیز بخشی از سیاست خارجی محسوب می شوند. بحث های فرهنگی و اجتماعی و دیپلماسی عمومی، همگی اینها با هم می توانند یک سیاست خارجی را شکل بدهند. ولی حتما یک انسجام و هماهنگی لازم است. ما در بعضی جاها ممکن است به لحاظ دیپلماسی دفاعی یا بحث میدان توفیقاتی بزرگ به دست آورده باشیم اما چون آن هماهنگی لازم در سیاست خارجی و دیپلماسی نبوده است ما نتوانسته ایم از فواید اقتصادی آن هم بهره ببریم.

ادامه مطلب

لزوم رفع اشکالاتمان در سیاست خارجی

چرا با «مرگ بر روسیه» مخالفم

علی مفتح در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: حتی اگر به اندازه چین هم قدرتمند شویم باز هم باید با دیگران تعامل کنیم. در واقع همین قدرت تعامل است که یکی از عناصر موفقیت چین در جهان به شمار می رود. فرقی نمی کند که ایالات متحده باشد یا جزایر سیشل، باید با همه کشورها و بر اساس منافع ملی خود در تعامل باشیم.

ادامه مطلب

جایگاه ما در شبکه به هم تنیده جهانی کجاست؟

بنیادی‌ترین نقصانِ سیاستِ خارجی ایران

محمود سریع القلم در یادداشتی می نویسد: به نظر می‌رسد در عرصۀ سیاسی، آن‌هایی که با ایران دوست هستند بیشتر سنت «دوری و دوستی» را برگزیده‌اند. Hedging و Leverage ایران بیشتر در مدارهای نظامی و در جهتِ بازدارندگی و با پشتوانۀ مکتب امنیتی و اندیشۀ Keeping enemies at bay است. به یک معنا، سیاست خارجی ایران، از Leverage نظامی و امنیتی بهره‌مند است و آن هم با احتیاط مدیریت می‌شود.

ادامه مطلب

دنیای سیاست از رویا تا واقعیت

ایران و نرم های جهانی

صادق ملکی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: چندیست نشانه های رفتار مبتنی بر نرم ها در سیاست خارجی ایران ظاهر شده و به نظر می رسد با علنی شدن این رویکرد اتفاق میمونی برای ایران و ایرانیان علی رغم دیر کردن و هزینه های پرداختی آن به وقوع بپیوندد. باشد‌ که این چنین شود.

ادامه مطلب

از تحریم تا اتهامات بی پایه

چرا این قدر تحت فشاریم؟!

محمدرضا لشینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در حوزه ی تمدنی ایران که جغرافیایی مشخص چه از نظر تاریخی و چه از نظر مردمی، فرهنگی و زبانی دارد، اساساً جمهوری اسلامی هیچ دخالتی نکرده است. با وجود اینکه جمهوری اسلامی تنها دولتی بود که کشورش بیشترین قرابت هویتی را با افغانستان داشت اما در قبال تغییر دولت در افغانستان و تشکیل مجدد امارت طالبان، مطلقا نظاره گر بود تا بازیگرانی همچون پاکستان نقش اصلی را ایفا کنند. حتی در قبال حق آبه ی هیرمند نیز کاملاً محجوب به حیا و با گذشت بوده است. در مورد جنگ بین دولت باکو و ارمنستان بر سر آرتساخ، مطلقا هیچ دخالتی نکرد، حال آنکه حتی با دولت الهام علی‌اف که تمایلات کاملاً ضد ایرانی دارد، تنها به سبب مسلمان بودنش، همدلی داشت. حتی پس از فروپاشی شوروی با وجود اینکه عده ای در اران و شروان، به خصوص تالش ها خواهان الحاق مجدد به ایران بودند اما از آن زمان تا کنون دولت جمهوری اسلامی ایران هرگز ادعایی بر قفقاز نداشته است.

