فرصت‌ها و چالش‌های شراکت هند و امارات
سیاست «به غرب فکر کن» مودی
سیاست «به غرب فکر کن» دولت هند تعامل با غرب آسیا را در اولویت قرار داده و امارات متحده عربی سنگ بنای این گسترش روابط در منطقه شورای همکاری است.
ادامه مطلبخلیج فارس
در راستای چرخش به شرق به جای غرب
خیز ترکیه برای بازیگری کنشمند در خلیج فارس
محمد مهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: دهه اخیر ترکیه با قدرت، پیگیر افزایش نفوذ در منطقه غرب آسیا بوده است؛ سیاستی که می توان مهمترین اهداف و دلایل آن را «عامل انرژی»، «لزوم ایجاد تحرک اقتصادی در ترکیه» و «تبدیل شدن به بازیگر کنشمند غرب آسیا» عنوان کرد.
ادامه مطلب
ضرورت تغییر انگاره کلی
ایران، فلسطین و امنیّت منطقه‌ی خلیج فارس
عباس آخوندی در یادداشتی می نویسد: مساله اشغال فلسطین همچنان، به عنوان یک کانون نزاع منطقه ای ادامه دارد. از این رو، موضوع امنیت خلیج فارس بدون توجه به مساله فلسطین و اسرائیل بحثی ناتمام است.
ادامه مطلب
قاهره کار خود را آغاز کرد
کوریدور مصر - اردن - عراق
آنچنان که نقشه‌ها نشان می‌دهند این کریدور تجاری جدید بسیار کوتاه‌تر از مسیر عبور از تنگه هرمز به اقیانوس هند و از آنجا به دریای سرخ است و مسیر طولانی کشتی‌ها به باب المندب را کوتاه می‌کند. تهدیدهای انصارالله علیه کشتیرانی در این مسیر به گفته ناظران موجب تسریع در اجرای این پروژه در خشکی می‌شود.
ادامه مطلب
امنیت منطقه به هم مرتبط است
رژیم صهیونیستی و رژیم امنیتی دریای سرخ
محمدعلی مهتدی در یادداشتی می نویسد: آمریکا و رژیم و برخی دیگر از کشورهای نزدیک به آمریکا یمن را متهم به بستن تنگه باب المندب و ضربه زدن به امنیت دریای سرخ می‌کنند در حالیکه اینک آمریکا، انگلستان و خود رژیم صهیونیستی مهمترین عوامل ضد امنیت در دریای سرخ هستند.
ادامه مطلب
تاریکی و روشنایی
سرنوشت مشابه کُره جنوبی و شمالی با جنوب و شمال خلیج فارس
غلامرضا مصدق در یادداشتی می نویسد: در سال ۲۰۲۳ تولید جنوب خلیج فارس از ۲۵۰۰ میلیارد دلار گذشت، تولید شمال آن به ۴۰۰ میلیارد هم نمی رسد، آیا با استمرار وضعیت فعلی در آینده نه چندان دور، باید شاهد باشیم، شمال در تاریکی فرو رود و جنوب آن نورانی شود؟
ادامه مطلب
بررسی عملکرد مسکو در قبال حملات آمریکا به مواضع حوثی ها
وقتی پوتین، یمنی ها را هم مانند تهران دور می زند
