به رغم نشانه های آشکار از عقب نشینی نظامی آمریکا از منطقه، ایالات متحده به آسانی از خلیج فارس دست نمی کشد. دولت بایدن طرح تازه ای را ابداع کرده که هدف آن تاثیرگذاری و نتیجه گیری بیشتر با امکانات کمتر برای مقابله با نفوذ چین در این منطقه است.
ادامه مطلب
به دنبال تداوم جنگ حماس و اسرائیل، شدت زدوخوردهای منطقه‌ای هم افزایش پیدا کرده است. در ۴۸ ساعت گذشته نیروهای نظامی ایالات متحده آمریکا و گروه‌های مسلح سوری، عراقی و یمنی ضرباتی را به همدیگر وارد کرده‌اند. اینها در حالی است که در عرصه دیپلماتیک چشم‌ها به عربستان دوخته شده است که آیا نشست اضطراری سازمان همکاری اسلامی بتواند خروجی ملموس و عملی برای توقف جنگ و کشتار در غزه به دنبال داشته باشد یا خیر. در همین راستا ابراهیم رئیسی امروز شنبه، تهران را به مقصد ریاض ترک می‌کند. هرچند شاید بعید به نظر می‌رسد که از دل این نشست (اضطراری سازمان همکاری اسلامی) بتوان امیدی برای پایان‌دادن به جنگ متصور بود، اما نفس برگزار این نشست و حضور رئیس‌جمهور ایران در عربستان سعودی که احتمالا به دیدارهای جانبی با برخی از سران عربی و به‌خصوص پادشاه و ولیعهد عربستان منجر خواهد شد یک قاب کمنظیر برای عکاسان و خبرنگاران پس از سال‌ها قطع روابط تهران-ریاض خواهد بود.
ادامه مطلب
شکستن طلسم منطقه‌ای، نیازمند فراتر رفتن از مرزهای سنتیِ رقابت‌های ژئوپولیتیک است. یک پیشنهاد قابل اجرا، ایجاد یک بلوک منطقه‌ای است – مشابه سازمان دولت‌های آمریکای لاتین (OAS) یا اتحادیه آفریقا (AU) که بر چالش‌های مشترک و نیز منافع مشترک تمرکز دارد. این ایده پیشنهاد می‌کند که فراتر از سازمان‌های کنونیِ همکاری زیرمنطقه‌ای مانند اتحادیه عرب، اتحادیه مغرب عربی، شورای همکاری خلیج فارس و شورای همکاری چهارجانبه گام برداریم. نمونه‌های گذشته نشان می‌دهد که سازمان‌های منطقه‌ای اغلب پس از تنش‌های مزمن یا در روند تنش زدایی شکل می گیرند، سناریویی که در منطقه خاورمیانه بزرگ یا MENA غریبه نیست.
ادامه مطلب
رسانه‌های آمریکایی در حال حاضر در حال خیالپردازی درباره تحولات بزرگی هستند که از این توافق حاصل خواهد شد، چیزی که تکرار بزرگنمایی های دوره ترامپ درباره "معامله قرن" است. توافق عادی‌سازی عربستان سعودی و اسرائیل، نه پاسخی است به رقابت استراتژیک با چین و نه به تهدیدهای ایران. فشار برای عادی سازی فوری و زودرس، تنها موجب می‌شود که سعودی‌ها قیمت خود را بالا ببرند و اسرائیل هم پیش شرط های خاص خود را تعیین کند.
ادامه مطلب
به طور کلی، تأکید بر روابط مبتنی بر همکاری امنیتی و نظامی، چندان برای دولت‌ها و جوامعی که در جست وجوی مزیت صلحی هستند که از تحولات دیپلماتیک اخیر حاصل می شود، قانع کننده نخواهد بود.
ادامه مطلب
اکنون کاخ سفید، پنتاگون و کنگره همگی بر سر چشم اندازی در زمینه یکپارچه سازی امنیت در خاورمیانه همنوا هستند. اگر اسرائیل، امارات متحده عربی و عربستان سعودی این فرصت همنوایی نادر در واشنگتن را برای همکاری در زمینه یک چارچوب چندجانبه امنیتی، که به همه سود می رساند، در نیابند، غمگینانه به یاد این جمله وزیر امور خارجه پیشین اسرائیل در سال ۱۹۷۳ می افتیم که عرب ها و اسرائیلی ها هرگز هیچ فرصتی برای از دست دادن فرصت را از دست نمی دهند.