ادامه مطلب

گیجی جای دیپلماسی را گرفته است

اوکراین، ارمنستان و سر در گمی در سیاست خارجی ایران

سید وحید کریمی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در مورد رفتار ولادیمیر پوتین در مورد قفقاز «گیج» هستیم، در حالی که این همه در اوکراین به روسیه کمک کردیم؛ می بینیم که پوتین در ارمنستان با ترکیه، آذربایجان و غرب همراهی می کند؟

ادامه مطلب

دولت به هیچ وجه دنبال مذاکره با واشینگتن نیست

در رد خبر گفت وگوی مستقیم ایران و امریکا

علی موسوی خلخالی می نویسد: واقعیت این است که مخالفان مذاکره مستقیم ایران و امریکا هم در تهران و هم در واشنگتن بسیار است، و اتفاقا از چنان قدرتی برخوردار هستند که اجازه ندهند چنین گفت وگوهایی انجام شود. بنابراین نباید انتظار داشت گفت وگوی مستقیمی میان ایران و امریکا به این آسانی ها انجام شود.

ادامه مطلب

الگویی که در ایران هم دنبال می شود

اصل ایمن‌سازی سیاستگذاری خارجی در جهان آشوبناک

اسلام ذوالقدرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: ایجاد بحران یا شوک به نظام جهانی و منطقه‌ای مانند تهاجم روسیه به اوکراین، ترکیه به سوریه و ... که به عنوان الگویی از کاهش ریسک یا گریز از خطر ژئوپلیتیک در سیاستگذاری خارجی و راهبردی توصیف و تفسیر می‌شود، بر ایمن‌سازی سخت سیاستگذاری خارجی بنیان شده است.

ادامه مطلب

یک پرسش، یک پاسخ

نسرین حکمتی نخستین بانوی دیپلمات در گفت و شنودی از روزگاران دیپلماتیک

خانم نسرین حکمتی، متولد سال ۱۳۲۰ و فارغ التحصیل علوم سیاسی از دانشگاه تهران و دانشگاه کلمبیاست. او نخستین بانوی دیپلمات وزارت امور خارجه ایران است چرا که پیش از وی، بانوان در وزارت امور خارجه حضور داشتند اما امکان ورود آنان به رسته سیاسی فراهم نبود.

ادامه مطلب

آیا انزوای استراتژیک پیشران سیاست خارجی بوده است؟

نقدی بر ایده تنهایی راهبردی ایران

روح الله سوری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: از نگاه حامیان ایده تنهایی استراتژیک ایران، کشور ایران به دلیل قرارگیری در وضعیت انزوای راهبردی باید چند راهبرد را در اولویت خود قرار دهد و یا شاید هم چاره ای جز رجوع به این راهبردها نداشته باشد. مهمترین این راهبردها، دفاع در بیرون از مرزهاست چرا که دفاع در نقطه صفر مرزی برای کشوری که دچار تنهایی استراتژیک است به شکست خواهد انجامید، به همین منظور ضرورت دارد که ایران حضور خود را به فراتر از مرزهایش انتقال دهد. به نظر می‌رسد هم مفروضات و هم نتایج ارائه شده از سوی حامیان ایده تنهایی استراتژیک ایران از استحکام چندانی برخوردار نباشد و بتوان نقدهای جدی به آن وارد ساخت.

ادامه مطلب

جزایر سه‌گانه و امنیت ملی ما

دو شوک به سیاست خارجی طی هفت ماه

کوروش احمدی در یادداشتی می نویسد: در هفت ماه گذشته دو شوک در حوزه سیاست خارجی به کشور وارد شد. نخست در ۱۰ دسامبر رهبر چین در بیانیه مشترکی با شورای همکاری خلیج فارس از موضع امارات درباره سه جزیره ایرانی حمایت کرد و در نوبت دوم وزرای خارجه روسیه و کشورهای شورای همکاری همان مواضع را به شکلی قوی‌تر اتخاذ کردند.

ادامه مطلب