هنوز مدت زیادی از اقدام روسیه در حمایت مجدد از ادعای امارات متحده عربی بر سر جزایر سه‌گانه نگذشته است که این بار مسکو در مواجهه با آتش‌افروزی آمریکا و انگلستان نسبت به مواضع انصارالله و حوثی‌ها نیز عملا در تضاد با منافع تهران رفتار کرد. این گزاره تحلیلی از پیش مطرح شده بود که بزرگ‌ترین برنده عملیات طوفان الاقصی و جنگ حماس و اسرائیل، ولادیمیر پوتین و روسیه است. اکنون هم به نظر می‌رسد با حمله آمریکا به یمن، باز هم تنها بازیگری که می‌تواند بیشترین سود و منفعت را از تنش کنونی در دریای سرخ و مدیترانه ببرد، مشخصا به روس‌ها بازمی‌گردد. بی‌شک به هر میزان که شدت تنش در منطقه افزایش پیدا کند، به همان اندازه توجه‌ها به جنگ اوکراین کاهش پیدا خواهد کرد. به همین دلیل روسیه در جلسه چهارشنبه‌شب هفته گذشته شورای امنیت که ساعاتی قبل از حمله بامداد جمعه با دستور کار بررسی اقدامات
ادامه مطلب
نگاهی به واکنش‌ها در خصوص ورود ناو هواپیمابر ایالات متحده به خلیج فارس
خط و نشان در خلیج فارس
فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا در غرب آسیا موسوم به سنتکام بامداد دوشنبه اعلام کرد که ناو هواپیمابر «یواساس دوایت آیزنهاور» با عبور از تنگه هرمز وارد آب‌های خلیج فارس شده است. سنتکام در بیانیه خود آورده است که ناو آیزنهاور در آب‌های خلیج فارس گشت‌زنی خواهد کرد تا آزادی کشتیرانی در آبراه‌های اصلی تضمین شود. روز ششم آبان و چند روز پس از شروع جنگ غزه، مقامات ارتش آمریکا از اعزام این ناو به سمت غرب آسیا و استقرار آن در خلیج فارس خبر داده بودند. به دنبال این اقدام آمریکایی‌ها و به گزارش فارس، سردار علیرضا، تنگسیری فرمانده نیروی دریایی سپاه، دوشنبه‌شب در گفت‌وگویی رسانه‌ای درباره حضور اخیر ناو هواپیمابر آمریکا در خلیج فارس گفت «همین دیروز که ناو هواپیمابر آنها وارد خلیج فارس شد، به تمامی سؤالات ما به محض واردشدن، پاسخ دادند و حجمی از قایق‌ها را در جلوی خودشان دیدند، سریعا به سمت جنوب خلیج فارس رفتند و در آب‌های جنوبی خلیج فارس و در آب‌های کشورهای همسایه تردد کردند».
ادامه مطلب
کشورهای نفت خیز با ثروت خود چه می کنند
آغاز دوران امپراطوری های نفتی
جنگ و تحریم، موجب افزایش بهای هیدروکربن ها شده که به این معنی است که صادرکنندگان سوخت، می توانند در پول شنا کنند.
ادامه مطلب
با برخورداری از ظرفیت های بالایی دریایی
ایران و روسیه «آذربایجان» را مات می‌کنند؟
بهرام امیراحمدیان در یادداشتی می نویسد: با تحولاتی که در روابط روسیه با غرب پیش آمده است، کریدور غیرفعال شمال-جنوب اکنون دوباره مطرح و در حجم قابل توجهی ارتباطات روسیه با حوزه خلیج فارس و اقیانوس هند را برقرار می سازد.
ادامه مطلب
در حالی که بن سلمان دوست شی جین پینگ شده است
برنامه بایدن برای محدودکردن نقش چین در عربستان و خلیج فارس
به رغم نشانه های آشکار از عقب نشینی نظامی آمریکا از منطقه، ایالات متحده به آسانی از خلیج فارس دست نمی کشد. دولت بایدن طرح تازه ای را ابداع کرده که هدف آن تاثیرگذاری و نتیجه گیری بیشتر با امکانات کمتر برای مقابله با نفوذ چین در این منطقه است.