ادامه مطلب
پیمان امنیتی ایالات متحده امریکا با بحرین به عنوان یک آزمون عملی برای یک معامله مشابه با عربستان سعودی دیده می‌شود اما این نوع تدابیر، احتمالاً منطقه را ناپایدارتر می‌کند.
ادامه مطلب
ساعاتی بعد از حمله بی‌سابقه به بیمارستان معمدانی در نوار غزه، حسین امیرعبداللهیان بامداد دیروز چهارشنبه راهی جده شد تا در اجلاس فوق‌العاده کمیته اجرائی سازمان همکاری‌های اسلامی در سطح وزرای امور خارجه شرکت کند. البته توجه به سطح و عمق جنایت سه‌شنبه‌شب در غزه بدیهی بود که نشست دیروز چهارشنبه را تحت‌الشعاع خود قرار دهد.
ادامه مطلب
این به عهده اسرائیلی هاست که بخواهند در یک فرایند معتبر صلح مشارکت کنند که به چرخه غمبار خشونت از جمله به جنگی که امروز جریان دارد، خاتمه دهد یا همچنان به خشونت و جنگ های بی پایان ادامه دهند و وجود و ثبات خود را روز به روز بیشتر به خطر اندازند.
ادامه مطلب
هدف عربستان سعودی از این توافق‌ها و جهت‌گیری‌ها ترسیم مجدد حضور خود در نقشه ژئوپلیتیکی‌ای است که در جهان به‌ویژه در خاورمیانه در حال شکل‌گیری است. این توافق‌ها را می‌توان تلاشی برای دستیابی به «کمربند امنیتی» از طریق تقویت گفت وگو با قدرت‌های مختلف منطقه‌ای در خاورمیانه و جنبش‌های قدرتمندی مانند حوثی‌ها دانست.
ادامه مطلب
توافق عربستان – ایران با حمایت چین چیزی جز تشییع نفوذ آمریکا در شرق جهان عرب نیست. نفوذی که مستقیما وارد مرحله مرگ مغزی شد بعد از این که آمریکایی‌ها در پی حمله به عراق در مخمصه گیر افتادند. به این ترتیب آمریکایی‌ها شکست خوردند و طرح خاورمیانه جدید آمریکا به خاورمیانه ایران تبدیل شد.
ادامه مطلب
بن سلمان این اواخر از خود چهره انعطاف‌پذیرتری نشان داده و بر سازش به جای درگیری تاکید گذاشته است. سعودی‌ها روابط خود را با قطر از سر گرفته و با ایران هم عادی سازی کرده‌اند، ضمن آنکه به آتش بسی با حوثی‌ها هم دست یافته اند. اما هیچ‌کس نمی‌تواند با اطمینان ادعا کند که این تغییر رویکرد، پایدار بماند و این ریسک وجود دارد که تضمین امنیتی ایالات متحده ممکن است محمدبن سلمان را به همان رویکرد پیشین بازگرداند. دولت بایدن در تلاش برای تحقق صلح بین اسرائیل و عربستان سعودی باید بسیار دقیق و محتاط عمل کند. در غیر اینصورت، ممکن است در این فرآیند به دام افتد.
ادامه مطلب
کشورهای عربی اعم از عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر با چرخش از نظم تک قطبی ای که واشنگتن سردمدار آن است، برای پیوستن به بریکس صف کشیده اند. الجزایر، بحرین، کویت، مراکش و فلسطین تنها برخی از کشورهایی هستند که آشکارا علاقه خود را به پیوستن به بریکس اعلام کرده‌اند. این بازآرایی، احتمالا برای خاورمیانه و شمال آفریقا، پیامدهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خواهد داشت که بطور بالقوه قدرت آمریکا را تضعیف می‌کند.
ادامه مطلب
اسلام ذوالقدرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: سیاستگذاری خارجی ازجمله بخش‌های سیاستگذاری عمومی است که دست نامرئی در آن مورد استفاده قرار گرفته و دارای اثربخشی است. سیاستگذاری خارجی، میدانی است که ذینفعان گوناگون آن دارای منافع و منابع متفاوت هستند که برقراری موازنه در اهداف و سیاست‌ها را بسیار سخت نشان می‌دهد، اما همان دست نامرئی سیاستگذاری است که با مدیریت منافع و منابع بازیگران، تعادل را برقرار و منافع جمعی را بر منافع فردی پیروز می‌سازد.