ادامه مطلب
اسرائیل یک معضل
آیا بلوک منطقه‌ای در خاورمیانه کارآیی دارد؟
شکستن طلسم منطقه‌ای، نیازمند فراتر رفتن از مرزهای سنتیِ رقابت‌های ژئوپولیتیک است. یک پیشنهاد قابل اجرا، ایجاد یک بلوک منطقه‌ای است – مشابه سازمان دولت‌های آمریکای لاتین (OAS) یا اتحادیه آفریقا (AU) که بر چالش‌های مشترک و نیز منافع مشترک تمرکز دارد. این ایده پیشنهاد می‌کند که فراتر از سازمان‌های کنونیِ همکاری زیرمنطقه‌ای مانند اتحادیه عرب، اتحادیه مغرب عربی، شورای همکاری خلیج فارس و شورای همکاری چهارجانبه گام برداریم. نمونه‌های گذشته نشان می‌دهد که سازمان‌های منطقه‌ای اغلب پس از تنش‌های مزمن یا در روند تنش زدایی شکل می گیرند، سناریویی که در منطقه خاورمیانه بزرگ یا MENA غریبه نیست.
ادامه مطلب
افزایش تنش تهران - آژانس به موازات اجرای توافق ایران و آمریکا
روز موعود؟!
در حالی سیدابراهیم رئیسی بامداد امروز (دوشنبه)، تهران را به مقصد نیویورک برای حضور و سخنرانی در هفتادوهشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل ترک کرد که بلومبرگ مدعی شده امروز توافق تهران – واشنگتن بر سر تبادل زندانیان انجام خواهد شد. اگر ادعای بلومبرگ درست باشد، قرار است امروز دوشنبه ۲۷ شهریور/ ۱۸ سپتامبر، تبادل زندانیان دوتابعیتی و دسترسی ایران به شش میلیارد دلار پول بلوکه‌شده‌اش انجام شود. هم‌زمان به موضوع آزادی پنج زندانی ایرانی در آمریکا هم اشاره شده است.
ادامه مطلب
تخلیه اهمیت ژئوپولتیک بخشی از استراتژی «مرگ با هزاران ضربه کارد»
اِنتروپی و افول ژئوپولتیک ایران، سواحل و جزایر ایرانی خلیج فارس
حسن فتاحی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: چالش ژئوپلیتیکی یکی دیگر از اِنتروپی های مهم در نظام های سیاسی است که در صورت تداوم باعث فروپاشی یک سیستم سیاسی می شود. در سال های اخیر برخی کشورها در دام چالش های ژئوپلیتیکی گرفتار شده اند و در نتیجه اِنتروپی آنها به مرحله خطرناکی رسیده است.
ادامه مطلب
تهدید تهران و معادلات پیش‌رو
بازگشت به نقطه صفر؟!
مقامات ایران پیش از این هشدار داده بودند که در صورت تخلیه محموله نفتکش سوئز راجان، عاملان آن با پیامدهایی مواجه خواهند شد؛ کما‌اینکه سردار علی فدوی، جانشین فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درباره نفت ایرانی توقیف‌شده توسط آمریکا اخطار داد که «واشنگتن بارها مرتکب اشتباهات محاسباتی شده و بارها هم به اشتباهات خود پی برده است. اگر دشمنان حماقت کرده و نفتکش ایران را تخلیه کنند، مقابله‌به‌مثل خواهیم کرد، یکی از سیاست‌های کشور از زمان جنگ تحمیلی تاکنون مقابله‌به‌مثل بوده است».
ادامه مطلب
ایالات متحده از منطقه نمی رود
افزایش تنفگداران دریایی امریکا در خلیج‌فارس؛ راهبرد تداوم حضور یا هدایت از دور؟
سید محمد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: تحلیل‌هایی که از خستگی یا استیصال امریکا از حضور در منطقه گفتند و معتقد بودند به دلیل پرهزینه‌بودن حضور امریکا در خلیج‌فارس و رقابت استراتژیک امریکا با چین در سطح جهانی، روند کاهش حضور نیروهای امریکایی در منطقه خاورمیانه و خلیج‌فارس آغاز شده است و خوشبینانه معتقد بودند شرایط برای نظم منطقه‌ای جدید با مشارکت کشورهای منطقه و بدون دخالت امریکا فراهم شده است. در نقطه مقابل این تحلیلِ ساده‌انگارانه که حالا با این دست از اخبار و اطلاعات به سادگی هوا می‌شود، تحلیل واقع‌بینانه‌تری از کنش‌گری جدید امریکا در خلیج‌فارس ارائه می‌شود مبنی بر اینکه دولت امریکا به جای موازنهگری مستقیم از موازنهگری از دور (Off shore balancing) بهره می‌برد.
ادامه مطلب
تحرکات سیاسی، دیپلماتیک و میدانی اخیر در خاورمیانه
ترکیب دیپلماسی با مانورهای نظامی
دامنه‌ای از تحرکات و تحولات معنادار سیاسی، دیپلماتیک و میدانی طی هفته‌ها و به‌خصوص روزهای اخیر از سوی بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای مجموعه‌ای متضاد و متناقض را به دست می‌دهد که حکایت از فضایی مبهم و گنگ دارد. از یک سو سفر پنجشنبه هفته گذشته علی باقری‌کنی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه ایران به عمان و دیدارش با بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه این کشور (عمان) می‌تواند دالی بر این باشد که مذاکرات پشت پرده تهران - واشنگتن ذیل میانجیگری مسقط همچنان با شدت و ضعف ادامه دارد که کورسویی از امید را حفظ کرده است.
ادامه مطلب
نگرانی از ایران یا خبری در سوریه است؟
پیام‌های افزایش حضور نظامی آمریکا در خلیج فارس
واشنگتن اعزام هواپیماها و ناوهای جنگی و تفنگداران دریایی خود به منطقه را با دعوت کردن ایران به توقف فوری اقدامات بی ثبات کننده که آزادی تجارت در آبراه راهبردی تنگه هرمز را تهدید می کند، همراه کرد. با این حال پرسش هایی درباره نیاز آمریکا به اعزام پیشرفته ترین جنگنده ها و یک ناوشکن راهبردی برای نظارت بر امنیت کشتیرانی بین المللی، مطرح است.
ادامه مطلب
لزوم هوشمندی و توجه بیشتر
هژمونی جدید امریکا در حال شکل گیری است
سید وحید کریمی و سید علی موسوی خلخالی در یادداشت مشترکی در دیپلماسی ایرانی می نویسند: در سال ۲۰۲۴؛ همکاری و چفت شدن و «درهم تنیدگی اتمی» انگلیس – امریکا برای ۱۰ سال دیگر یعنی تا سال ۲۰۳۴ امضا می شود و حوزه هژمون ۵ Eyes که کشورهای انگلیسی زبان و مستعمرات انگلیس و سفیدنژاد انگولاساکسونی را شامل می شود، تلاش دارد قدرتمند، غیر قابل نفوذ و شکست ناپذیر باشد و با بازوی نظامی ناتو بر سیاست بین الملل سلطه یابد.