ادامه مطلب
به رغم سخنان ولیعهد سعودی که ظاهرا در چارچوب سوق دادن طرف اسرائیلی و آمریکایی به دادن امتیازات بیشتر به عربستان مطرح شده، به نظر می رسد روند عادی سازی روابط بین ریاض و تل آویو به علت معادلات پیچیده سیاسی و ژئوپلتیک که حاکم بر این پرونده است، روندی طولانی و پیچیده خواهد بود.
ادامه مطلب
محمدمهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: تنها تهدید متوجه جمهوری اسلامی ایران توسعه پیمان ابراهیم و عادی سازی روابط عربستان و سایر کشورهای عربی و اسلامی با رژیم اسرائیل نیست؛ عربستان جدید موقعیت پرستیژی و راهبردی ایران را نیز مورد تهدید قرار داده است و چنانکه تمهیدات جدی برای هماوردی و مهار آن اندیشیده نشود، کشورمان در آینده ای نه چندان دور جایگاه و اهمیت کلیدی و در نتیجه قدرت چانه زنی خود در منطقه را از دست خواهد داد و به بازیگری منفعل و تماشاگر تحولات تبدیل می شود.
ادامه مطلب
برنارد هایکل و سید رحمان موسوی در یادداشت مشترکی برای دیپلماسی ایرانی می نویسند: با قضاوت بر اساس اقدامات اخیر MBS در سیاست خارجی – مانند واداشتن چینی ها به میانجیگری در مناقشه او با ایران و ایالات متحده برای انجام همین کار با اسرائیل – او مطمئناً چشم انداز ژئوپلیتیکی هدفمندی را دنبال می کند و دور نیست که به همه اش برسد.
ادامه مطلب
از آنجا که پهپادهای مدرن عموماً توسط رادارهای پدافند هوایی، که در اصل برای شناسایی هواپیماهای بزرگ و سریع طراحی شده اند، غیرقابل شناسایی هستند، کشورهای عربی منطقه به تازگی و به ویژه پس از آسیب هایی که برخی از این کشورها مانند عربستان و امارات طی چند سال گذشته متحمل شدند، به فکر یافتن سامانه هایی برای شناسایی و مقابله با این پهپادها افتاده اند.
ادامه مطلب
حجت میرزایی در یادداشتی می نویسد: نرخ رشد اقتصادی خیره‌کننده و کمنظیر عربستان در دهه اخیر همچنان با آهنگی شتابان ادامه دارد. این نرخ در سال ۲۰۲۲ به حدود ۹ درصد و در شش‌ماهه اول سال ۲۰۲۳ به حدود ۱۱ درصد رسیده است. اقتصاد عربستان البته از ۱۹۶۰ به این سو یعنی در شش دهه گذشته در بیشتر سال‌ها نرخ رشد مثبت داشته است؛ اما برخلاف سه دهه اول این دوره که رشد اقتصادی بیشتر وابسته به تولید و صادرات انبوه نفت خام بوده، از دهه ۱۹۹۰ سرمایه‌گذاری صنعتی از جمله در صنایع پتروشیمی مورد توجه قرار گرفت.
ادامه مطلب
اختلاف تهران و ریاض بسیار عمیق است و بعید است که مذاکرات پنج روزه با نظارت چین آن را برطرف کند؛ زیرا هر یک از آنها دیدگاه بسیار متفاوتی نسبت به منطقه دارند و نقشه روابط آنها بسیار متناقض است.
ادامه مطلب
نوید کمالی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در طول دهه‌های گذشته حاکمان سعودی در سایه استقلال مالی حاصل از درآمد نفتی بدون توجه به تغییرات نسلی و اجتماعی کشورشان به پادشاهی سنتی خود مشغول بودند، در نتیجه این کشور سال‌ها از سوی رهبران مذهبی وهابی به شکل سنتی و از طریق قوانین سختگیرانه اجتماعی اداره می‌شد که نتیجه آن شکل‌گیری تصویری مخدوش و بدوی از عربستان و بلکه جهان اسلام در افکار عمومی جهان بود.