ادامه مطلب
بررسی تحرکات ایالات متحده در خلیج فارس و سوریه
تنش نظامی در راه است؟
خبر اعزام اف - ۱۶های آمریکا به منطقه خلیج فارس جمعه گذشته در حالی از زبان مقامات پنتاگون رسانه‌ای شد که با بررسی تحولات چند هفته اخیر به نظر می‌رسد که دایره تحرکات نظامی واشنگتن در خاورمیانه بیش از اینها باشد؛ چون ایالات متحده علاوه بر اعزام جنگنده به خلیج فارس، جنب‌و‌جوش‌هایی را هم از طریق ائتلاف بین‌المللی در شرق فرات و پایگاه التنف در دستور کار دارد که انجام مانورهای مشترک با نیروهای دموکراتیک سوریه، تمرین‌های نظامی با ارتش آزاد (از طریق به‌کارگیری تسلیحات واقعی) در پیرامون منطقه ۵۵ و منطقه التنف، ارسال تسلیحات سنگین به نیروهای قسد ازجمله سامانه موشکی «هیمارس یا تانک‌های بردلی»، انتقال دو اسکادران از جنگنده‌های «A-۱۰» و «F-۲۲ Raptor» به پایگاه‌های آمریکا در خاورمیانه، انتقال زیردریایی اتمی «USS Virginia» به منطقه خلیج فارس و نیز اعزام ناوشکن «یواساس توماس هادنر» به همین منطقه (خلیج فارس) را شامل می‌شود. مجموعه تحرکات چند هفته اخیر این مسئله را القا می‌کند که فضاسازی جنگی آمریکایی در راه است؛ به‌ویژه اگر این تجهیزات با جنب‌و‌جوش نظامی بی‌وقفه آمریکا میان متحدانش در پایگاه التنف و مناطق شرق فرات همراه باشد.
ادامه مطلب
اینجا کسی به امریکایی ها نیاز ندارد
چین، عادی‌سازی روابط ایران و عربستان و یک انقلاب ژئوپلتیکی منطقه ای
توافقی که در ۱۰ مارس با میانجیگری چین و در پکن برای عادی سازی روابط میان عربستان سعودی و ایران حاصل شد، در واقع یک انقلاب ژئوپلیتیکی است. به گفته موسسه مطالعات خاورمیانه واشنگتن، نقش چین در تسهیل این توافق، نوعی حیرت را در پایتخت امریکا ایجاد کرد و برخی را وادار کرد که بگویند «عصر جدیدی از ژئوپلیتیک» آغاز شده است.
ادامه مطلب
چین و روسیه، ایران را به هسته ای شدن ترغیب می کنند
بازی هوشمندانه ایران برای بهره برداری از خلاء امریکای منزوی
روئل مارک گرشت و ری تکیه می نویسند: یک آمریکای انزواگر، خلائی را در منطقه برجای گذاشته که جمهوری اسلامی با هوشمندی از آن بهره می برد. در تمامی این مانورها، رهبر جمهوری اسلامی ایران، نقش دارد؛ چهره ای که کشور خود را در میان انبوه دشمنان مرگبارش رهبری کرد. هنگامی که او اخیراً گفت که "آمریکا می‌خواست با استفاده از فشار تحریم، مسئله هسته‌ای را آنطور که دلخواه خودش بود، خاتمه دهد اما شکست خورد"، همچون همیشه، سرد و واقع‌گرا بود. این چهره برجسته روحانی کاری را کرد که تنها حکمرانان بزرگ می‌توانند انجام دهند: اینکه با دستی ضعیف، بازی هوشمندانه ای انجام داد.
ادامه مطلب
در رویداد پژوهشی "پایداری زندگی شهری در قطر و منطقه خلیج فارس" بیان شد
چهار بُعد به هم پیوسته برای هدایت توسعه شهری
سید رحمان موسوی در گزارشی از رویداد پژوهشی "پایداری زندگی شهری در قطر و منطقه خلیج فارس" می نویسد: منطقه خلیج فارس یکی از شهری ترین مناطق جهان محسوب می شود. سرعت شهرنشینی تنها مسئله امروز ما نیست؛ موضوع مهم تر انتقال به شهرهای پایدار یا هوشمند است که رفاه انسان و کیفیت زندگی شهری را هدف قرار می دهد.
ادامه مطلب
چهل و چهارمین بخش از سلسله یادداشت های سرکیس نعوم
امارات آرزو دارد «اسپارت» خلیج فارس شود
امارات می خواهد "اسپارت" خلیج ]فارس[ باشد. یعنی خیلی دوست دارد آن را اسپارت خلیج فارس بدانند، در حالی که با وجود کمبودها و تناقض هایی که دارد و از آنها رنج می برد نمی تواند به این راحتی به این هدف و آرزویش برسد.
ادامه مطلب
واکنش کشورهای عربی خلیج فارس
بدی آب و هوا، ناامنی غذایی و جنگ اوکراین
ناامنی غذایی متوسط تا شدید، شامل اشکال مختلف سوء تغذیه نیز در حال افزایش است. در سال ۲۰۲۱ این ناامنی بر ۱۵۴.۳ میلیون نفر تأثیر گذاشته که ۱۱.۶ میلیون بیشتر از سال ۲۰۲۰ است.
ادامه مطلب
اهداف و منافع قاهره در خلیج فارس
تکاپو برای بهبود روابط ایران و مصر
محمد مهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: ایران و منطقه غرب آسیا و خلیج فارس از چه جهاتی برای مصر اهمیت دارد و چرا این کشور شمال آفریقا، به فاصله اندکی از بهبود روابط ایران و عربستان، برای بهبود روابط با ایران ابراز تمایل کرده است؟
ادامه مطلب
دستاوردهای مورد انتظار تهران و ریاض
ایران چگونه می تواند از توافق با عربستان بهره برداری کند؟
مصطفی علایی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: جمهوری اسلامی ایران نیازمند طراحی سیاست خارجی و امنیتی متوازن در همه ابعاد است تا بتواند به عنوان یک بازیگر مطمئن در روابط بین‌الملل ظاهر شود. سیاست خارجی که بتواند مقتدرانه از هر جهت و در هر شرایطی از امنیت ملی و منافع ملی صیانت کند. سیاست متوازن به این معنا که اولاً هیچ صاحب قدرت و عنصر تاثیر گذار در رقابت های ژئوپلیتک در شرق و غرب جهان از دایره تعامل بین المللی حذف نشود و ثانیا از تمامی ابعاد اساسی ژئوپلیتیک کشور از جمله «ژئوپلیتیک جغرافیای تمدن»، «ژئوپلیتیک انرژی» و «ژئوپلیتیک موقعیت» بهره برداری کامل کند و برای هر کدام برنامه مشخص داشته باشد. لذا بر اساس محاسبات عرفی می توان گفت جمهوری اسلامی ایران بطور ماهوی و زیربنایی از بسیاری از منابع قدرت در جهان و منطقه برخوردار است و با این وصف می تواند بشرط اصلاح در چشم انداز سیاست خارجی و امنیتی خود بیشترین منفعت را از هرگونه تعامل منطقه‌ای از جمله تفاهم اخیر با عربستان سعودی کسب کند.
ادامه مطلب
با وجود امتیازات و برتری ژئوپولتیکی
تهدیدات ساختاری برای ایران در خلیج فارس
کوروش احمدی در یادداشتی می نویسد: موقعیت ایران در این پهنه آبی که تنها پنجره ما به آب‌های آزاد و راه اصلی تجارت ما با جهان خارج است، به‌‌طور نسبی در حال ضعیف‌شدن است.
ادامه مطلب
منافع و پیشران‌ها
حضور اروپا در خلیج فارس
محمد مهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در مقطع کنونی کشورهای اروپایی بر اساس توان و موقعیت خود، در قالب اتحادیه اروپا و یا به صورت مجزا و انفرادی در صدد افزایش حضور و نقش آفرینی در خلیج فارس هستند و اهداف و منافع متفاوت و متعددی را در این حوزه ژئوپلیتیک و ژئو استراتژیک دنبال می کنند.
ادامه مطلب
بررسی سناریوهای اقدام متقابل ایران
تهران و گزینه های روی میزش
پارلمان اروپا با قطعنامه پیشنهادی پنج شنبه خود سعی کرده است تهران را تحریک کند تا دست به اقدامات رادیکال بزند که توجیهی برای عملیاتی کردن مفاد این قطع نامه به خصوص قرار دادن سپاه در لیست گروه های تروریستی شکل بگیرد.
ادامه مطلب