ادامه مطلب
این کریدور که شامل ساخت خطوط راه آهن و خطوط لوله برای انتقال انرژی و کابل برای انتقال داده است، هدف آن تبدل منطقه خاورمیانه به عنوان منطقه نفوذ آمریکا در بحبوحه تلاش های چین برای تثبیت نفوذ خود در این منطقه است. از سوی دیگر یکی از اهداف بعدی این پروژه ادغام اسرائیل در منطقه عربی و تقویت موقعیت هند در مقابل چین است.
ادامه مطلب
پایان مثبت دور اول مذاکرات مقامات سعودی و هیات انصارالله یمن و نیز دیدار دیروز چهارشنبه خالد بن سلمان، وزیر دفاع عربستان با این هیأت (انصارالله یمن) در جهت تکمیل تلاش‌ها با هدف حمایت از روند صلح در یمن نشان از این دارد که دو طرف در پیشبرد این هدف جدی هستند. خبر این دیدار را خالد بن سلمان رسانه ای کرد. وزیر دفاع عربستان در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت، «من با هیئت صنعا که برای تکمیل تلاش‌ها با هدف حمایت از روند صلح در یمن به ریاض سفر کرده، دیدار کردم.»
ادامه مطلب
غسان شربل می نویسد: اجلاس سران گروه ۲۰ در دهلی نو نشان داد جهان در حال عبور از دوره انتقالی مملو از چالش های ژئوپلتیک و رقابت های اقتصادی در نبردی آشکار است. حضور نداشتن سران روسیه و چین و حضور چشمگیر سه بازیگر یعنی آمریکا، هند و عربستان پیام هایی با خود داشت.
ادامه مطلب
به نظر می رسد که سعودی ها، به عادی سازی با اسرائیل علاقمند باشند اما همان گونه که یک دیپلمات سعودی گفت، آنها به عنوان رهبران جهان عرب، باید مسئله فلسطین را جدی بگیرند. خرد عرفی می گوید که عادی سازی کامل، چه در چارچوب پیمان های ابراهیم یا خارج از آن، تا زمانی که ملک سلمان زنده است، محتمل نباشد چرا که وی به آرمان فلسطینی ها پایبند است.
ادامه مطلب
مهم نیت‌ها و اقدامات صادقانه است که در راه برپایی خاورمیانه‌ای که همه در آن بدون استثنا آرامش را در پیش گرفته‌اند حساسیت‌های گذشته و مشکلات کنونی را پشت سر‌می‌گذارد.
ادامه مطلب
اوپک از ماه مه عرضه نفت خود را به میزان ۱.۱ میلیون بشکه کاهش خواهد داد. روسیه نیز که عضو اوپک پلاس است تولید خود را به میزان اندکی کاهش خواهد داد. طبق محاسبات این کاهش ها برای بالا بردن قیمت ها مفید خواهد بود و درآمد تولیدکنندگان را افزایش خواهد داد. این ممکن است به تلاش نظامی پوتین که بعد از تحریم های غربی نفت خود با قیمت پایین تر به ویژه به چین و هند می فروشد، کمک کنند. با توجه به جنبه ژئوپلیتیک این تصمیم، این چندمین سیلی محمد بن سلمان است که بر چهره جو بایدن و کل غرب وارد می کند.
ادامه مطلب
واشنگتن تنها با دید شک و نگرانی به پیوستن ریاض به ائتلاف‌ها و محورهای جدید نگاه می‌کند حتی اگر تظاهر کند به گام‌های عربستان برای پیوستن به گروه بریکس بی‌توجه است.
ادامه مطلب
تماس هایی میان هر دو طرف برقرار است و هیئت هایی از دو طرف با یکدیگر دیدار می کنند، اما فکر نمی کنم عربستان بخواهد آبروی خودش را ببرد و خودش را در برابر اعتراضات مردمی و رسمی در جهان اسلام به دلیل به رسمیت شناختن اسرائیل بی آبرو کند.
ادامه مطلب
حسن فتاحی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: چالش ژئوپلیتیکی یکی دیگر از اِنتروپی های مهم در نظام های سیاسی است که در صورت تداوم باعث فروپاشی یک سیستم سیاسی می شود. در سال های اخیر برخی کشورها در دام چالش های ژئوپلیتیکی گرفتار شده اند و در نتیجه اِنتروپی آنها به مرحله خطرناکی رسیده است.
ادامه مطلب